مغلطه‌‌ی استثنای زیر سوال برنده (Overwhelming Exception) | مغلطه به زبان آدمیزاد (۱۷۱)

تعریف: مغلطه استثنای زیر سوال برنده موقعی اتفاق می‌افتد که شخصی بیانیه‌ای کلی ابراز کند که روی کاغذ درست است، اما یک یا چند استثنا دارد و این استثناها آنقدر فراگیر و تاثیرگذار هستند که از قدرت استدلال اولیه می‌کاهند و آن را ضعیف‌تر از حدی که مدنظر استدلال‌کننده بوده جلوه می‌دهند. در بسیاری از موارد، استثناهای فهرست‌شده به جای این‌که در کنار مدرک و برهان ارائه شوند تا استدلال اولیه را تقویت کنند، جایگزین مدرک و برهان می‌شوند. 

معادل انگلیسی: Overwhelming Exception

الگوی منطقی: 

ادعای A مطرح می‌شود. 

برای A استثناها و تبصره‌های بسیار در نظر گرفته می‌شود. 

بنابراین ادعای A صحیح است. 

مثال ۱: 

به استثنای نهادهای نیکوکاری،‌ فراهم کردن آرامش ذهنی و حس تعلق، منسجم نگه داشتن جامعه و سهولت آموزش ارزش‌های اخلاقی به کودکان، مذهب سرتاپا ضرر است. 

توضیح:‌ اگر کسی قصد دارد مذهب را بکوبد، با اشاره به تمام ویژگی‌های مثبت آن به‌عنوان استثنا ناخواسته نشان می‌دهد که استدلال خودش غلط یا در بهترین حالت بسیار ضعیف است. 

مثال ۲: 

کشور ما وضع افتضاحی دارد. بله، ما آزادی داریم، مردم ما پذیرای فرهنگ‌های بسیاری هستند، بیمارستان‌هایمان جزو بهترین‌های دنیاست، نهادهایی مثل سازمان غذا و دارو (FDA) ضامن سلامت ما هستند، صنعت سرگرمی کشور شهره‌ی خاص و عام است، بازارمان آزاد است، پارک‌هایمان بی‌نظیر هستند، کل دنیا به ما به چشم قدرتمندترین کشور دنیا نگاه می‌کنند، فرصت برای پیشرفت بسیار است، تحصیل رایگان است، ولی با این حال… 

توضیح: با تمام این تفاسیر خیلی راحت می‌توان ادعایی خلاف ادعای گوینده مطرح کرد: وضعیت کشور عالی است، یا حداقل افتضاح نیست. گوینده با فهرست کردن استثناهای مذکور، صرفاً ادعای اولیه‌اش مبنی بر افتضاح بودن وضع کشور را ضعیف جلوه می‌دهد. 

استثنا: هرچقدر تعداد استثناها کمتر و تاثیرشان روی استدلال اولیه خفیف‌تر باشد، احتمال وقوع این مغلطه کمتر است. 

منابع: 

Lindgren, J. (1983). More Blackmail Ink: A Critique of Blackmail, Inc., Epstein’s Theory of Blackmail. Connecticut Law Review, 16, 909.

ترجمه‌ای از: 

Logically Fallacious

انتشاریافته در:

مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا