چند سالی می‌شود که کانال یوتیوب جعبه‌ابزار بازی‌سازان (Game Maker’s Toolkit) در ویدئوهایی کوتاه و آموزنده به بررسی و توصیف جنبه‌های مختلف بازی‌های ویدئویی و مفاهیم مربوط به این حوزه می‌پردازد.  من تصمیم گرفتم محتوای این ویدئوها را با کمی تصرف و منطبق کردن آن با مدیوم نوشتار، به فارسی برگردانم. این سری مقالات برای کسانی که آرزوی بازی‌ساز شدن را در سر می‌پرورانند، یا صرفاً می‌خواهند بازی‌های ویدئویی را بهتر و عمیق‌تر درک کنند، بسیار مفید خواهد بود. با مجموعه مقالات «جعبه ابزار بازی‌سازان» همراه باشید.

می‌دانید، من قبلاً‌ عاشق بازی‌های اکشن اول شخص (FPS) بودم. دوران کودکی و نوجوانی من با بازی‌هایی مثل دوم (Doom)، نیمه‌عمر (Half-Life)، خون (Blood)، هیچ‌کس تا ابد زنده نمی‌ماند (No One Lives Forever) و دوک نیوکم سه‌بعدی (Duke Nukem 3D) سپری شد.

من قبلاً عاشق این سبک بودم، اما کمپین شوترهایی که اخیراً‌ منتشر شده‌اند، بدجوری حوصله‌ام را سر می‌برند. در این شوترها مکانیزم‌های یکسان، مبارزات یکسان و مراحل یکسان دائماً در حال بازتولید هستند و شاید فقط رنگ و لعابشان کمی فرق کند. اگر خوش‌شانس باشید، شاید سازندگان یک بخش کوتاه پرواز هم بزنند تنگ کمپین. اما دو شوتر منتشرشده در سال ۲۰۱۶ به من یادآوری کردند این سبک چقدر می‌تواند مفرح باشد. وقتی دغدغه‌ی اصلی سازندگان مبارزات پرتنش و گیم‌پلی متنوع باشد و نه بازسازی دقیق حوادث تاریخی و انفجارهای از پیش برنامه‌ریزی‌شده، بازی‌ای مثل دوم (DOOM) و تایتان‌فال ۲ (Titanfall 2) تولید می‌شود. دوم تجلیل‌خاطر خشونت‌بار اید سافتور از گیم‌دیزاین دهه نودی است و تایتان‌فال ۲ بازی‌ای است که خلاقیت به کار رفته در یکی از مراحل آن، از خلاقیت به کار رفته در کل کمپین بیشتر بازی‌ها بیشتر است.

گوش گیمرها از تحسین این دو بازی پر شده،‌ ولی به‌شخصه اینقدر ازشان لذت بردم که نمی‌توانم از فرصت پیش‌آمده برای صحبت درباره‌یشان بگذرم. می‌خواهم نگاهی عمیق‌تر به این دو بازی بیندازم، چون این دو بازی اساساً کمپین بازی‌های اکشن اول شخص را نجات دادند.

اول از دوم شروع می‌کنم. از بین تمام بازی‌های دهه‌ی گذشته، بهترین لوپ مبارزه (Combat Loop) به دوم تعلق دارد.

صبر کنید ببینم، رزیدنت ایول ۴ کی منتشر شد؟ سال ۲۰۰۵… بله. ادعایم صحیح بود، بهترین لوپ مبارزه در دهه‌ی گذشته به دوم تعلق دارد.

هر مبارزه در این بازی راگبی خون‌آلود و نفس‌گیری بین موجودات جهنمی و دوم‌اسلیر (Doomslayer) است. دوم‌اسلیر مثل توپ پینبال از این سو به آن سو می‌رود، از دشمنان فاصله می‌گیرد و بهشان نزدیک می‌شود، مثل فشنگ راهروهای تنگ و باریک را پشت سر می‌گذارد و گوی سلامتی و مهمات از روی زمین برمی‌دارد.

اساساً حرفی که می‌خواهم بزنم این است که گیم‌پلی بازی سریع است. خیلی سریع.

سرعت بالای گیم‌پلی صرفاً به خاطر سرعت حرکت بالای دوم‌اسلیر نیست. سازندگان بازی به طور عمدی و پافشارانه همه‌ی عناصر طراحی بازی‌های شوتر را که از سرعت گیم‌پلی می‌کاهند، پس زده‌اند.

مثلاً یکی از این عناصر نشانه‌گیری دقیق (Aim down sights) است. در شوترهای عادی، اگر در حالت عادی به دشمن تیراندازی کنید، احتمال خطا رفتن تیرهایتان بالا می‌رود. بنابراین باید از پشت هدف‌گیر یا دوربین شلیک کنید. این کار سرعت شما را در تیراندازی بسیار کاهش می‌دهد.

در دوم از این خبرها نیست. هدف‌گیر یا دوربین فقط روی چند تفنگ خاص اعمال شده است. همچنین دقت هدف‌گیری‌تان، چه در حال دویدن، چه ایستاده، یکسان است. بنابراین لازم نیست برای هدف‌گیری دقیق‌تر از سرعت خود بکاهید.

سرعت حرکت شما به چپ و راست با سرعت حرکت‌تان به جلو و عقب یکسان است، بنابراین می‌توانید دور دشمن‌تان بچرخید و گلوله‌بارانش کنید و در عین حال در برابر گلوله‌های او جاخالی دهید.

بله، شما می‌توانید در برابر گلوله‌های دشمن جاخالی دهید، چون آن‌ها از اسلحه‌های پرتابی (Projectile) استفاده می‌کنند، نه اسلحه‌های هیت‌اسکن (Hitscan). اگر دشمن به اسلحه‌ی هیت‌اسکن مجهز باشد، به محض چکاندن ماشه به شما آسیب وارد می‌کند، اسلحه‌های پرتابی گلوله‌های پرتابی و کند به سمت‌تان شلیک می‌کنند، گلوله‌هایی که می‌توانید در هوا ببینیدشان و در برابرشان جاخالی دهید.

اگر گلوله‌ی دشمن بهتان برخورد کند، به جای پناه گرفتن پشت سنگر و انتظار کشیدن برای پر شدن جانتان، باید در محل مبارزه دنبال جعبه‌ی کمک‌های اولیه بگردید یا به سمت دشمن زخمی هجوم ببرید و با کشتن او با حمله‌ی تن‌به‌تن، گلوری‌کیل (Glory Kill) بگیرید (گلوری‌کیل یک عالمه گوی سلامتی برایتان به ارمغان می‌آورد).

گیم‌پلی دوم طوری طراحی شده که شما دائماً در حال چرخیدن دور دشمنان هستید، ولی گلوری‌کیل پا را فراتر می‌گذارد و شما را به سمتشان هل می‌دهد. سیستم گلوری‌کیل کاری می‌کند حس کنید شکارچی خونخواری هستید که کار طعمه‌هایش را یکی‌یکی یک‌سره می‌کند. همچنین انیمیشن نیم‌ثانیه‌ای گلوری‌کیل وسط گیم‌پلی سرسام‌آور بازی فرصتی برایتان فراهم می‌کند تا برای حرکت بعدی‌تان برنامه‌ریزی کنید.

بله، درست شنیدید. برنامه‌ریزی!‌ دوم برخلاف چیزی که ظاهرش نشان می‌دهد، شوتری تاکتیکی است. شما هر ثانیه در حال اجرای نقشه‌ها و تاکتیک‌های متعدد هستید، منتها با سرعت دویست کیلومتر در ساعت!

همان‌طور که در مقاله‌ی «درس مهمی که Doom می‌آموزد» اشاره کردم، دوم ۱۹۹۳ تعداد زیادی هیولا دارد که هرکدامشان ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند و باید با تاکتیکی منحصربفرد باهاشان درگیر شوید. این ویژگی عیناً در دوم ۲۰۱۶ نیز پیاده شده است.

دشمن اول از گور برخاسته (Revenant) است. او با موشک به شما حمله می‌کند.

دشمن بعدی کاکودیو وزوزو (The Bumbling Cacodemon) است. او در هوا معلق است و به سمتتان هجوم می‌آورد تا کله‌یتان را بخورد.

شوالیه‌ی جهنم (Hell Knight) مثل کوارتربک‌های فوتبال آمریکایی دنبالتان می‌کند.

برای شکست دادن دیو صورتی (The Pinky Demon) باید مراسم گاوبازی راه بیندازید. قسمت جلویی پیکر او به زره مجهز است، بنابراین باید صبر کنید تا به طرفتان رم کند، از جلویش جاخالی دهید و بعد باسنش را به رگبار ببندید.

همان‌طور که می‌بینید، دشمنان متفاوت‌اند و شیوه‌ی مبارزه باهاشان نیز متفاوت است. بنابراین برای درگیر شدن با آن‌ها باید کارهایی را که می‌خواهید انجام دهید اولویت‌بندی کنید. مثلاً در یک درگیری خاص، ممکن است بهترین تصمیم جاخالی دادن در برابر دیوهای صورتی و گلوله‌های آتشین کاکودیوها و تمرکز کردن روی هل‌ریزر (Hell Razer) یا احضارکننده (Summoner) اعصاب‌خردکن میدان مبارزه است.

حرکت کردن شما هم تحت‌تاثیر دشمنان است، بسته به این‌که با کدام‌شان درگیر هستید، یا باید  پشت سنگر پناه بگیرید، یا مثل مار بین گلوله‌های شناور در هوا پیچ بخورید یا بزنید به چاک.

در عالم شوترسازی اصلی وجود دارد که دوم آن را خرد و خاکشیر می‌کند. در بیشتر شوترها در آن واحد فقط می‌توانید چند سلاح حمل کنید، در بازی دوم شما عملاً یک زرادخانه‌ی متحرک هستید. انتخاب اسلحه از منوی گردی انجام می‌شود که به هنگام حضور روی صفحه اکشن بازی را کند می‌کند، ولی آن را متوقف نمی‌کند.

هر اسلحه کاربرد و موقعیت استفاده‌ی خاص خودش را دارد. مثلاً با مسلسل تهاجمی که تفنگی سریع است، می‌توانید دشمن را به رگبار ببندید و مانع از تیراندازی‌شان شوید. شاتگان خوراک درگیری‌های نزدیک است، موشک‌انداز مهلک ولی پرخطر است و اره‌برقی (که با یک ضربه دشمن را می‌کشد) یک عالمه مهمات برایتان به ارمغان می‌آورد، ولی سوختش زود تمام می‌شود، بنابراین باید به طور استراتژیک از آن استفاده کنید.

انتخاب اسلحه‌ی متناسب با هر دشمن به‌نوعی نقش پازل را در بازی ایفا می‌کند. شما هم موظفید این پازل را در عرض چند ثانیه حل کنید، وگرنه یک دیو صورتی روی سرتان هوار می‌شود و به لکه‌ای سرخ‌رنگ روی زمین تبدیل‌تان می‌کند.

مراحل دوم ساختار عمودی دارند و پرش دوتایی (Double-jump)، سیستم بالارفتن از سکوها و قابلیت فوق‌العاده‌ی پریدن و انجام یک گلوری‌کیل از فاصله‌ی دور همه جنبه‌ی عمودی بودن بازی را تقویت می‌کنند.

به لطف تنوع دشمنان و مراحل بازی، اید سافتور موفق شده عملاً بی‌شمار درگیری متفاوت در بستر بازی خلق کند، ولی… بله، اینجا یک ولی بزرگ وجود دارد… ولی حتی بهترین درگیری‌ها و تفنگ‌بازی‌ها نیز پس از مدتی خسته‌کننده می‌شوند و تکراری بودن دوم هم پس از مدتی بازی کردن به چشم می‌آید.

وسط مبارزات بی‌انتهای بازی، گاهی فرصتی پیش می‌آید تا در مراحل بگردید و گاهی هم باید قسمت‌های سکوبازی‌ای را پشت سر بگذارید که از لحاظ کیفی چنگی به دل نمی‌زنند. البته می‌توانید به قصد جمع‌آوری مکان‌های مخفی و کالکتیبل‌ها از مسیر اصلی خارج شوید،‌ ولی به‌شخصه پس از نفله کردن ۱۰۰ کبوتر در جی‌تی‌ای ۴ (GTA IV) با خودم عهد کردم دیگر در بازی‌های ویدئویی سراغ کالکتیبل نروم، چون به نظرم رسید عمر آدمیزاد کوتاه است و این راه گذرانش نیست. در ضمن احساس می‌کنم به درخت آپگرید (Upgrade Tree) هم آلرژی پیدا کرده‌ام.

ولی حتی اگر سراغ آپگریدها و ابزار ارتقایافته‌ی متعدد دوم بروید، پریدن به سمت لوله‌ها و شکار مکان‌های مخفی تنش بازی را به شکلی دردناک و ناگهانی از ۱۰ به ۰ کاهش می‌دهد.

حالا می‌رسیم به تایتان‌فال ۲. تایتان‌فال ۲ شاهکار آهنگ پیشروی (Pacing) است و بهترین کمپین دهه‌ی گذشته بین بازی‌های اکشن اول شخص به آن تعلق دارد.

صبر کنید ببینم، نیمه‌عمر ۲ کی منتشر شد؟ سال ۲۰۰۴… بله. ادعایم صحیح بود، بهترین کمپین FPS در دهه‌ی گذشته به تایتان‌فال ۲ تعلق دارد.

وقتی از آهنگ پیشروی حرف می‌زنم، از دو عنصر متفاوت حرف می‌زنم: اولی‌اش سرعت معرفی شدن ایده‌های جدید و اصیل به قصد تر و تازه نگه داشتن تجربه‌ی بازی‌ست. تایتان‌فال ۲ به‌لطف کمپین تک‌نفره‌ی خوش‌ساختش به بهترین شکل به این هدف دست پیدا کرده است.

در یکی از مراحل بازی ابزاری در اختیارتان قرار داده می‌شود که با استفاده از آن می‌توان پنکه‌ها را خاموش کرد، سکوها را گرداند و ربات‌های نگهبان را هک کرد.

یکی دیگر از مراحل بازی در معادل علمی‌تخیلی کارخانه‌ی اسباب‌اثاثیه‌سازی آیکیا (Ikea) واقع شده است. در این مرحله باید بین خانه‌های از پیش‌آماده‌شده روی یک تسمه نقاله‌ی غول‌پیکر بپرید، روی دیواره‌ی سفینه‌ای که بر فراز یک سیاره توقف کرده بدوید و L1 را فشار دهید تا در زمان سفر کنید.

در این مرحله که واکنش و کنش (Effect and Cause) نام دارد، می‌توانید بین دو خط زمانی مختلف جابجا شوید. خط زمانی اول داخل یک مرکز پژوهشی تر و تمیز در گذشته اتفاق می‌افتد و خط زمانی دوم در ویرانه‌های سوخته‌ی آن در زمان حال. این مرحله از لحاظ بصری هوش از سر آدم می‌برد و ایده‌ای که بر پایه‌ی آن ساخته شده بسیار هوشمندانه است، اما برجسته‌ترین نقطه‌ی قوت آن تاثیر مثبتش روی دوتا از عناصر گیم‌پلی است که در تایتان‌فال به نحو احسن پیاده شده‌اند: مبارزه و سکوبازی.

در حین مبارزه می‌توانید از خط زمانی فعلی خارج شوید، پشت یک سری دشمن بروید، دوباره به خط زمانی قبلی برگردید و حسابشان را برسید.

در این مرحله یک سری دشمن دایناسورمانند تهدیدآمیز وجود دارد که به هنگام مواجهه باهاشان باید در آن واحد بین دو درگیری در دو خط زمانی شیفت کنید، تصمیمی که عموماً از چاله به چاه افتادن منجر می‌شود.

گاهی در قسمت‌های سکوبازی باید وسط پرش و معلق بودن در هوا بین دو خط زمانی مختلف شیفت کنید تا دیوار و نقطه‌ی فرود امن برای خودتان جور کنید. این قسمت‌ها فوق‌العاده‌اند.

در انتهای مرحله، کوپر ماشین زمان را از مچ دستش جدا می‌کند و عنصر سفر در زمان دیگر تا آخر بازی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. به‌عبارت دیگر،‌ این عنصر پیش از این‌که کسل‌کننده شود، از بازی کنار گذاشته می‌شود.

فلسفه‌ی ساخت تایتان‌فال ۲ کلاً بر پایه‌ی درگیر نگه داشتن بازیکن بنا شده است، چون دومین عنصر آهنگ پیشروی که به آن اشاره کردم، مهارت بازی در ترکیب پایه‌ای‌ترین عناصر گیم‌پلی با یکدیگر است.

درگیری‌های مسلحانه، بخش‌های سکوبازی، نبرد با تایتان‌ها و بخش‌های پیش‌برنده‌ی داستان همه به شکلی ماهرانه با یکدیگر ترکیب شده‌اند، طوری که پیش از خسته شدن از یکی این قسمت‌ها، قسمتی متفاوت آغاز می‌شود.

هر بخش با سرعت متفاوت پیش می‌رود و مهارت‌های متفاوتی را به چالش می‌کشد، بنابراین اکشن مداوم خسته‌یتان نمی‌کند، ولی از طرف دیگر آهنگ پیشروی نیز هیچ‌گاه سکون پیدا نمی‌کند.

برخی از جنبه‌های تایتان‌فال ۲ بهتر از جنبه‌های دیگرش هستند. مثلاً بخش‌های سکوبازی عالی‌اند (هرچند برایم سوال است که چرا قلاب (Grapple Hook) به بخش تک‌نفره اضافه نشده؟)، ولی بخش‌ّهای مبارزه با تایتان‌ها بسیار کسل‌کننده‌اند.

مبارزات بازی بسیار خوب هستند، ولی نه به خوبی مبارزات دوم. همان‌طور که از تریلر CGI پرزرق‌وبرق ابتدای بازی مشخص است، تایتان‌فال ۲ هم مثل دوم می‌خواهد بازیکن را دائماً به جنب‌وجوش و حرکت بیندازد و مانع از سکون او شود.

بنابراین بازی ابزار و قابلیت‌هایی در اختیارتان قرار می‌دهد تا به واسطه‌یشان سریع‌تر حرکت کنید. از این ابزار و قابلیت‌ها می‌توان به سرسره‌ای بسیار طویل و دیوارنوردی‌ای (Wallrun) که بر سرعت و قابلیت‌های دفاعی‌تان می‌افزاید اشاره کرد. برخی از دشمنان بازی هم شما را وادار به دویدن می‌کنند. نمونه‌اش کنه (The tick) که اساساً نارنجکی است که روی پای عنکبوت ساخته شده و آنقدر شما را تعقیب می‌کند تا خودش را به شما برساند و منفجر کند.

طبق تجربه‌ی من، دوم شما را مجبور می‌کند دور دشمنان بچرخید یا به سمتشان هجوم ببرید، ولی تایتان‌فال ۲ شما را مجبور می‌کند از دشمنان دور شوید. یکی از دلایل این اتفاق این است که دوم با اعتماد به نفس به همه‌ی کلیشه‌های بازی‌های شوتر پشت پا می‌زند. قابلیت‌هایی چون هدف‌گیری و آهسته راه رفتن به جهت چپ و راست بازیکن را ترغیب می‌کنند پیش از درگیر شدن با دشمن فاصله‌اش را با آن‌ها حفظ کند (مگر در مواقعی که شاتگان دست گرفته باشد!). همچنین اسلحه‌های هیت‌اسکن، جان احیاشونده و حتی نیاز به عوض کردن خشاب اسلحه مجبورتان می‌کنند پشت سنگر پناه بگیرید و عقب‌نشینی کنید.

گاهی به نظر می‌رسد ری‌اسپان از بازیکن انتظار دارد در آن واحد روی دیوار بدود و به دشمنان شلیک کند، ولی خب اولاً این کار ذاتاً دشوار است (شاید انجام آن با موس و کیبورد آسان‌تر باشد) و دوماً طراحی مرحله‌ی بازی طوری است که کار را برایتان دشوارتر می‌کند.

در اوایل بازی موظفید بخشی به نام گانتلت (The Gauntlet) را پشت سر بگذارید. گانتلت شبیه تمرین آمادگی جسمانی است که در آن باید بپرید، سر بخورید، دیوارنوردی کنید و حین انجام این کارها دشمنان را هم بکشید.

گانتلت در راهرویی پرپیچ‌وخم واقع شده که دشمنان در هر گوشه‌ی آن کمین کرده‌اند و شما می‌توانید با حرکاتی زیگزاگ‌طور بین دیوارها بپرید، نارنجک پرتاب کنید و به دشمنان تیراندازی کنید.

چیزی شبیه به گانتلت در هیچ‌کدام از مراحل اصلی بازی تکرار نمی‌شود. میدان‌های مبارزه در بازی اصلی عمدتاً فضاهای مکعبی بزرگ هستند و در بخش‌های سکوبازی دشمنان غایب هستند، چون اگر می‌خواهید بازیکنان به شیوه‌ی خاصی بازی را پیش ببرند، باید تشویق‌شان کنید آن شیوه را برگزینند. سیستم گلوری‌کیل در دوم، طراحی مرحله‌ی تایتان‌فال ۲ یا سیستم امتیازدهی در بازی‌های پلاتینوم از نمونه راه‌های سوق دادن بازیکن به یک روش بازی خاص هستند. اگر بازیسازان بازیکن را به حال خودش رها کنند، باریکن بازی را به امن‌ترین و کسل‌کننده‌ترین شکل ممکن پیش خواهد برد. این روزها دیوارنوردی حتی به جنگاوری بی‌نهایت (Infinite Warfare) هم اضافه شده است، ولی من بازی را با قایم شدن پشت یک سری دیوار و جعبه به پایان رساندم، چون بازی مرا به سمت استفاده از روش‌های جایگزین تشویق نمی‌کند.

سال‌هاست که وضع شوترها همین است، چون در این مدت همه‌یشان با یک فرمول مشخص طراحی و ساخته شده‌اند. برای همین است که بازی‌هایی مثل دوم و تایتان‌فال ۲، و شوترهای نامتعارف دیگری مثل ولفنشتاین: نظام نو (Wolfenstein: The New Order) و توفان گلوله (Bullestorm) تا این حد به آدم حال می‌دهند. این بازی‌ها به ما یادآوری می‌کنند که به چالش کشیدن ترندهای طراحی که در بعضی ژانرها به کلیشه تبدیل شده اجباری هستند. این بازی‌ها بهمان یادآوری می‌کنند که عامل ایجاد تنوع طراحی مرحله‌ی هوشمندانه و آهنگ پیشروی ماهرانه است، نه وفاداری جنون‌آمیز به جزئیات تاریخی.

مهم‌تر از هر چیزی، بازی‌هایی مثل دوم و تایتان‌فال ۲ بهمان یادآوری می‌کنند که بازی‌های اکشن اول شخص چه پتانسیل بالایی دارند و بعضی مواقع این پتانسیل بدجوری هدر می‌رود.

منبع: مارک براون – یوتیوب

انتشاریافته در:

مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا

تعریف: مغلطه دانش غیرممکن موقعی پیش می‌آید که در استدلال گوینده به اطلاعاتی اشاره شده باشد که آگاهی ازشان غیرممکن باشد، از همان اطلاعاتی که در دنیای قصه‌ها  راوی دانای کل در اختیار خواننده قرار می‌دهد. اگر در دنیای واقعی، کسی ادای راوی دانای کل رمان‌ها را دربیاورد، باید به حرف‌ها و استدلال‌هایش شک کرد.

معادل انگلیسی: Amazing Familiarity

معادل‌های جایگزین: وانمود کردن به همه‌چیزدانی، «آخه تو اینو از کجا می‌دونی؟»

مثال ۱:

رییس‌جمهور تا حالا به زنش خیانت نکرده. ایشون تا حالا توی زندگیش هیچ کار خلافی انجام نداده.

توضیح:‌ گوینده فقط در یک صورت می‌تواند از ادعایش مطمئن باشد و آن هم این است که هر ثانیه از زندگی رییس‌جمهور را با او سپری کرده باشد. آدم وقتی چنین ادعایی را می‌شنود، فکر می‌کند که گوینده به منبع آگاهی ویژه‌ای دسترسی دارد و ما باید به حرفش اعتماد کنیم، ولی چنین ادعاهایی در بهترین حالت نظر شخصی کسی هستند که خودش هم نمی‌داند درباره‌ی چه چیزی حرف می‌زند.

مثال ۲:

خدا می‌خواهد ما همدیگر را دوست داشته باشیم، ولی اگر در حال دفاع از سرزمین‌مان کسی را بکشیم، او از ما ناراحت نمی‌شود. همچنان جایمان وسط بهشت است.

توضیح: هر ادعایی که در آن گوینده از زبان خدا چیزی بگوید یا به نیات و تفکر او اشاره کند، شدیداً سوال‌برانگیز است. البته خدا و اراده‌ی او را نمی‌توان نادیده گرفت، ولی باید حواسمان به باورهای غلطی که به او نسبت داده می‌شود باشیم.

استثنا: «غیرممکن به نظر رسیدن» با «غیرممکن» تفاوت دارد. اگر کسی در استدلالش به اطلاعاتی پرجزئیات اشاره کند، احتمالش هست که واقعاً از این اطلاعات خبر داشته باشد. وقتی داریم از احتمالات حرف می‌زنیم، در نظر داشتن فرق «غیرممکن به نظر رسیدن» با «غیرممکن» از اهمیتی اساسی برخوردار است.

منابع:

مغلطه‌ای رایج در اینترنت. منبع آکادمیک برای آن یافت نشد.

ترجمه‌ای از:

Logically Fallacious

انتشاریافته در:

مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا

تعریف: مغلطه انتخاب کاذب موقعی پیش می‌آید که شخصی دو گزینه پیش روی شخصی دیگر قرار دهد تا از بینشان یکی را انتخاب کند، ولی این دو گزینه اساساً با هم فرقی نداشته باشند و فقط به شکلی مختلف بیان شده باشند. این ترفند اغلب موقع فروختن چیزی به کار می‌رود. در این سناریو شخصی که مرتکب استدلال مغلطه‌آمیز می‌شود، شخصی‌ست که فکر کند گزینه‌های ارائه‌شده تنها گزینه‌های موجود هستند. البته این تصور احتمالاً‌ در ناخودآگاه شخص اتفاق می‌افتد، چون هرکس که حاضر باشد کمی فکر کند، متوجه می‌شود که گزینه‌های دیگر نیز موجود هستند.

معادل انگلیسی: Alternative Advance

معادل‌های جایگزین: موقعیت باخت-باخت

الگوی منطقی:

مثال ۱:

مکس: اگه جادوگر نباشی، جای نگرانی نیست. اگه جادوگر نباشی، یعنی از جنس چوب نیستی. بنابراین، وقتی ببندیمت و پرتت کنیم توی چاه، غرق می‌شی و زیر آب فرو می‌ری. اگه روی آب بمونی، یعنی از جنس چوبی. یعنی جادوگری. و ما هم اعدامت می‌کنیم.

گلیندا: تو که گفتی اگه جادوگر نباشم، جای نگرانی نیست. من که در هر صورت به فنا می‌رم.

توضیح: مثال بالا از استدلالی الهام گرفته شده که بر پایه‌ی آن بسیاری از زنانی که در قرون وسطی متهم به جادوگری بودند، کشته شدند. این موقعیت، موقعیتی باخت-باخت بود.

مثال ۲:

متصدی باجه‌ی پاساژ: ببخشید که دخالت می‌کنم، ولی به نظرم شما واقعاً‌ به تعطیلات احتیاج دارید! آیا چند دقیقه وقت دارید تا درباره‌ی مقاصد سفر باهاتون صحبت کنم، یا ترجیح می‌دید اطلاعات لازم رو به آدرس ایمیل‌تون بفرستم؟

توضیح: غیر از دو انتخابی که متصدی پیش روی رهگذر قرار داد، چند انتخاب دیگر هم موجود است: ۱. رهگذر متصدی را نادیده بگیرد و به راهش ادامه دهد ۲.  به او بگوید: «نه، ممنون» و به راهش ادامه دهد. ۳. بروشورهای سفر را بردارد، به فرق سر متصدی بکوبدشان و به راهش ادامه دهد.

استثنتا: اگر تفکر نقادانه‌یتان را به کار بگیرید و متوجه شوید که به جز گزینه‌های ارائه‌شده، گزینه‌های دیگری نیز برای انتخاب موجود هستند، ولی در نهایت تصمیم بگیرید یکی از گزینه‌های ارائه‌شده را انتخاب کنید، مرتکب استدلال مغلطه‌آمیز نشده‌اید.

راهنمایی: هروقت کسی گزینه‌هایی برای انتخاب پیش رویتان قرار داد، به گزینه‌های احتمالی‌ای که بهشان اشاره نشده فکر کنید و خودتان بهشان اشاره کنید.

منابع:‌

مغلطه‌ای رایج در اینترنت. منبع آکادمیک برای آن یافت نشد.

ترجمه‌ای از:

Logically Fallacious

انتشاریافته در:

مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا

چند سالی می‌شود که کانال یوتیوب جعبه‌ابزار بازی‌سازان (Game Maker’s Toolkit) در ویدئوهایی کوتاه و آموزنده به بررسی و توصیف جنبه‌های مختلف بازی‌های ویدئویی و مفاهیم مربوط به این حوزه می‌پردازد.  من تصمیم گرفتم محتوای این ویدئوها را با کمی تصرف و منطبق کردن آن با مدیوم نوشتار، به فارسی برگردانم. این سری مقالات برای کسانی که آرزوی بازی‌ساز شدن را در سر می‌پرورانند، یا صرفاً می‌خواهند بازی‌های ویدئویی را بهتر و عمیق‌تر درک کنند، بسیار مفید خواهد بود. با مجموعه مقالات «جعبه ابزار بازی‌سازان» همراه باشید.

در این مقاله نکات مهم داستانی The Last Guardian  اسپویل نشده است. می‌توانید با خیال راحت آن را بخوانید.

آخرین نگهبان (The Last Guardian) سومین بازی‌ای است که فومیتو اوئدا (Fumito Ueda) کارگردانی کرده است. شاید بگویید چقدر کم، ولی همین سه‌تا بازی برای جاودانه کردن نامش در دنیای بازی‌های ویدئویی کافی‌ست. بازی اول او ایکو (Ico) بود. در این بازی هدف برقراری دوستی عمیق با یک دختربچه است. بازی دومش سایه‌ی کلوسوس (Shadow of the Colossus) بود. در این بازی هدف سرنگون کردن هیولاهای اساطیری غول‌پیکر است. بازی سوم آخرین نگهبان است. این بازی به‌نوعی نقطه‌ی تلاقی بین دو بازی قبلی است، چون هدف در آن برقراری دوستی عمیق با یک هیولای اساطیری غول‌پیکر به نام تریکو (Trico) است.

این بازی از جامعه‌ی گیمرها بازخورد ولرمی دریافت کرد. کنترل بدقلق بازی، تاخیر در اجرای فرمان بازیکن، موتور فیزیک پراشکال، راهنمایی‌های بیش از حد بدیهی، فرمان حاضردرهمه‌جای دکمه‌های دسته، پازل‌های خسته‌کننده و… از جمله انتقادات واردشده بودند. اما بیشتر صاحب‌نظران معتقدند این بازی یک کار را درست انجام داده و آن هم به تصویر کشیدن رابطه‌ی بین پسرک و تریکو است.

در این مقاله قصد دارم شرح دهم که یوئدا و اعضای تیمش در جن‌دیزاین (genDesign) چگونه موفق شدند این رابطه‌ی عمیق را به تصویر بکشند. ابزاری که برای رسیدن به این هدف به کارشان آمد، نه میان‌پرده است و نه دیالوگ. این ابزار زبان منحصربفرد بازی‌های ویدئویی است.

می‌خواهم استدلالم را با بررسی بخش مبارزه‌ی بازی شروع کنم. بخش مبارزه جزو بخش‌های فرعی گیم‌پلی بازی است، اما با معیار قرار دادنش، راحت‌تر می‌توان آخرین نگهبان را به بازی‌های دیگری که شخصیت همراه دارند مقایسه کرد.

در گذشته شخصیت همراه مترادف بود با ماموریت اسکورت کذایی، ماموریتی که در آن وظیفه‌یتان محافظت از شخصیتی دیگر است. مثلاً در بازی اسیرشده (Enslaved)، مانکی برای زنده ماندن به تریپ احتیاج دارد، چون اگر تریپ بمیرد، مانکی هم می‌میرد.

در چنین شرایطی همه‌ی سختی‌ها روی دوش بازیکن قرار می‌گیرد. بازیکن باید حواسش به خودش باشد، همه‌ی ربات‌ها را بکشد و از تریپ هم محافظت کند، چون تریپ نه‌تنها قادر نیست به دشمنان حمله کند، بلکه اگر برای مدتی او را به حال خودش رها کنید، به احتمال زیاد کشته خواهد شد.

ماموریت اسکورت دینامیک جالبی ایجاد می‌کند، ولی برای بسیاری از بازیکنان، چنین ماموریتی پراضطراب و اعصاب‌خردکن است. تریپ جزو نمونه‌های خوب شخصیت‌ّایی است که باید ازشان محافظت کنید، چون بلد است چطور قایم شود و می‌تواند در برابر حمله‌ی حداقل یک ربات از خود دفاع کند.

اخیراً برای حل مشکلات ماموریت‌های اسکورت، سازندگان به استفاده از همراهان نامیرا روی آورده‌اند. یک نمونه‌اش الیزابت در بایوشاک بی‌کران (Bioshock Infinite). او هیچ‌گاه در مبارزه کشته نمی‌شود، برای همین هنگام مبارزه تمرکزتان فقط باید به محافظت از خودتان و کشتن دشمنان باشد.

این راه‌حل بسیار ساده است و از اعصاب‌خردی‌های معمول ماموریت اسکورت جلوگیری می‌کند. اما بین آنچه در داستان اتفاق می‌افتد، و آنچه در گیم‌پلی اتفاق می‌افتد، شکاف عمیقی ایجاد می‌کند. مثلاً در یکی از میان‌پرده‌ها بوکر به الیزابت می‌گوید:‌ «فکر می‌کنی همچین آدمایی می‌ذارن بری پی زندگی خودت؟ تو براشون یه سرمایه‌ای. تا موقعی که از اینجا دور نشی، خطر بیخ گوشته.» ولی شما می‌دانید که خطری الیزابت را تهدید نمی‌کند. به هنگام نبرد، الیزابت نه‌تنها نامیراست، بلکه کمک‌حال بوکر است، چون برایش مهمات پیدا می‌کند، از جهانی موازی برایش مسلسل جور می‌کند (!) و حتی او را از مرگ نجات می‌دهد.

البته می‌شود سخت نگرفت و همه‌ی این اتفاقات را منطق ویدئوگیم قلمداد کرد، اما اوئدا به ما ثابت کرد قدرتمندترین ابزار ارتباط ویدئوگیم با مخاطب گیم‌پلی است. او با استفاده از گیم‌دیزاین و گیم‌پلی بازی به اکتشاف درون‌مایه و تعریف قصه می‌پردازد.

نیازی نیست در هیچ کجای ایکو به مخاطب گوشزد کرد این بازی درباره‌ی پسری‌ست که سعی دارد از دختری محافظت کند. خود بازیکن، حین بازی کردن به طور عمقی این رابطه را درک می‌کند. یوردا (Yorda) حین مبارزه ضعیف و آسیب‌پذیر است و ایکوی نامیرا باید دم به دقیقه او را از دست سایه‌ها نجات دهد.

آخرین نگهبان نقطه‌ی مقابل ایکو است. در این بازی شما نقش یوردا را ایفا می‌کنید. پسرک نمی‌تواند سربازهای جادویی را شکست دهد و اگر سربازها او را از در ترسناک رد کنند، گیم‌اور می‌شوید.

از طرف دیگر، تریکو عملاً رویین‌تن است و در مبارزه عملکردی فوق‌العاده دارد. بنابراین وقتی بازیکن تنها باشد، احساس آسیب‌پذیر بودن می‌کند و وقتی تریکو حضور داشته باشد، بازیکن بابت حضور او و نجات یافتن از خطر دلگرم می‌شود.

در بازی‌های اوئدا بخش مبارزه صرفاً آگهی بازرگانی بین دو میان‌پرده‌ی پیش‌برنده‌ی داستان نیست. نقشی که هر شخصیت در مبارزه ایفا می‌کند، در درک بازیکن از رابطه‌ی بین این دو شخصیت نقشی اساسی دارد.

خارج از بخش مبارزه، آخرین نگهبان به ما نشان می‌دهد که این رابطه دوطرفه است: همان‌قدر که پسرک به تریکو احتیاج دارد، تریکو به او احتیاج دارد. به نظر من وقتی رابطه دوطرفه باشد، پیوند ایجادشده بین دو شخصیت عمیق‌تر و قوی‌تر است. برای همین است که اسیرشده (Enslaved) از گیر افتادن در طلسم ماموریت‌های اسکورت (با اختلاف کم) قسر در می‌رود، چون در نهایت مانکی نیز شدیداً به تریپ احتیاج پیدا می‌کند، چون فقط اوست که می‌تواند حواس دشمنان را پرت و تجهیزات الکترونیکی را هک کند.

در آخرین نگهبان مثال‌های متعددی از این نیاز متقابل به چشم می‌خورد. مثلاً پس از پایان هر مبارزه، پسرک برای آرام کردن تریکو پس گردنش را نوازش می‌کند و برای او بشکه‌ی غذا پیدا می‌کند.

حال اجازه دهید روی این چشم منقش روی شیشه‌ی رنگی تمرکز کنیم:‌

هرگاه تریکو یکی از این چشم‌ها را ببیند، از ترس سرجا خشکش می‌زند و جلو نمی‌رود. در چنین شرایطی پسرک باید راهی پیدا کند تا چشم را بشکند یا آن را از جلوی چشم‌های تریکو دور کند. این عنصر گیم‌پلی فرصتی برای پسرک فراهم می‌کند تا از تریکو محافظت کند. این عنصر نشان می‌دهد هر دو شخصیت قوی‌اند، ولی به شکلی متفاوت. تریکو در مبارزه می‌درخشد و پسرک در سکوبازی و حل پازل.

این عنصر همچنین قانونی واضح را برای بازیکن تعیین می‌کند: پسرک نمی‌تواند بدون کمک تریکو مبارزات بازی را پشت سر بگذارد و تریکو هم نمی‌تواند بدون کمک پسر در نابود کردن چشم‌های شیشه‌ای پیشروی کند. این قانون، و قوانین مشابه، به بازیکن کمک می‌کنند شیوه‌ی انجام بازی را بهتر درک کند. بنابراین وقتی به چنین اتاقی برسید:

طولی نمی‌کشد که می‌فهمید باید چه کار کنید. در اتاق چشم شیشه‌ای وجود دارد:

پسرک باید آن را بشکند. ولی قبلش باید بدون کمک تریکو چندتا دشمن را پشت سر بگذارد:

این قسمت پرتنش و اعصاب‌خردکن است، ولی وقتی چشم شیشه‌ای را بشکنید و تریکو به مبارزه محلق شود، حس فوق‌العاده‌ای بهتان دست خواهد داد.

قسمت جالب‌توجه بعدی قسمتی بود که در آن دو سرباز با بالا نگه داشتن سپرهایی از جنس شیشه‌ی رنگی جلوی یک پنجره، مانع از پیشروی تریکو شده بودند:

من می‌دانستم چه معنایی پشت این حرکت نهفته است، و می‌دانستم برای رفع این مشکل باید چه کار کنم: باید موقتاً تریکو را تنها می‌گذاشتم، قایمکی پشت سر سربازها می‌رفتم و از پنجره به پایین هلشان می‌دادم تا تریکو بتواند دنبالم بیاید. اما در انجام این کار عجله کردم و در نتیجه افتادم زمین و سربازها بهم شبیخون زدند.

به هر زور و ضربی شده،‌ خودم را نجات دادم، از سراشیبی بالا رفتم و یکی از سربازها را پایین انداختم، ولی پیش از این‌که موفق شدم سرباز دیگر را هم پایین بندازم،‌ یک سرباز من را از پشت گرفت.

در این لحظه بود که پذیرفتم کارم تمام است. پسرک نمی‌تواند با این سربازها مبارزه کند و تریکو هم به خاطر سپرهای شیشه‌ای قادر به یاری رساندن نیست. قوانین قابل‌تغییر نیستند. باید شکست را پذیرفت.

اما بعد اتفاقی افتاد…

تریکو مثل گاو خشمگین جهید سمت من، دیوار بالای پنجره را خرد کرد و سربازها را کشت.

بازی می‌خواست به من نشان دهد رابطه‌ی بین پسرک و تریکو به درجه‌ای از وابستگی رسیده که برای تریکو امنیت پسر از ترس خودش از چشم منقش روی شیشه‌های رنگی مهم‌تر است.

برای این‌که بازی این پیام را به من منتقل کند، قانونی وضع‌شده را شکست. پیش‌فرض ما این است که قوانین ثابت و غیرقابل‌تغییر هستند، ولی آخرین نگهبان این پیش‌فرض را نادیده می‌گیرد و قدرتش در همین نادیده گرفتن نهفته است.

در آخرین بازمانده از ما (The Last of Us) در قسمتی از بازی، جول (Joel) به الی (یک همراه نامیرای دیگر) می‌گوید که او حق ندارد از اسلحه استفاده کند. اما بعدتر الی با تفنگ یک نفر را می‌کشد تا جان جول را نجات دهد. این اتفاق میان‌پرده‌ای جالب رقم می‌زند و نمونه‌ی بارز قصه‌گویی تاثیرگذار است. ولی به نظرم قانون‌شکنی آخرین نگهبان از قانون‌شکنی آخرین بازمانده از ما تاثیرگذارتر است. اجازه دهید دلیلش را توضیح دهم.

هر رسانه‌ی هنری زبان مخصوص به خود را دارد. زبان نقاشی و طراحی شکل و رنگ است. زبان موسیقی صداست. زبان ادبیات زبان آدمیزاد است. زبان سینما تصاویر متحرک است.

ویدئوگیم می‌تواند از همه‌ی عناصر بالا استفاده کند، ولی جنبه‌ی منحصربفردش تعاملی بودن است. در بازی‌های ویدئویی می‌توان مکانیزم‌ها و مکانیک‌ها، قوانین و قواعد گیم‌پلی و سیستم‌های قابل‌تعامل را زبان رسانه به حساب آورد.

منبع الهام ناتی‌داگ برای تعریف داستان جول و الی سینماست و برای همین در تحسینش می‌گوید یک بازی سینمایی‌ست، ولی آخرین نگهبان از زبان منحصربفرد بازی‌هایی ویدئویی برای قصه تعریف کردن استفاده می‌کند و باری همین یک اثر هنری در این حوزه‌ی خاص محسوب می‌شود و نیازی نیست در تحسینش گفت یک بازی «سینمایی» است.

(البته آخرین بازمانده از ما هم در این زمینه از نقاط قوتی برخوردار است. مثلاً بعد از نمایش میان‌پرده‌ی مذکور، الی در مبارزه به عنصری موثرتر و کارآمدتر تبدیل می‌شود.)

صحنه‌ای که به آن اشاره شد، هدفمند است. اوئدا با گنجاندن چنین صحنه‌ای در بازی سعی دارد به شما بقبولاند که تریکو یک موجود واقعی است، نه الگوریتمی قابل‌پیش‌بینی و کدنویسی‌شده. انیمیشن فوق‌العاده واقع‌گرایانه‌ی ‌تریکو و جزئیات ریزی مثل تعلل تریکو پیش از پریدن به داخل آب نیز هرچه بیشتر تصور «واقعی بودن» تریکو را تقویت می‌کنند.

اما بیخود نیست که جالب‌ترین تصمیم سازندگان بازی به جنجالی‌ترین جنبه‌ی آن تبدیل شده است. دلیلش این است که تریکو به فرمان بازیکن واکنش درست‌وحسابی نشان نمی‌دهد.

از اوئدا نقل است: «وقتی پسرک تریکو را صدا می‌کند، ما می‌توانستیم کاری کنیم که تریکو مثل اسباب‌بازی کوکی فوراً نزد او بیاید. ولی اگر این کار را می‌کردیم، دیگر تریکو شبیه به موجودی مستقل، شبیه به موجودی زنده که تصمیم‌گیری‌اش با خودش است، به نظر نمی‌رسید.»

بازیکن باید صبور باشد و صداهای تولیدشده توسط تریکو و زبان بدن او را فرا بگیرد. طبق گفته‌ی کابران ردیت، شیوه‌ی تعامل شما با تریکو روی میزان وفاداری و سرعت پاسخ‌گویی‌اش به شما نیز موثر است. همه‌ی تعاملات شما با تریکو مثل درآوردن نیزه از بدنش، غذا پیدا کردن برای او و نوازش کردنش او را به همراهی بهتر و مطمئن‌تر برای شما تبدیل می‌کنند.

سازندگان بازی باز هم با استفاده از عناصر گیم‌پلی سعی کرده‌اند رابطه‌ی بین پسرک و تریکو را به تصویر بکشند. ما به عینه می‌بینیم که تریکو یک حیوان است و پسرک نمی‌تواند مثل یک انسان روی او حساب کند. سازندگان بازی سیستمی طراحی کرده‌اند که در آن شیوه‌ی تعامل بازیکن با تریکو رفتار او را تغییر می‌دهد. به‌لطف این سیستم، بازیکنان می‌توانند خودشان عشق ورزیدن به یک حیوان یا بدرفتاری کردن با او را تجربه کنند و عواقب آن را ببینند.

این سیستم بسیار باحال است، ولی همیشه مفرح نیست.

بازیسازهایی که می‌خواهند بازی‌های خلاقانه و جالب بسازند، همیشه با چالش «اجرای ایده‌های خلاقانه به قیمت کمرنگ شدن عنصر سرگرمی» روبرو می‌شوند. قبلاً در صحبت درباره‌ی دارک سولز هم اشاره کردم که میازاکی مجبور شد برای معنادارتر کردن تجربه‌ی بازی برای عده‌ای،‌ تعداد بسیاری بازیکن بالقوه را فدا کند، چون دارک سولز بدون درجه‌سختی سرسام‌آورش دارک سولز نمی‌شد.

در مثال آخرین نگهبان، طراحی سیستم‌ها و مکانیزم‌هایی که هم مفرح باشند و هم پرمعنی، تصمیم بسیار چالش‌برانگیزی از آب درآمده، چون ایجاد تعادل بین مفرح بودن و پرمعنی بودن بسیار دشوار است. فومیتو اوئدا در همه‌ی بازی‌هایی که ساخته، با این چالش، در شدیدترین حالتش، دست‌وپنجه نرم کرده و از این بابت باید جسارتش را ستود.

نمی‌توانم با اطمینان بگویم که آیا اوئدا از این چالش سربلند بیرون آمده یا در انجامش شکست خورده، چون هر بازیکن جواب متفاوتی به این سوال خواهد داد. می‌دانم دارم طفره می‌روم، ولی در هر صورت من از وجود بازیسازانی مثل اوئدا خرسندم، بازیسازانی که حاضرند ریسک کنند تا کاری متفاوت انجام دهند.

آخرین نگهبان درباره‌ی یک رابطه است و توسعه‌ی این رابطه به میان‌پرده‌ها یا چند خط دیالوگ اداشده بین هر مبارزه محدود نمی‌شود. از مبارزات بازی گرفته تا شیوه‌ی حل پازل‌ها و سناریوهای پدیدآمده توسط قواعد و قوانین بازی، همه‌ی عناصر بازی دست به دست هم داده‌اند تا رابطه‌ی بین پسرک و تریکو را برایمان به تصویر بکشند و ما هم می‌توانیم به صورت پویا آن را کشف کنیم، چون این رابطه با زبان منحصربفرد بازی‌های ویدئویی تعریف شده است.

منبع: مارک براون – یوتیوب

انتشاریافته در:

مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا