تعریف: مغلطه تعلیق به محال موقعی اتفاق می‌افتد که شخصی با تاکید و تمرکز افراطی روی دلالت ضمنی ضمنی یک گزاره، به نتیجه‌ای محال/مضحک بر پایه‌ی آن برسد. استدلال‌هایی که در آن‌ها از عبارات مطلق‌گرایانه مثل «همیشه»، «هیچ‌وقت»، «همه»، «هیچ‌کس» و… استفاده شود، پتانسیل زیادی برای افتادن در دام این مغلطه دارند. البته مغلطه در استدلالی نهفته است که ذات محال آن برملا می‌شود، برای همین تعلیق به محال حقه‌ای برای برملا کردن مغلطه است و نمی‌توان خودش را مغلطه حساب کرد.
معادل انگلیسی: Reductio ad Absurdum
معادل لاتین: reductio ad absurdum
معادل‌های جایگزین: کاستن تا حد پوچی
الگوی منطقی:
فرض کنید P صحیح است.
از این فرضیه استنتاج کنید که Q صحیح است.
همچنین استنتاج کنید Q اشتباه است.
بنابراین P بر Q و غیر Q دلالت ضمنی می‌کند (تناقضی که لزوماً اشتباه است).
بنابراین P هم باید اشتباه باشد.
مثال ۱:
من فردا قراره عمل بشم، پس برام دعا کنید. اگه تعداد کافی از مردم برام دعا کنن، خدا منو از آسیب در امان نگه می‌داره و کاری می‌کنه عمل من موفقیت‌آمیز باشه و هرچه سریع‌تر حالم بهتر بشه.
توضیح: نخست فرض را بر این می‌گیریم که پیش‌فرض گوینده صحیح است: اگر تعداد کافی از مردم برای عمل موفق و بهتر شدن حال بیمار دعا کنند، خدا دعایشان را اجابت خواهد کرد. از این فرضیه می‌شود استنتاج کرد که خدا به نظر عموم توجه نشان می‌دهد. با این حال، اگر معیار خدا برای اجابت کردن دعا میزان محبوبیت افراد بود، عدالت رعایت نمی‌شد. با توجه به این‌که خدا ضرورتاً عادل است، نمی‌تواند در عین حال هم به نظر عموم اهمیت بدهد، هم نسبت به آن بی‌تفاوت باشد. بنابراین چنین ادعایی محال و در نتیجه اشتباه است.
مثال ۲:
اگر همه‌ی انسان‌ها دقیقاً مثل عیسی مسیح زندگی کنند، دنیا به مکانی زیبا تبدیل خواهد شد!
توضیح: نخست فرض را بر این می‌گیریم که پیش‌فرض گوینده صحیح است: اگر همه‌ی انسان‌ها دقیقاً مثل عیسی مسیح زندگی کنند، دنیا به مکانی زیبا تبدیل خواهد شد. اگر چنین پیش‌فرضی به واقعیت می‌پیوست، ۷ میلیارد نفر آدم در دنیا از این شهر به آن شهر پرسه می‌زدند، خرج زندگی‌شان را از کمک نیکوکارانه‌ی دیگران به دست می‌آوردند و زندگی‌شان را وقف موعظه درباره‌ی خدا می‌کردند (و کسی به حرف‌شان گوش نمی‌کرد). در چنین شرایطی کسی نیست که ثروت تولید کند تا بتوان از او کمک نیکوکارانه گرفت. در این شرایط ۷ میلیارد نفر آدم درباره‌ی خدا به یکدیگر موعظه خواهند کرد و در عرض چند هفته از گرسنگی خواهند مرد. در صورت وقوع این اتفاق شاید دنیا به مکانی زیبا برای کرکس‌ها و مگس‌هایی تبدیل شود که از جسد مردم تغذیه خواهند کرد، اما برای انسان‌ها زیبایی‌ای در کار نخواهد بود. با توجه به این‌که دنیا نمی‌تواند در آن واحد هم زیبا و هم زشت باشد، این فرضیه اشتباه است.
استثنا: به مغلطهی توسل به نهایت (مغلطهی شماره‌ی ۳۴) نگاه بیندازید.
منابع:
Eemeren, F. H. van, Garssen, B., & Meuffels, B. (2009). Fallacies and Judgments of Reasonableness: Empirical Research Concerning the Pragma-Dialectical Discussion Rules. Springer Science & Business Media.
ترجمه‌ای از:
انتشاریافته در:
مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا
دیدگاه خود را ثبت کنید