تعریف: مغلطه معلول جعلی نقطه‌ی مقابل علت سوال‌برانگیز (Questionable Cause) است. در این مغلطه شخص به اشتباه از یک علت، معلولی اشتباه برداشت می‌کند.
معادل انگلیسی: False Effect
معادل لاتین: non causa pro causa
الگوی منطقی:
از قرار معلوم X علت Y است.
Y اشتباه است.
بنابراین X اشتباه است.
از قرار معلوم X علت Y است.
Y صحیح است.
بنابراین X صحیح است.
مثال ۱:
اینقدر نزدیک تلویزیون نشین! کور می‌شی!
توضیح: در این مثال علت کور شدن نزدیک نشستن به تلویزیون ذکر شده است. این طرز فکر نمونه‌ای از مغلطهی معلول جعلی است. اساساً این ایده که با نزدیک نشستن به تلویزیون چشم‌های آدم ضعیف می‌شود، شایعه‌ای قدیمی‌ست، اما پژوهش‌های اخیر کمی به این شایعه اعتبار بخشیده‌اند. در واقع، هیچ‌کس با نزدیک نشستن به تلویزیون کور نشده است، مگر این‌که تخم چشم‌هایش را داخل دکمه‌ی خاموش روشن فرو کرده باشد. به طور کلی «نزدیک تلویزیون نشستن» نتیجه‌ی «کور شدن» را تضمین نمی‌کند.
مثال ۲:
اگر ۱۰٪ از اندوخته‌ی خود را به کلیسا ببخشید، روح یک کودک را از برزخ به بهشت روانه می‌کنید. به کلیسا کمک کنید!
توضیح: چند قرن پیش، کلیسا برای آزاد کردن روح فک و فامیل آدم‌ها از برزخ از آن‌ها رشوه می‌گرفت. در سال ۲۰۰۷ کلیسا اعلام کرد که برزخ صرفاً یک نظریه است و بخشی از دکترین رسمی کلیسا نیست. دلیل مغلطه‌آمیز بودن مثال بالا این است که «آزاد شدن روح یک کودک از برزخ» نتیجه‌ی «پول دادن به کلیسا» را تضمین نمی‌کند.
استثنا: می‌توان استدلال کرد که باور حاصل‌شده از یک معلول خود آن معلول است. معلول‌ها را اغلب می‌توان به طور تجربی (علمی) ثابت کرد، ولی از طرف دیگر می‌توان ادعا کرد که «باور شخصی» و «ایمان» هستند؛ در این صورت ثابت کردن یا رد کردن‌شان غیرممکن می‌شود.
منابع:
مغلطه‌ای رایج در اینترنت. منبع آکادمیک برای آن یافت نشد.
ترجمه‌ای از:
انتشاریافته در:
مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا
دیدگاه خود را ثبت کنید