تعریف: مغلطه دستکاری استدلال موقعی پیش می‌آید که شخصی استدلال اولیه‌اش را کمی تا قسمتی تغییر دهد تا از غلط از آب درآمدن آن جلوگیری کند، اما بعد طوری وانمود کند که انگار استدلال دستکاری‌شده همان استدلال اولیه است.
معادل انگلیسی: Hedging
الگوی منطقی:
ادعای X مطرح می‌شود.
ادعای X رد می‌شود.
ادعای Y ساخته می‌شود و به‌جای استدلال X عرضه می‌شود، در حالی‌که با آن فرق دارد.
مثال ۱:
فردی: همه‌ی زن‌ها مردستیز، فریبنده و پلیدن.
وید: من‌جمله مادرت و بهترین دوستت؟
فردی: نه، همه غیر از اونا.
وید: تو فوق فوقش صدتا زنو می‌شناسی. چطور می‌تونی درباره‌ی همه‌ی زنا همچین نظری بدی؟
فردی: مشخصاً دارم درباره‌ی زنایی که می‌شناسم حرف می‌زنم.
توضیح:
در طول این گفتگو مقیاس ادعای اولیه از ۳.۵ میلیارد زن به حدود ۱۰۰ زن کاهش یافت، اما فردی هیچ‌جا در استدلالش به این تغییر اساسی اشاره نمی‌کند. فردی مرتکب این مغلطه شده و کسانی که همچنان استدلال اولیه‌ی او را صحیح می‌شمارند نیز مرتکب این مغلطه شده‌اند.
مثال ۲:
آدام: داستان کشتی نوح خیلی محتمل به نظر می‌رسه. تقریباً می‌شه یه حقیقت تاریخی و علمی به حساب آوردش.
گرگ: یعنی تو فکر می‌کنی مهاجرت یه جفت از هر حیوون به کشتی نوح محتمله؟ حتی حیوونایی که اون سر کره‌ی زمین زندگی می‌کنن و اگه از محیط زندگیشون خارج بشن، زود می‌میرن؟
آدام: این حیوونا با کمک خدا زنده موندن.
گرگ: تقریباً همه‌ی زمین‌شناس‌ها و دانشمندهای امروزی وقوع سیل جهانی رو غیرممکن می‌دونن. با این وجود باز هم به نظرت چنین اتفاقی محتمله؟
آدام: احتمال درجات مختلفی داره.
گرگ: به نظر تو این داستان «بسیار محتمل»ه؟
آدام: بله.
توضیح: آدام برای رد ادعاهای طرف مقابل چند بار به مغلطهی اد هاک (مغلطهی شماره ۴) روی آورد. این موضوع به کنار، هر ادعای متقابل مدرکی علیه ادعای اولیه است، خصوصاً ادعای مربوط به «بسیار محتمل» بودن داستان. آدام به جای این‌که ادعای طرف مقابل را بپذیرد یا ادعای خودش را تصحیح کند، سعی می‌کند ثابت کند که از اول حق با خودش بوده است و در این راه منطق را قربانی می‌کند.
استثنا: اگر هدف از استدلال کردن نزدیک شدن به حقیقت باشد، تصحیح کردن استدلال‌های پیشین اشکالی ندارد. در چنین حالتی مغلطه‌ای اتفاق نمی‌افتد.
راهنمایی: هر بار که اعتراف کنید در اشتباه بوده‌اید، یک قدم به حقیقت نزدیک می‌شوید.
منابع:
Dowden, B. (n.d.). Fallacies | Internet Encyclopedia of Philosophy. Retrieved from http://www.iep.utm.edu/fallacy/
ترجمه‌ای از:
انتشاریافته در:
مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا
دیدگاه خود را ثبت کنید