تعریف: مغلطه خرده‌گیری منطقی موقعی اتفاق می‌افتد که شخصی به جای اشاره‌ی مستقیم به مسائل مهم مربوط به یک بحث روی جزئیات کم‌اهمیت آن تمرکز و دقت خود را سر مسائل الکی تلف کند و بدین ترتیب منطق را به شکلی فخرفروشانه و ناکارآمد به کار برد.
به این مغلطه توجه ویژه نشان دهید، چون شاید پس از خواندن این کتاب متوجه شوید که در زندگی روزمره‌یتان خرده‌گیری منطقی را بیشتر از هر مغلطهی دیگر به کار می‌برده‌اید.
معادل انگلیسی: Logic Chopping
معادل‌های جایگزین: فضل‌فروشی منطقی، ایراد بنی‌اسرائیلی، مو را از ماست بیرون کشیدن، گیر سه‌پیچ، ایراد جزئی
مثال ۱:
جان: می‌شه بهم کمک کنی ماشینمو هل بدم کنار جاده تا کامیون یدک‌کش بیاد؟
پال: چرا هلش بدیم کنار جاده؟ همین‌جایی که هست چه اشکالی داره؟
جان: اینجا جلوی رفت‌وآمد ماشین‌های دیگه رو می‌گیره.
پال: عوامل زیادی هستن که جلوی رفت‌وآمد ماشین‌ها رو می‌گیرن. می‌خوای برای رفع همه‌شون اقدامی بکنی؟
جان: نه، ولی این یه مورد تقصیر منه.
پال: واقعاً تقصیر توئه؟ تو عمداً کاری کردی که ماشینت از کار بیفته؟
جان: بهم کمک می‌کنی این لکنته رو از وسط راه جمع کنم یا نه؟
توضیح: در این مثال، پال از دل یک درخواست ساده یک مسئله‌ی فلسفی عمیق بیرون کشیده تا مجبور نشود درخواست را اجابت کند. شاید حرف پال حرف حساب باشد، ولی همه‌ی موقعیت‌های زندگی نیازمند تفکر عمیق و نقادانه نیستند. این موقعیت یکی از چنین مواردی‌ست.
مثال ۲:
تکنسین فنی: تایر جدید لازم دارید.
بارت: نفع اقتصادی شما تو اینه که به من تایر جدید بفروشی. چرا باید بهت اعتماد کنم؟
تکنسین فنی: شما بودید که ماشینتون رو برای معاینه‌ی فنی آوردید پیش من قربان.
بارت: من ماشینم رو آوردم به تعمیرگاهی که شما توش مشغول به کارید.
تکنسین فنی: پس فعلاً بی‌خیال تایر جدید بشیم؟
بارت: من هیچ‌وقت چنین حرفی نزدم. الان می‌خواید با توسل به روان‌شناسی معکوس منو ترغیب کنید تایر جدید بخرم؟
توضیح: اشخاصی که از پارانویا رنج می‌برند و فکر می‌کنند دنیا علیه‌شان نقشه کشیده، خواسته یا ناخواسته زیاد از این مغلطه استفاده می‌کنند.
استثنا: البته مرز مشخصی بین موقعیت‌هایی که نیازمند تفکر عمیق و نقادانه هستند، و موقعیت‌هایی که در آن‌ها فقط باید بی‌چون و چرا درخواست طرف مقابل را اجابت کنید وجود ندارد، ولی اگر از این مرز عبور کردید، امیدوارم اشخاصی که دور و برتان هستند، به قدری برایتان اهمیت قائل باشند تا این موضوع را بهتان گوشزد کنند.
راهنمایی: آدم‌ها دوست ندارند کسی تحقیرشان کند. گاهی‌اوقات خویشتن‌داری و رعایت حال طرف مقابل از محق بودن مهم‌تر است.
منابع:
Byerly, H. C. (1973). A primer of logic. Harper & Row.
ترجمه‌ای از:
انتشاریافته در:
مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا
دیدگاه خود را ثبت کنید