چند سالی می‌شود که کانال یوتیوب جعبه‌ابزار بازی‌سازان (Game Maker’s Toolkit) در ویدئوهایی کوتاه و آموزنده به بررسی و توصیف جنبه‌های مختلف بازی‌های ویدئویی و مفاهیم مربوط به این حوزه می‌پردازد.  من تصمیم گرفتم محتوای این ویدئوها را با کمی تصرف و منطبق کردن آن با مدیوم نوشتار، به فارسی برگردانم. این سری مقالات برای کسانی که آرزوی بازی‌ساز شدن را در سر می‌پرورانند، یا صرفاً می‌خواهند بازی‌های ویدئویی را بهتر و عمیق‌تر درک کنند، بسیار مفید خواهد بود. با مجموعه مقالات «جعبه ابزار بازی‌سازان» همراه باشید.

روگ‌لایک (Roguelike) یکی از جالب‌ترین سبک‌های بازی‌های ویدئویی است.

این عبارت اولین بار در توصیف مقلدان بازی سیاه‌چاله‌پیمای (Dungeon Crawler) روگ (Rogue)، انتشار یافته در سال ۱۹۸۰، به کار گرفته شد، اما اخیراً کاربرد آن وسیع‌تر شده و اکنون خیل عظیمی از بازی‌های مستقل را دربرمی‌گیرد که وجه اشتراک‌شان دو ویژگی مهم است:

• مراحل‌شان به طور تصادفی ایجاد می‌شوند، بنابراین هر بار که بازی را شروع می‌کنید، با مرحله‌ای جدید طرف هستید.
• بازی باید قابلیت مرگ دائمی (Permadeath) داشته باشد؛ یعنی هر بار که بمیرید، تمام پول، آیتم‌ها و آپگریدهایتان را از دست می‌دهید و باید از صفر شروع کنید.

البته ویژگی دوم همیشه همین قدر سرراست به نظر نمی‌رسد. مثلاً در اسپلانکی (Spelunky) مرگ دائمی هیچ تبصره‌ای ندارد. اگر در بازی بمیرید، هرآن‌چه به دست آورده‌اید از دست می‌دهید و دور بعد انگار بازی را از اول شروع کرده‌اید. این یعنی هر بار، بازی را با ۴ قلب، ۴ بمب و ۰ دلار پول آغاز می‌کنید.

اما در بازی‌های دیگر مثل روگ لگسی (Rogue Legacy)، تاوان مردن چندان سنگین نیست. اگر در این بازی خرابکاری کنید، می‌توانید با استفاده از پولی که جمع کرده‌اید، آپگریدهایی باز کنید که نوار سلامتی، جادو، قدرت حمله و… شما را افزایش می‌دهد. این آپگریدها با مردن از بین نمی‌روند و در دورهای بعدی نیز ازشان بهره‌مند خواهند شد.

بعضی‌ها برای ایجاد تمایز بین این دو سبک بازی، بازی‌هایی را که آپگرید دائمی نداشته باشند روگ‌لایک و بازی‌هایی را که آپگرید دائمی داشته باشند، روگ‌لایت (Roguelite) خطاب می‌کنند. در این مقاله قصد دارم به نقاط قوت و ضعف این دو زیرگونه بپردازم و از راهکارهای هوشمندانه‌ی بازیسازانی که سعی کرده‌اند نقاط ضعف هرکدام را رفع کنند، مثال بزنم.

روگ‌لایک‌ها

اجازه دهید بحث را با بازی‌های روگ‌لایک شروع کنیم، بازی‌هایی که آپگرید دائمی (Persistent Upgrades) ندارند. اسپلانکی و وارد گانجن شو (Enter the Gungeon) نمونه‌ای از روگ‌لایک هستند. نقطه‌ی قوت این سبک بازی‌ها این است که تنها عامل پیروزی در آن‌ها مهارت بازیکن است.

در بازی روگ‌لایک هیچ دوری از بازی سخت‌تر یا آسان‌تر از دورهای دیگر نیست، چون هر دور با قابلیت‌ها و امکانات یکسان آغاز می‌شود. برای همین منحتی درجه‌سختی بازی هیچ نوسانی ندارد و تنها راه شکست دادن درجه‌سختی بازی و دستیابی به پیروزی افزایش مهارت خودتان است، از طریق یادگیری قلق بازی و آشنایی بیشتر با دنیای آن.

در بازی روگ‌لایک تنها مانع بین شما و باس نهایی میزان آشنایی شما با سیستم بازی است (و البته مرحله‌ی تصادفی‌ای که به طور خاصی عالی یا افتضاح نباشد). برای همین سر راه بازیکن حرفه‌ای هیچ مانعی برای تمام کردن بازی وجود ندارد. اما نقطه‌ی منفی این سیستم این است که بازیکنی که مهارت کافی نداشته باشد، شاید هیچ‌گاه نتواند بازی را تمام کند.

درخواست بازی‌های روگ‌لایک از شما تمام کردن یک دور سخت بدون مردن است و برای رسیدن به این هدف هیچ راه‌حلی پیش روی شما قرار نمی‌دهد. اگر نتوانید این کار را انجام دهید، عملاً بازی را باخته‌اید، حتی اگر تا یک قدمی پیروزی رسیده باشید. بی‌رحمانه به نظر می‌رسد، نه؟

از طرف دیگر با توجه به این‌که پس از هر بار باختن اندوخته‌ی شما صفر می‌شود، هر بار که ببازید، احساس می‌کنید وقت‌تان تلف شده. بله، با هر بار باخت مهارت شما افزایش پیدا می‌کند، ولی هیچ مدرک محسوسی برای نشان دادن این پیشرفت به شما داده نمی‌شود و برای همین از حس خوبی که از طریق مشاهده‌ی افزایش تدریجی ارقام به دست می‌آید محروم می‌مانید.

روگ‌لایت‌ها

حالا نوبت روگ‌لایت‌هاست. بازی‌هایی که در آن‌ّها هر آپگریدی به دست آورید، برای همیشه نزدتان می‌ماند. روگ لگسی و سلول‌های مرده (Dead Cells) نمونه‌ای از این بازی‌ها هستند.

واضح‌ترین نقطه‌ی قوت روگ‌لایت این است که هر دور بازی اهمیت دارد. وقتی در روگ لگسی بمیرید، حس نمی‌کنید که وقت‌تان تلف شده است. چون می‌دانید که پول کافی برای باز کردن آپگرید جدید کسب کرده‌اید و این آپگرید جدید در دور بعد شانس شما را برای موفقیت افزایش خواهد داد. بنابراین هر دور که بازی کنید، درجه‌سختی بازی پایین‌تر می‌آید. این سیستم برای همه‌ی بازیکنان، با هر درجه مهارتی، این امکان را فراهم می‌کند تا بازی را تمام کنند. فقط کافی‌ست آنقدر بازی کنند و آپگرید باز کنند تا این‌که بازی مثل آب خوردن آسان شود.

نقطه ضعف این سیستم نامتعارف بودن منحنی سختی آن است. در روگ‌لایت، در ابتدا بازی در سخت‌ترین حالتش قرار دارد و به مرور زمان آسان‌تر می‌شود. این سیستم نقطه‌ی مقابل شیب سختی ۹۹٪ بازی‌های دیگر است، چون در قریب به اکثریت بازی‌ها درجه‌سختی همگام با مهارت بازیکن افزایش پیدا می‌کند.

در نتیجه، در بازی روگ‌لایت نتیجه‌ای که کسب می‌کنید، عمدتاً وابسته به تراز شخصیت‌تان است، نه مهارت خودتان. در باز‌ی‌ای مثل سلول‌های مرده احتمالش زیاد است که حس کنید هیچ شانسی برای پیروزی ندارید، مگر این‌که چند معجون جان‌بخشی از مغازه خریداری کنید. این حس مانعی در ذهن ایجاد می‌کند و تا موقعی که آن را رفع نکنید، نمی‌توانید روی پیروزی تمرکز کنید.

وقتی هم که موفق شوید در یک بازی روگ‌لایت به پیروزی دست پیدا کنید، معلوم نیست عامل پیروزی مهارت رو به افزایش خودتان بوده، یا درجه‌سختی رو به کاهش بازی. آیا شما بهتر شده‌اید یا بازی آسان‌تر شده؟ بنابراین هر دو سبک بازی نقاط قوت و ضعف خاص خودشان را دارند.

اما خوشبختانه عده‌ای از بازیسازان باهوش و خلاق موفق شده‌اند اثر منفی نقاط ضعف این دو زیرگونه را در بازی‌هایشان کاهش دهند یا کاملاً خنثی کنند.

همان‌طور که اشاره شد یکی از ایرادات واردشده به سبک روگ‌لایک عدم انتقال حس پیشرفت به بازیکن است. با این حال، بعضی از بازی‌های روگ‌لایک موفق شده‌اند بدون ایجاد تغییر در درجه‌سختی بازی حس پیشرفت را منتقل کنند. راهکار این بازی‌ها این بوده که به بازیکن اجازه دهند عناصری را که جالب و باحال هستند، ولی اثری روی تمام کردن بازی ندارند، جمع‌آوری کنند و به طور دائمی نزد خود نگه دارند.

مثلاً در وارد گانجن شو، با کشتن هر باس ارز خاصی را دریافت می‌کنید که پس از مردن آن را از دست نمی‌دهید. با استفاده از این ارز می‌توانید در مغازه‌ی بازی خرید کنید. با این پول نمی‌توانید قدرت‌های جدید مثل نوار سلامتی بیشتر یا محموله‌ی مهمات بزرگ‌تر بخرید. با این ارز می‌توانید اسلحه‌هایی باز کنید که ممکن است در مراحل تصادفی بازی برای شما باز شوند. بنابراین اگر خوش‌شانس باشید، ممکن است دفعه‌ی بعد که صندوقی را باز کنید، اسلحه‌ای از آن بیرون بیفتد که دفعه‌ی قبل با ارز خاص بازی باز کرده بودید.

این سیستم روی درجه‌سختی بازی اثر قابل‌توجهی ندارد، چون این اسلحه‌ها قوی‌تر از اسلحه‌هایی که از ابتدای بازی موجودند نیستند. کاربرد آن‌ها افزودن تنوع به تلاش‌های آتی‌تان برای تمام کردن بازی است.

سریر هسته‌ای (Nuclear Throne) یکی دیگر از مثال‌های خوب در این زمینه است. در این شوتر روگ‌لایک، می‌توانید شخصیت‌های جدید باز کنید. بنابراین دور بعد که بازی را شروع کنید، گزینه‌های بیشتری در اختیار خواهید داشت.

شخصیت‌های جدیدی که باز می‌شوند، از شخصیت‌ّهای قبلی قدرتمندتر نیستند، چون هرکدام نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارند. این شخصیت‌ّها صرفاً راه جدیدی برای تجربه‌ی بازی در اختیار بازیکن قرار می‌دهند. این شخصیت‌های جدید یادآور کلاس‌های بازی‌های روگ‌لایک قدیمی هستند، با این تفاوت که این شخصیت‌ها پس از مدت زمان خاصی باز می‌شوند و از ابتدا در دسترس نیستند.

راه دیگر ارائه کردن آپگریدهای تزئینی به بازیکن است، آپگریدهایی که هیچ تاثیری روی گیم‌پلی بازی ندارند. مثلاً در بازی داونول (Downwell) اگر در هر دور بازی موفق شوید تعداد مشخصی جواهر جمع کنید، پاداش‌تان قابلیت عوض کردن رنگ بازی است.

پاداش‌‌های تزئینی پاداشی کوچک برای بازیکنی هستند که تصمیم به ادامه‌ی بازی گرفته‌اند، ولی مطلقاً هیچ تاثیری روی بازی ندارند.

مثال جالب‌توجه دیگر بازی هیدیس (Hades) است. البته هیدیس آپگرید دائمی دارد، ولی می‌خواهم روی یکی دیگر از جنبه‌های بازی تمرکز کنم: شیوه‌ی تلفیق دنیاسازی و پیش‌زمینه‌ی داستانی شخصیت‌ها در بازی. در این بازی هر بار که بمیرید و ری‌اسپان شوید، اطلاعات بیشتری درباره‌ی شخصیت‌ها کسب می‌کنید. همچنین می‌توانید در دنیای بازی آیتم‌هایی پیدا کنید که با تقدیم کردن آن‌ها به شخصیت‌های ساکن در مرکز (Hub)، آن‌ها را ترغیب می‌کند جزئیات داستانی بیشتری برایتان تعریف کنند.

باز کردن محتویات داستانی پاداش مناسبی برای بازی روگ‌لایک است، چون باعث می‌شود شکست دائمی در این بازی‌ها کاملاً بی‌معنی نباشد.

یکی دیگر از نقاط ضعف روگ‌لایک‌ها این است که گاهی تمام کردنشان غیرممکن به نظر می‌رسد، چون راهی برای کاهش درجه‌سختی وجود ندارد. اما سازندگان بعضی از بازی‌های روگ‌لایک تمهیداتی برای کاهش درجه‌سختی بازی اندیشیده‌اند، بدون این‌که لازم باشد بالانس کلی را به هم زد.

یکی از این تمهیدات اضافه کردن میانبر به بازی است. اسپلانکی مثال خوبی در این زمینه است. مثلاً در یکی از قسمت‌های بازی اگر درخواست‌های مرد تونل‌کن را برآورده کنید، در مرکز (Hub World) دری برای شما باز می‌شود که با استفاده از آن می‌توانید ماجراجویی‌تان را از جنگل آغاز کنید و چهار اتاق اصلی را که در معدن اتفاق می‌افتد رد کنید.

قابلیت میانبر بازی را آسان‌تر می‌کند و برای بازیکن‌های تازه‌کار فرصتی فراهم می‌کند تا به مراحل و نواحی سخت‌تر دسترسی راحت‌تر داشته باشند و در آنجا تمرین کنند. با این حال اسپلانکی علناً به شما اعلام می‌کند که برای تمام کردن بازی لازم است که بازی را از ابتدا آغاز کنید. مثلاً اگر از میانبر استفاده کنید، رکورد زمانی شما روی تابلوی امتیازات نمایش داده نمی‌شود. همچنین پایان نهایی بازی، که در جهنم اتفاق می‌افتد،‌ فقط در صورتی قابل دسترس است که آیتم‌های مخفی در همه‌ی نواحی بازی را پیدا کنید. بنابراین اگر با استفاده از میانبر یکی از نواحی اولیه‌ی بازی را رد کنید، قادر نخواهید بود همه‌ی آیتم‌های مورد نیاز برای دسترسی به جهنم را جمع‌آوری کنید. بنابراین استفاده از میانبر فقط به درد تمرین کردن می‌خورد.

راهکار دیگر اضافه کردن بوست‌هایی (Boosts) است که فقط در دور بعد می‌توانید ازشان استفاده کنید و پس از یک بار استفاده از بین می‌روند. در بازی تاکتیکی جمع‌وجور خط‌شکنان (Into the Breach)، می‌توانید پس از مردن یکی از سربازان ترازگرفته را نزد خود نگه دارید و دور بعد از او استفاده کنید. ولی با توجه به این‌که این شخصیت‌ها را برای همیشه در اختیار ندارید، تاثیر قابل‌ملاحظه‌ای روی درجه‌سختی بازی نمی‌گذارند. این بوست‌ها صرفاً بهانه‌ای هستند که یک دور دیگر بازی را انجام دهید تا از امتیازی که در اختیارتان قرار داده شده استفاده کنید.

حالا به روگ‌لایت‌ها می‌پردازیم. همان‌طور که ذکر شد، مشکل روگ‌لایت‌ها این است که مشخص نیست پیروزی و شکست در آن‌ها به خاطر مهارت شماست یا سختی/آسانی بازی. اما سازندگان این بازی‌ها عموماً آیتم‌ها و قابلیت‌هایی را در بازی می‌گنجانند که استفاده ازشان به مهارت وابسته باشد و بازیکن نتواند از طریق ساعت‌ها گرایند کردن بازی به پیروزی برسد.

مثلاً خارون (Charon)، دربان ترسناک بازی روگ لگسی را به‌عنوان مثال مدنظر داشته باشید.

خارون جلوی در قلعه می‌ایستد و مانع از ورود شما می‌شود (با ورود به قلعه دور بعدی بازی شروع می‌شود)، مگر این‌که تمام پولی را که خرج نکرده‌اید به او بدهید. هدف از وجود خارون این است که بازیکن نتواند به مرور زمان پول پس‌انداز کند تا بتوانید یک آپگرید گران‌قیمت بخرد. برای خریدن آپگرید‌های گران‌قیمت باید در یک دور بازی پول زیاد جمع کنید و برای جمع کردن پول زیاد باید مهارت‌تان را در زنده ماندن به مدت طولانی ثابت کنید.

در سلول‌های مرده، وقتی بمیرید، پول‌تان را از دست می‌دهید. برای همین هروقت به ایستگاه آپگرید برسید، بهتر است پول‌تان را خرج کنید، وگرنه ممکن است دیر یا زود آن را از دست بدهید. در این سیستم برای خریدن آپگریدهای گران‌ًقیمت باید بتوانید برای مدت طولانی زنده بمانید تا پول کافی برای خریدن‌شان را پس‌انداز کنید.

یکی دیگر از مشکلات روگ‌لایت این است که باعث می‌شوند حس کنید زمانی که صرف بازی می‌کنید، از مهارت‌تان ارزشمندتر است. اما بیشتر روگ‌لایت‌ها با این پیش‌فرض ساخته شده‌اند که می‌توان بدون خریدن حتی یک آپگرید بازی را تمام کرد. اگر در یوتوب بگردید، می‌توانید ویدئوهای زیادی پیدا کنید که در آن‌ها بازیکن با شخصیت تراز صفر بازی را تمام کرده است. در واقع می‌توان تمام کردن بازی بدون استفاده از آپگرید را به چالشی متا در خود بازی تبدیل کرد.

بسیار خب، من پیشنهاد‌هایم را مطرح کردم. ولی آنطور که می‌دانم، نظر افراد درباره‌ی این مقوله متفاوت است. به‌شخصه از خلوص روگ‌لایک‌ها خوشم می‌آید. ترکیب مراحل تصادفی و مرگ دائمی باعث می‌شود نتوانید ساختار مراحل را حفظ کنید یا روی کسب قدرت به صورت آهسته و پیوسته تکیه کنید. همه چیز به مهارت شما بستگی دارد.

روگ‌لایت‌ها به شما اجازه می‌دهند به صورت آهسته و پیوسته قدرت‌تان را بیشتر کنید و اگر از من بپرسید، این سیستم باعث ایجاد منحنی سختی نامتعارفی می‌شود که به خاطر آن هیچ‌وقت نمی‌توانید مطمئن باشید عامل پیروزی‌تان مهارت رو به افزایش‌تان بوده یا درجه‌سختی رو به کاهش بازی.

در هر حال سلیقه‌ی شخصی حرف آخر را می‌زند. بنابراین بهتر بودن روگ‌لایک یا روگ‌لایت و دلایل این برتری بستگی به جواب شخصی شما به این سوال دارد.

منبع: مارک براون – یوتیوب

انتشار یافته در:

مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا

چند سالی می‌شود که کانال یوتیوب جعبه‌ابزار بازی‌سازان (Game Maker’s Toolkit) در ویدئوهایی کوتاه و آموزنده به بررسی و توصیف جنبه‌های مختلف بازی‌های ویدئویی و مفاهیم مربوط به این حوزه می‌پردازد.  من تصمیم گرفتم محتوای این ویدئوها را با کمی تصرف و منطبق کردن آن با مدیوم نوشتار، به فارسی برگردانم. این سری مقالات برای کسانی که آرزوی بازی‌ساز شدن را در سر می‌پرورانند، یا صرفاً می‌خواهند بازی‌های ویدئویی را بهتر و عمیق‌تر درک کنند، بسیار مفید خواهد بود. با مجموعه مقالات «جعبه ابزار بازی‌سازان» همراه باشید.

بازی مخفی‌کاری سیر تکاملی عجیبی دارد. چون در بیشتر تاریخ صنعت گیم سبکی به نام مخفی‌کاری (Stealth) وجود نداشت.

بله، گیم‌پلی برخی از عناوین اولیه‌ی صنعت بازی مبتنی بر قایم‌باشک‌بازی بود. در بازی آرکید سگا به نام ۰۰۵ نگهبانان بازی با چراغ‌قوه محیط بازی را می‌گردند و شما هم باید از وارد شدن به پرتوی زرد بزرگی که از آن‌ها ساطع می‌شود پرهیز کنید.

در قلعه‌ی ولفنشتاین (Castle Wolfenstein)، باید لباس مبدل تن کنید تا بتوانید از کنار گارد توفان عبور کنید.

در دو بازی اول سری متال‌گیر هم عناصر آشنای سبک مخفی‌کاری مثل خزیدن در کانال‌های تصفیه‌ی هوا و مخفی شدن در جعبه‌های مقوایی پیاده شده بودند. با این حال، بازی‌های اولیه‌ی سبک مخفی‌کاری به‌ندرت و با فاصله‌ی زمانی زیاد از هم ساخته می‌شدند و پس از انتشار متال گیر ۲ در سال ۱۹۹۰ انتشارشان تا سال ۱۹۹۸ متوقف شد.

اما در سال ۱۹۹۸، پس از ۸ سال رکود، سه بازی مخفی‌کاری بزرگ در عرض یک سال منتشر شدند. انتشار این سه بازی اتفاقی بزرگ در صنعت ویدئوگیم بود و چهره‌ی بازی‌های آتی را عوض کرد، طوری که مخفی شدن به عنصری فراگیر در بین بازی‌های مدرن تبدیل شده است و بازی‌ها و فرنچایزها‌ی مخفی‌کاری سهم قابل‌توجهی از بازار ویدئوگیم را به خود اختصاص داده است؛ از عناوین بزرگی مثل اسپلینتر سل (Splinter Cell)، هیتمن (Hitman) و رسوا (Dishonored) گرفته تا عناوین مستقل و جمع‌وجوری مثل کلاهبرداری (The Swindle) و اشتباه شگفت‌انگیز (Marvellous Miss Take). در بازی‌های اکشن بزرگی مثل سایه‌ی مهاجم مقبره (Shadow of the Tomb Raider) و رد دد ریدمپشن ۲ (Red Dead Redemption 2) نیز وجود ماموریت‌ها و بخش‌های مخفی‌کاری به یک سنت تبدیل شده است.

نام این سه بازی بزرگ چیست؟ چه شد که تا سال ۱۹۹۸ طول کشید تا مخفی‌کاری به‌عنوان یک ژانر جدی گرفته شود؟‌ این دو سوالی است که در این مقاله به آن‌ها پاسخ خواهم داد.

سه بازی مخفی‌کاری که رنسانس سبک مخفی‌کاری را آغاز کردند

رنسانس سبک مخفی‌کاری با انتشار تنچو:‌ قاتلان مخفی (Tenchu: Stealth Assassins) روی پلی‌استیشن ۱ در آگوست سال ۱۹۹۸ آغاز شد. در این بازی شما نقش یک نینجا را بازی می‌کنید که در یک دهکده‌ی تاریک به مخفی‌کاری می‌پردازد و همان‌طور که از عنوانش مشخص است، محوریت آن دیده نشدن و حمله به دشمنان از دل سایه‌هاست.

در اکتبر همان سال، یک عنوان مخفی‌کاری مهم دیگر برای پلی‌استیشن منتشر شد: متال‌گیر، با زیرعنوان اکشن تاکتیکی جاسوسی (Tactical Espionage Action).

در این بازی شما نقش سولید اسنیک را بازی می‌کنید، سربازی که ترجیح می‌دهد به جای درگیری مستقیم با دشمنان،‌ بدون این‌که دیده شود، از کنارشان رد شود. او گجت‌ها و مهارت‌های زیادی برای رسیدن به این هدف در اختیار دارد، مثل قابلیت خزیدن زیر شکاف‌های باریک، خفه کردن دشمنان از پشت یا قایم شدن در جعبه‌های مقوایی.

در نوامبر ۱۹۹۸، وقتی سال رو به پایان بود، شرکت لوکینگ گلس (Looking Glass) بازی اول‌شخص سارق: پروژه‌ی تاریک (Thief: The Dark Project) را برای کامپیوتر منتشر کرد.

مثل دو بازی بالا، در سارق هم می‌توانید در محیط بازی راه بیفتید و با دشمنان درگیر شوید، ولی به احتمال زیاد کشته خواهید شد. تصمیم بهتر مخفی شدن در سایه‌ّها و ضربه زدن به سر دشمنان با بلک‌جک (Blackjack) و بیهوش کردنشان است.

با این‌که این سه بازی جزو عناوین اولیه‌ی سبک مخفی‌کاری بودند، ولی بیشتر اصول و قواعد سبک که در بازی‌های امروزی شاهدشان هستیم، در این سه بازی معرفی تثبیت شدند.

برای شروع، در هر سه بازی شما ماموریت را در موقعیتی خنثی و غیرخصمانه آغاز می‌کنید. نگهبانان بدون آگاهی از موقعیت شما یا حتی وجود شما کشیک می‌دهند و هدف شما این است که همین وضعیت را حفظ کنید. برای رسیدن به این هدف لازم است که دو چیز را مدنظر داشته باشید: ۱. چیزی که دشمنان می‌بینند ۲. صدایی که می‌شنوند. دشمنان می‌توانند شما را ببینند، مگر این‌که پشت جایی مخفی شوید، روی پشت‌بام حرکت کنید یا از سایه‌ها بیرون نیایید. همچنین دشمنان هر صدایی که تولید کنید می‌شنوند. برای همین لازم است که با احتیاط حرکت کنید و به جنس سطحی که روی آن راه می‌روید توجه کنید.

در سارق برگ‌های نرم صدای زیادی تولید نمی‌کنند، ولی با دویدن روی یک سطح کاشی‌کاری‌شده‌ی سخت می‌توانید مطمئن باشید نگهبانان از وجود شما باخبر خواهند شد.

برای همین سازندگان هر سه بازی جایز دیدند که به بازیکن میزان مخفی بودنش را نشان دهند. در تنچو نوار کی (Ki Meter) چنین کاربردی دارد؛ رنگ این نوار نشان‌دهنده‌ی میزان آگاهی نگهبان‌های اطراف از وجود شماست. همچنین کنار این نوار رقمی وجود دارد که نشان می‌دهد نزدیک‌ترین نگهبان چقدر با شما فاصله دارد.

در متال گیر سولید رادار سولیتون (Soliton Radar) چنین کاربردی دارد. این رادار محدوده‌ی دید هر نگهبان را به شکل یک قیف روی نقشه نشان می‌دهد، ولی اگر لو بروید، رادار موقتاً از کار می‌افتد و برای همین احتمال دیده شدن توسط نگهبانان دیگر افزایش پیدا می‌کند.

در سارق یک جواهر نوری پایین صفحه قرار دارد که به شما نشان می‌دهد تا چه حد قابل دیده شدن هستید. همچنین هرگاه نگهبانان به چیزی مشکوک شوند، با فریاد بقیه را خبردار می‌کنند و بدین ترتیب وضعیت خود را به شما لو می‌دهند.

اطلاعاتی از این قبیل در بازی‌های مخفی‌کاری از اهمیت حیاتی برخوردارند، چون هر شک و ابهامی درباره‌ی لو رفتن یا نرفتن را رفع می‌کنند.

البته اگر لو بروید،‌ نگهبانان بلافاصله به شما شلیک نمی‌کنند. «مخفی بودن» و «دیده شدن» دوگانه‌ی قطعی نیستند، بلکه بینشان وضعیت دیگری به نام «مشکوک بودن» وجود دارد. وقتی یک نگهبان مشکوک است، به دنبال منشاء چیزی که شک او را برانگیخته می‌گردد.

وجود حالت «مشکوک» فرصتی برای شما فراهم می‌کند تا بتوانید دوباره به موقعیت امن برگردید و به خاطر یک اشتباه کوچک کل نگهبان‌های دور و اطراف‌تان روی سر شما هوار نشوند. ولی نکته اینجاست که می‌توانید از حالت «مشکوک» به نفع خود استفاده کنید.

در بازی‌های مخفی‌کاری یکی از ابزار شما گول زدن هوش مصنوعی از طریق ایجاد پیش‌فرض‌های اشتباه است. مثلاً در متال گیر سولید می‌توانید با مشت زدن به دیوار شک نگهبانی را بربیانگیزید تا به سمت صدا بیاید و آن را بررسی کند، و شما از طرف دیگر، در حالی که پشت نگهبان به شماست، از ناحیه‌ی کشیک دادن او رد شوید.

در تنچو، می‌توانید با گول زدن دشمنان کاری کنید غذای مسموم بخورند.

در سارق، با استفاده از تیرهای صدادار (Noisemaker Arrows) می‌توانید حواس دشمنان را پرت کنید یا با ایجاد صدا نگهبانان را به سمت تله بکشانید.

اگر نگهبانان شما را ببینند و دنبال‌تان بیایند، در صورت پنهان ماندن برای مدت زمان کافی بی‌خیال جستجو کردن می‌شوند و همه‌چیز به حالت عادی برمی‌گردد. در متال گیر سولید حتی شمارش معکوسی بالای صفحه پدیدار می‌شود که به شما نشان می‌دهد تا چند ثانیه‌ی دیگر لازم است مخفی بمانید تا نگهبانان از گشتن دنبال شما دست بردارند.

این سیستم باعث می‌شود گیم‌پلی اصلی هیچ‌گاه به طور کامل از مخفی‌کاری به اکشن تغییر حالت ندهد و بدون این‌که نیاز باشد بازی را از فایل ذخیره‌ی قبلی آغاز کنید یا همه‌ی دشمنان را بکشید، مخفی‌کاری هسته‌ی اصلی گیم‌پلی باقی بماند.

این ویژگی‌ها بین هر سه بازی مشترک بود، ولی در عین حال هرکدام از این بازی‌ها سهم خاص خود را در تعریف سبک مخفی‌کاری داشتند.

تنچو قلاب (Grappling Hook) را به سبک مخفی‌کاری معرفی کرد. در بازی می‌توانید قلاب را آزادانه هدف‌گیری و به سمت سقف پرتاب کنید تا بلافاصله به آنجا منتقل شوید. به لطف این قابلیت می‌توانید از محیط‌های مرتفع برای دو منظور استفاده کنید: ۱. مخفی ماندن ۲. پریدن روی سر دشمنان و مخفیانه کشتن‌شان

از بازی‌های تاثیرپذیرفته از قلاب تنچو می‌توان به بتمن: تیمارستان آرخام (Batman: Arkham Asylum) اشاره کرد. در تیمارستان آرخام می‌توانید با قلاب به روی محیط‌های بالای سر دشمنان بروید تا درباره‌ی حرکت بعدی‌تان برنامه‌ریزی کنید و از دید دشمنان مخفی بمانید.

عنصر دیگری که تنچو به سبک مخفی‌کاری اضافه کرد، انیمیشن قتل مخفیانه بود که به یکی از عناصر رایج سبک تبدیل شد.

مهم‌ترین عنصری که متال گیر به سبک اضافه کرد رادار بود. رادار به‌وضوح به شما نشان می‌داد که کجا از نگاه دشمنان در امان هستید و کجا نه.

در بازی کلاهبرداری (The Swindle) هم این اطلاعات در اختیار شما قرار داده می‌شود، منتها داخل خود بازی، نه روی نقشه، تا مجبور نباشید دائماً در حال نگاه کردن به یک جعبه‌ی کوچک در گوشه‌ی صفحه باشید.

سارق عناصر زیادی را به سبک معرفی کرد.

مراحل بازی باز و به هم پیوسته هستند. برای همین شما برای رسیدن به هدف‌تان چند راه دارید. هدف شما هم معمولاً یک شمشیر، عصا یا جواهر است که باید از اعماق یک عمارت مجلل و پرشده از نگهبان آن را بدزدید.

هیتمن و رسوا نیز از این فلسفه‌ی گیم‌دیزاین پیروی می‌کنند.

عنصر بعدی قابلیت اعمال تغییر در محیط بازی است. در سارق می‌توانید با شلیک تیر آب (Water Arrow) به مشعل‌ها و شمع‌های روشن، آن‌ها را خاموش و محیط بازی را تاریک کنید. همچنین می‌توانید با استفاده از تیر خزه (Moss Arrow) کاشی‌های بی‌صدایی ایجاد کنید که می‌توان رویشان مخفی‌کاری کرد.

از بازی‌هایی که از این عنصر تاثیر پذیرفته‌اند می‌توان به اسپلینتر سل اشاره کرد. در اسپلینتر سل می‌توانید با شلیک کردن به بعضی لامپ‌ها تاریکی ایجاد کنید.

عنصر دیگر ترغیب کردن بازیکن به تمام کردن ماموریت‌ها بدون کشتن دشمنان است. این هدفی است که سارق در درجات سختی بالاتر برای بازیکن تعیین می‌کند.

از بازی‌های تاثیرپذیرفته می‌توان به نشان نینجا (Mark of the Ninja) اشاره کرد، بازی‌ای که بابت تمام کردن مراحل بدون کشتن دشمنان برای شما پاداش در نظر گرفته است.

چرا ۱۹۹۸ سال درخشش بازی‌های مخفی‌کاری بود؟

همان‌طور که اشاره شد، سبک مخفی‌کاری تا قبل از سال ۱۹۹۸ عناوین اندک و پراکنده‌ای داشت، اما بعد از ۱۹۹۸ به یک ژانر پرطرفدار و شلوغ تبدیل شد. چه شد که در سال ۱۹۹۸ انفجار کامبرین برای این سبک اتفاق افتاد؟

به نظر من جواب این سوال را می‌توان در دو عامل جست: ۱. پیشرفت تکنولوژی ۲. تاثیرپذیری و تاثیرگذاری. اجازه دهید هرکدام را جداگانه بررسی کنیم.

در سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۰ فناوری‌های زیادی از قبیل بازی سه‌بعدی (3D) و پولی‌گونی (Polygonal) به صنعت گیم معرفی شدند و کارتریج و فلاپی دیسک نیز جای خود را به لوح فشرده (CD) دادند. این تکنولوژی جدید منجر به پدید آمدن سبک‌های زیادی شد. مثل بازی محیط‌باز شهری (GTA)، بازی اکشن ریتمی (Parappa the Rapper) و بازی اکشن بقامحور ترسناک (Alone in the Dark).

در این دوره‌ی زمانی بازیسازان سخت مشغول آزمایش بودند و می‌خواستند کشف کنند با ویدئوگیم چه کارهایی می‌شود کرد. یکی از آزمایش‌های آن‌ها ساختن بازی‌هایی بود که محوریت‌شان مخفی شدن از دشمنان بود، نه درگیر شدن با آن‌ها.

یکی از اصلی‌ترین دلایل ساخته شدن سارق نیز پیشرفت فناوری بود. سیستم مخفی‌کاری بازی به کیفیت صدای بالایی وابسته بود که فقط می‌شد روی سی‌دی ذخیره کرد. شیوه‌ی پخش شدن صدا در محیط بازی برای زمان انتشار بازی انقلابی بود و هوش مصنوعی نگهبانان بازی آنقدر پیشرفته و پیچیده بود که تا آخرین مراحل ساخت سرشار از باگ و اشکال بود.

ولی گیم‌دیزاین بازی تحت‌تاثیر بازی‌های نه‌چندان شناخته‌شده‌ای مثل شبیه‌ساز زیردریایی: خدمت‌گذاری مخفیانه (Sumbarine Simulator: Silent Service) بود. کن لوین (Ken Levine)، طراح اصلی سارق در پادکستی از دینامیک قدرت در زیردریایی‌ها صحبت کرد. از او نقل است:‌

«[در زیردریایی] تا وقتی مخفی هستید، بسیار قدرتمند و وقتی لو بروید، بسیار ضعیف هستید. وقتی دشمن نتواند به حضور شما پی ببرد، به‌شدت قدرتمند هستید. می‌توانید با استفاده از اژدرهایتان بدون دیده شدن حمله کنید. ولی وقتی کشتی‌های دشمن به حضور زیردریایی پی ببرند، احساس ناتوانی و درماندگی بهتان دست می‌دهد، چون می‌دانید که در درگیری مستقیم شانسی در مقابل‌شان ندارید. تجربه‌ی بازی کردن در زیردریایی تقریباً نقطه‌ی مقابل تجربه‌ی بازی‌های شوتر است.»

البته جای تعجب دارد که لوین برای تاثیرپذیری به چنین بازی ناشناخته‌ای رجوع کرد، چون تمام اصول و قواعد سبک مخفی‌کاری که ازشان صحبت کردم در یک بازی دیگر موجود بودند: متال گیر ۲: سولید اسنیک (Metal Gear 2: Solid Snake). این بازی هم به اندازه‌ی هر سه بازی مخفی‌کاری منتشر شده در سال ۱۹۹۸ از اصالت سبک مخفی‌کاری برخوردار است.

در این بازی هم رادار موقعیت دشمنان را به شما نشان می‌دهد:

در کف زمین سطوح آهنی‌ای وجود دارد که در صورت راه رفتن روی آن‌ها دشمنان از حضور شما باخبر می‌شوند.

نگهبانان بازی اگر سر و صدایی بشنوند، مشکوک می‌شوند و دنبال منشاء صدا می‌گردند:

با ضربه زدن به دیوار می‌توان حواس دشمنان را پرت کرد.

اگر موفق شوید برای مدت کافی مخفی بمانید، وضعیت به حالت عادی برمی‌گردد.

با این حال، تعجبی ندارد که چرا این بازی چندان تاثیرگذار نبود. به احتمال زیاد تیم سازنده‌ی سارق این بازی را تجربه نکردند، چون متال گیر ۲ به طور انحصاری برای یک کامپیوتر نسبتاً ناشناخته به نام MSX2 و فقط در ژاپن منتشر شد.

دنباله‌ی متال‌گیر برای NES که عرضه‌ی جهانی داشت، یک بازی کاملاً متفاوت بود و راستش را بخواهید، افتضاح است. هیدئو کوجیما پس از انتشار متال گیر ۲ کارش با این مجموعه تمام شده بود و ترجیح داد روی بازی‌های ماجراجویی مثل پلیس‌ناتس (Policenauts) کار کند. ولی همان‌طور که گفتم، پیشرفت تکنولوژی شرایط را عوض کرد.

فناوری سه‌بعدی به کوجیما انگیزه داد تا به علاقه‌ی خود برای ساخت بازی مخفی‌کاری فرصتی دوباره برای شکوفایی بدهد. از او نقل است:

«در نظر من کار متال گیر به عنوان یک مجموعه تمام شده بود. من دیگر باهاش کاری نداشتم. ولی وقتی فناوری پولی‌گون را دیدم، به نظرم رسید که می‌توانم ایده‌ای را که در ابتدا می‌خواستم پیاده کنم، این بار در دنیای سه بعدی به مرحله‌ی اجرا برسانم.

مثلاً اگر بازیکن زیر یک میز مخفی شود، می‌توان زاویه ی دید را عوض کرد، یا اگر داخل یک قفسه مخفی شود، می‌توان فضای داخل قفسه را نشان داد.»

با توجه به این‌که متال گیر به فرنچایزی بزرگ م موفق با شهرت جهانی تبدیل شد، توجه بازیسازان به مکانیزم‌های معرفی‌شده در آن بیشتر شد. به‌عنوان مثال، یکی از اهداف اصلی ساخت اسپلینتر سل خلق یک رقیب شایسته برای عنوان در دست ساخت متال گیر سولید ۲ بود.

والیوم (Volume)، یکی از عنواینی است که مستقیماً از متال گیر سولید تاثیر پذیرفته است.

سارق نیز به‌عنوان یکی از منابع الهام اصلی چندتا از عناوین بزرگ سبک مخفی‌کاری نام برده شده است. یکی از این عناوین اسپلینتر سل است؛ منبع الهام نوار نوری پشت سم فیشر جواهر نوری سارق است.

نشان نینجا تلاش نلز اندرسون (Nels Anderson) برای تبدیل کردن سارق به یک بازی ساید اسکرولر بود.

رسوا عملاً یک دنباله‌ی معنوی برای سارق است، در حدی که صداپیشه‌ی گرت (Garret)، شخصیت اصلی سارق، به‌عنوان صداپیشه‌ی قهرمان رسوا ۲ یعنی کوروو (Corvo) استخدام شد.

درباره‌ی تنچو هم همین بس که سازنده‌ی آن فرام سافتور، سازنده‌ی دارک سولز است. در واقع آن‌ها قصد داشتند سال ۲۰۱۹ یک تنچوی جدید بسازند، ولی به جایش تصمیم گرفتند منابع انسانی‌شان را صرف ساختن سکیرو: سایه‌ها دو بار می‌میرند (Sekiro: Shadows Die Twice) بکنند، بازی‌ای که تحت‌تاثیر تنچو است و عناصر مخفی‌کاری قوی دارد.

نتیجه‌‌ای که می‌گیریم، این است که بازی‌ای که باعث محبوبیت یک ژانر می‌شود، معمولاً بازی‌ای است که اصول و قواعد آن ژانر را برای اولین بار به شکلی موفقیت‌آمیز پیاده می‌کند، نه بازی‌ای که این اصول و قواعد را ابداع کرده است. دوم (Doom) اولین بازی اکشن اول شخص نبود، ولی تا مدت‌ها هر بازی اکشن اول شخصی که منتشر می‌شد، کلون دوم (Doom Clone) خطاب می‌شد.

بنابراین شاید متال گیر ۲ پدر سبک مخفی‌کاری باشد، ولی اگر به خاطر موفقیت تجاری متال گیر سولید و نقدهای مثبت سارق نبود – دو بازی که به لطف پیشرفت سریع فناوری در اواخر دهه‌ی ۹۰ منتشر شدند –  تازه از سال ۱۹۹۸ بود که سبک مخفی‌کاری جدی گرفته شد.

منبع: مارک براون – یوتیوب

انتشار یافته در:

مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا

چند سالی می‌شود که کانال یوتیوب جعبه‌ابزار بازی‌سازان (Game Maker’s Toolkit) در ویدئوهایی کوتاه و آموزنده به بررسی و توصیف جنبه‌های مختلف بازی‌های ویدئویی و مفاهیم مربوط به این حوزه می‌پردازد.  من تصمیم گرفتم محتوای این ویدئوها را با کمی تصرف و منطبق کردن آن با مدیوم نوشتار، به فارسی برگردانم. این سری مقالات برای کسانی که آرزوی بازی‌ساز شدن را در سر می‌پرورانند، یا صرفاً می‌خواهند بازی‌های ویدئویی را بهتر و عمیق‌تر درک کنند، بسیار مفید خواهد بود. با مجموعه مقالات «جعبه ابزار بازی‌سازان» همراه باشید.

در این مقاله قصد دارم از جالب‌ترین بازی‌ای که در سال ۲۰۱۸ بازی کردم صحبت کنم: بازگشت اوبرا دین (Return of the Obra Dinn). دقت کنید که گفتم «جالب‌ترین»، نه «بهترین». اوبرا دین شاید لزوماً بهترین بازی سال ۲۰۱۸ نباشد، ولی قطعاً خلاقانه‌ترین، جسورانه‌ترین و منحصربفردترین بازی ۲۰۱۸  است، در حدی که نمی‌توانم تجربه‌ی آن را با هیچ‌یک از بازی‌هایی که تاکنون بازی کرده‌ام مقایسه کنم.

از دیگر نامزدهای خلاقانه‌ترین بازی سال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

Enter the Breach:

Florence:

Minit:

ولی اوبرا دین، بازی کارآگاهی فوق‌العاده‌ی لوکاس پوپ (Lucas Pope)، سازنده‌ی مدارک لطفاً (Papers Please)، مجالی برای رقابت باقی نمی‌گذارد.

بسیار خب، در ابتدا بهتر است پیش‌زمینه‌ی بازی را شرح دهم:

در این بازی شما در نقش یک مامور بیمه در سال ۱۸۰۷، به یک کشتی تجاری به نام اوبرا دین فرستاده می‌شوید که هر ۶۰ نفری که سوارش بوده‌اند یا مرده‌اند یا ناپدید شده‌اند. کار شما این است که پی ببرید چه بلایی سرشان آمده است.

برای حل این معما یک ساعت جیبی جادویی در اختیارتان قرار داده شده است. با باز کردن ساعت نزدیک به اجسادی که در کشتی پیدا می‌کنید اتفاق جالبی می‌افتد.

اول صفحه تاریک می‌شود. سپس دیالوگی پخش می‌شود. مثلاً:

«کاپیتان!‌ درو باز کن… شما حروم‌زاده‌ها اون چیزی رو برمی‌دارید که من بهتون می‌دم!»

پس از دیالوگ، تصویری ثابت از لحظه‌ی مردن شخصیت به شما نشان داده می‌شود.

سپس بازی از شما دو سوال می‌پرسد: ۱. این شخص کیست؟ ۲. چه شد که مُرد؟

مرگ شخصیتی که عکس آن بالا نمایش داده شده واضح است: یک نفر به او شلیک کرد. فکر می‌کنم بشود فرض را بر این گرفت که شخصی که به او شلیک کرد کاپیتان بود. در اوبرا دین پی بردن به چگونگی مرگ شخصیت‌ها به‌ندرت چالش بزرگی برای شما ایجاد می‌کند. چالش اصلی پی بردن به هویت آن‌هاست. در ابتدای بازی نمی‌دانید کی به کیست، برای همین از جسد اول به سمت جسد یا بهتر است بگوییم اسکلت دوم می‌روید:

این جسد متعلق به کاپیتان است. پیش از این‌که او تیری به مغزش شلیک کند، می‌گوید: «اَبیگیل. من برادرت رو با شلیک تیر کشتم.»

حالا یک سرنخ پیدا کردیم: شخصی به نام ابیگیل (Abigail). ما درباره‌ی او چه می‌دانیم؟ با گشتن در فهرست اسامی درمی‌یابیم که او همسر کاپیتان بوده، چون نام خانوادگی‌اش با او یکسان است. اما نام او سه بخش دارد: این یعنی او در کنار نام خانوادگی شوهرش نام خانوادگی پدرش را هم نگه داشته، نام خانوادگی‌ای که طبعاً برادرش هم باید داشته باشد…

ویلیام هاسکات برادر ابیگیل است. بنابراین شخصی که کاپیتان به او شلیک کرد ویلیام است.

بسیار خب، دیگر بیش از این قصد ندارم بازی را اسپویل کنم. اگر از ایده‌ی اوبرا دین خوشتان آمده، آن را تجربه کنید و پس از تمام کردنش ادامه‌ی مقاله را بخوانید. در این مقاله جزئیات مهم داستانی و پایان بازی اسپویل نشده‌اند، ولی اوبرا دین بازی‌ای است که هرچه آگاهی‌تان نسبت به آن کمتر باشد، تجربه‌ی لذت‌بخش‌تری رقم خواهد زد.

بسیار خب، اجازه دهید ماهیت بازگشت اوبرا دین را خلاصه و مفید برایتان توضیح دهم:

در بازی حدوداً ۵۰ صحنه‌ی قتل وجود دارد. این صحنه‌ها اساساً یک تصویر ثابت سه‌بعدی‌اند که می‌توان در آن‌ها از زاویه‌ی اول‌شخص گشت و جزئیات‌شان را بررسی کرد.

محوریت بازی ارجاع متقابل (Cross-referencing) اطلاعاتی‌ست که از بررسی صحنه‌های قتل شخصیت‌ها به دست می‌آورید. چون معمولاً هویت شخصیت‌ها از راه اطلاعاتی که در صحنه‌ی مردن شخصیتی دیگر به دست می‌آید قابل حدس زدن است. برای همین هر صحنه در بازی مخزن بزرگی از داده و جزئیات است.

البته همه چیز به همین سادگی‌ها تمام نمی‌شود. هر اطلاعاتی که به دست می‌آورید، صرفاً یک سرنخ است. برای پیدا کردن جواب نهایی باید بر مبنای سرنخ‌های جمع‌آوری‌شده استنباط و استنتاج کنید (Deductive Reasoning).

مثلاً در اوبرا دین سه ناوآموز (Midshipman) حضور داشتند. در یکی از صحنه‌های مرگ بازی مردی ناشناس می‌گوید: «به مادر پیت بگو من تمام تلاشمو کردم تا نجاتش بدم.»

در صحنه‌ی مرگ دیگری این مرد در لحظه‌ی ترکیدن مردی دیگر، در حال نگه داشتن طناب نشان داده می‌شود.

بنابراین با ارجاع متقابل این دو یافته می‌توان نتیجه‌گیری کرد مردی که ترکیده پیت میلروی (Pete Milroy) است، چون در فهرست خدمه و مسافران کشتی فقط نام یک نفر پیت است.

در صحنه‌ی مرگ دیگری مردی ناشناس می‌گوید: «چارلی، معلومه تا حالا پاتو مزرعه نذاشتی. حواست به کفشات باشه [که روشون استفراغ نکنی].» در پس‌زمینه‌ی دیالوگ صدای استفراغ شخصی شنیده می‌شود که قریب به یقین چارلی است.

در فهرست خدمه و مسافران کشتی نام دو نفر چارلز است. اما این چارلی:‌

یونیفورم ناوآموزها را به تن دارد، همانی که تن پیتر هم بود. برای همین با استنتاج ساده می‌توان فهمید که او چارلز هرشتیک (Charles Hershtik) است، چون در فهرست خدمه‌ی کشتی کنار نام چارلز هرشتیک ذکر شده که او ناوآموز است.

ما از طریق استنتاج هویت دو تن از ناوآموزان کشتی را کشف کردیم. در نتیجه با یک حذف گزینه‌ی سادده پی می‌بریم که سومین و آخرین ناوآموز تامس لنک (Thomas Lanke) است.

همان‌طور که دیدید، از چند روش مختلف برای تعیین هویت این سه نفر استفاده کردیم:

• گوش دادن به دیالوگ
• دقت به یونیفورم شخصیت‌ها
• دقت به خط زمانی اتفاقات
• حذف گزینه

ولی لوکاس پوپ از هر روشی که در بستر بازی ممکن است برای سرنخ دادن به شما استفاده می‌کند. از انواع سرنخ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• لهجه‌ی شخصیت‌ها (مثلاً آگاهی از تفاوت لهجه‌ی اسکاتلندی و ایرلندی می‌تواند در تشخیص شخصیت‌ها به شما کمک کند، چون ملیت هر شخصیت کنار نام او ذکر شده)
• موقعیت جسدها روی نقشه‌ی کشتی
• روابط بین شخصیت‌ها
• نام شخصیت‌ها
• ارقام نوشته‌شده زیر جای خواب کارکنان کشتی
• متعلقاتی مثل شمشیر امید غوله (بله، او ایرانی‌ست) و حلقه‌ی ازدواج امیلی جکسون

وقتی احساس کنید هویت و شیوه‌ی مردن یکی از شخصیت‌ها را کشف کرده‌اید، روش بازی برای درخواست کردن جواب صحیح از شما بسیار هوشمندانه است. من در مقاله‌ی «بازی کارآگاهی خوب باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟» به یکی از مشکلات رایج در بازی‌های کارآگاهی اشاره کردم: در این بازی‌ها رسم بر این است که از بازیکن سوالی پرسیده شود و چند گزینه پیش رویش قرار داده شود تا جواب درست را از بینشان پیدا کند. اما مشکل اینجاست که این سوال و گزینه‌های مطرح‌شده جواب را به طور غیرمستقیم لو می‌دهند. مثلاً باعث می‌شوند فکری به ذهن بازیکن خطور کند که اگر به خاطر سوال و جواب‌ها نبود، از آن بی‌اطلاع می‌ماند. این فکر القاشده به او کمک می‌کند بدون درگیر شدن با معما جواب درست را حدس بزند.

اوبرا دین هم از شما سوال می‌پرسد و برای پیدا کردن جواب آن چند گزینه پیش رویتان قرار می‌دهد، ولی با سه تاکتیک هوشمندانه مشکلات احتمالی را دور می‌زند:

۱. کلاً از بازیکن دو سوال پرسیده می‌شود و این سوال‌ها برای همه‌ی خدمه و مسافران کشتی یکسان است: ۱. نام و نام خانوادگی شخصیت چیست؟ ۲. به چه سرنوشتی دچار شد؟

هیچ‌گاه لازم نیست دلیل‌تان را توضیح بدهید و پس از پیدا کردن جواب این دو سوال، به سوال دیگری درباره‌ی شخصیت مربوطه پاسخ دهید.

۲. تعداد گزینه‌هایی که پیش رو دارید، بسیار زیاد است. هویت هر شخصت ۶۰ جواب احتمالی دارد و شیوه‌ی مردن هر شخصیت هم بسیار متنوع است: تیر خوردن، چاقو خوردن، برق‌گرفتگی، منفجر شدن و… بعضی از علل مرگ نیز از شما اطلاعات اضافه درخواست می‌کنند: مثلاً اگر گزینه‌ی «تیر خوردن» را انتخاب کنید، باید مشخص کنید چه کسی تیر را شلیک کرده و اگر گزینه‌ی ضربه خوردن از طرف حیوان (Struck) را انتخاب کنید، باید مشخص کنید که ضربه از جانب چه عضوی از بدن حیوان صورت گرفته (دُم، سُم یا بال؟). تعداد گزینه‌ها آنقدر زیاد است که حدس زدن جواب درست از طریق انتخاب تصادفی گزینه‌ها عملاً غیرممکن می‌شود.

۳. وقتی هویت و سرنوشت یک شخصیت را مشخص کردید، بازی همان لحظه درست یا غلط بودن اطلاعات واردشده را به شما نشان نمی‌دهد. جواب‌های صحیح موقعی مشخص می‌شوند که سه جواب را درست وارد کرده باشید. این سیستم باعث شده که نتوانید لذت رسیدن به جواب درست را به صورت لحظه‌ای تجربه کنید، اما در عوض مانع از این می‌شود که از طریق حدس‌های زورچپانی‌شده و تصادفی جواب درست را پیدا کنید.

اگر احیاناً بازیکن در بازی گیر کرده باشد، لوکاس پوپ راهکارهای مناسبی برای راهنمایی رساندن به بازیکن تدارک دیده است. مثلاً صورت شخصیت‌های بازی روی عکس‌ها تار است و فقط موقعی واضح می‌شود که سرنخ کافی برای تشخیص هویت‌شان را جمع کرده باشید. یا مثلاً مثلث‌های بالای سر هر شخصیت درجه‌سختی تعیین سرنوشت هر شخصیت را به شما نشان می‌دهد:

در بازی هیچ مانعی سر راه پیشروی‌تان وجود ندارد. شما می‌توانید همه‌ی دیالوگ‌ها را گوش دهید، در صحنه‌ی مرگ همه‌ی شخصیت‌ها بگردید و بدون این‌که حتی هویت و سرنوشت یک شخصیت را تعیین کرده باشید، سوار قایق شوید و به خانه برگردید (البته در این صورت پایان بد و ناکامل بازی را دریافت می‌کنید).

همچنین در شرایطی که مرگ شخصیت در هاله‌ای از ابهام قرار داشته باشد، بازی چند جواب درست را از شما می‌پذیرد و برای حدس زدن هویت و سرنوشت بعضی شخصیت‌ها چند سرنخ متفاوت و مستقل تعیین شده است تا تمام کردن بازی به یک سرنوشت وابسته نباشد.

تا اینجای کار دریافتیم که در بازگشت اوبرا دین، ۶۰ نفر از سواران یک کشتی به شکل‌های منحصربفرد و جالب کشته یا ناپدیده شده‌اند. بازی سرنخ‌هایی مبهم درباره‌ی هویت هر شخصیت در لحظه‌ی مردن‌شان به شما می‌دهد. حالا شما باید با استفاده از یک ساعت جیبی جادویی به لحظه‌ی مرگ هر شخصیت برگردید و دفترچه‌ای را پر کنید که به شکلی جادویی هروقت سه جواب درست در آن وارد کنید، درست بودنشان را به شما اطلاع می‌دهد.

اگر گیم‌پلی بازی در نظرتان پیچیده است، حق دارید. در واقع، گیم‌پلی این بازی یادآور بازی دیگری است که در گذشته درباره‌ی آن حرف زدم. بازی کارآگاهی/شبیه‌ساز موتور جستجو: داستان او (Her Story).

در این بازی یک کارآگاه شهادت‌های یک زن را به ۸۰۰ کلیپ کوتاه بدون عنوان تقسیم کرده است. در این کلیپ‌ها سوالی که کارآگاه از زن می‌پرسد پخش نمی‌شود و وقتی که کلیپ‌ها را جستجو کنید، فقط ۵ کلیپ اولی که واژه‌ی جستجوشده در آن‌ها نمایش داده شده پخش می‌شوند (به ترتیب زمانی).

کامپیوتری که در آن واژه‌ها را جستجو می‌کنید افتضاح است. هرکس آن را ساخته باید اخراج شود! این کامپیوتر هم مثل دفترچه‌ی اوبرا دین زیادی کار را برایتان سخت می‌کند.

ولی باید نکته‌ای را مدنظر داشت: بسیاری از بازی‌ّهای کارآگاهی سعی می‌کنند از واقعیت، یا حداقل معادل خیالی واقعیت، تقلید کنند. بازی‌هایی مثل نوآر لس‌آنجلسی (LA Noire) و بازی‌های ماجرایی شرلوک هلمز سعی دارند واقع‌گرایانه باشند و گیم‌پلی‌شان مبتنی بر پروسه‌های واقعی کشف جرم است؛‌ پروسه‌هایی مثل صحبت با شاهدان و استنتاج/استنباط کردن. اما این پروسه‌ها همیشه باید با محدودیت‌هایی همراه باشند، چون واقعیت ۱۰۰٪ قابل تقلید نیست. مثلاً نمی‌توان سیستمی درست کرد که در آن بتوانید از شاهد هر سوالی که دلتان می‌خواهد بپرسید. هوش مصنوعی هنوز به این مرحله نرسیده است.

برای همین سازندگان بازی محدودیت‌هایی در نظر می‌گیرند: مثلاً سوالات از پیش تعیین‌شده طراحی می‌کنند، کسانی را که می‌توانید باهاشان صحبت کنید از قبل مشخص می‌کنند و به شما نشان می‌دهند که کجا می‌توانید بروید و چه آیتم‌هایی را از روی زمین بردارید. نتیجه‌اش این می‌شود که فرآیند پیچیده‌ی استنباط کارآگاهی تا حد یک تست چهار گزینه‌ای پایین می‌آید.

در این بازی‌ها، پروسه‌های پیچیده‌ی دنیای واقعی به پروسه‌های خودکار و چند گزینه‌ای تبدیل می‌شوند، ولی این تبدیل دست بازیکن را می‌بندد و به ایجاد حسی منجر می‌شود که در مقاله‌ی بازی‌های کارآگاهی توصیف کردم: حس واتسون بودن، نه شرلوک بودن.

در نقطه‌ی مقابل بازی‌های کارآگاهی‌ای که سعی دارند واقع‌گرایانه باشند، «داستان او» و «بازگشت اوبرا دین» قرار دارند، بازی‌های کارآگاهی‌ای که سعی ندارند واقع‌گرایانه باشند، ولی در عوض داستان، گیم‌پلی و سیستم‌های تعریف‌شده در این بازی‌ها فقط یک هدف را دنبال می‌کنند: بدون این‌که دست بازیکن را ببندند، به او اجازه‌ی استنتاج/استنباط کردن بدهند.

برای همین لازم نبود سازندگان این دو بازی درباره‌ی سوال‌هایی که بازیکن قرار است از شاهدان بپرسد فکر کنند. چون در داستان او شهادت شاهد از قبل ضبط شده و در بازگشت اوبرا دین شاهدان همه مرده‌اند.

همچنین لازم نبود درباره‌ی جاهایی که بازیکن قرار است بهشان سر بزند نگران باشند، چون در داستان او کل بازی جلوی یک مانیتور و در بازگشت اوبرا دین کل بازی داخل کشتی اوبرا دین اتفاق می‌افتد.

در آخر تعامل بازیکن با بازی به جستجو کردن عباراتی در موتور جستجو (در داستان او) و انتخاب هویت شخصیت‌ها از داخل یک کتاب (در بازگشت اوبرا دین)‌ محدود می‌شود. داستان این بازی‌ها اقتباس از آثار معروف سینمایی یا ادبی نیست، بلکه خط روایی‌است که با توجه به ماهیت بازی و مقتضیات آن ساخته و پرداخته شده است.

لوکاس پوپ در مصاحبه با یوروگیمر درباره‌ی چالش‌های این نوع داستان‌نویسی صحبت کرد. او گفت: «[در بازی من] شخصیت‌ها دم به دقیقه می‌میرند و لازم است برای مردن دائمی شخصیت‌ها دلیلی پیدا کرد. این اتفاق غیرعادی است. معمولاً آدم‌ها اینقدر سریع و پشت سر هم نمی‌میرند. پیدا کردن دلیل و منطق این مردن‌های دائمی در بطن بازی، طوری که برای بازیکن قابل‌درک باشد، زمان زیادی گرفت.»

در نهایت تلاش‌های او جواب داد. اوبرا دین تجربه‌ای فوق‌العاده است. اوبرا دین از آن بازی‌هاست که شما را مجبور می‌کند به صورت ذهنی (یا شاید حتی روی کاغذ) خطوط زمانی اتفاقات را کنار هم قرار دهید، جزئیات ریز را حفظ کنید و آنقدر دنبال سرنخ بگردید تا بالاخره لامپی در ذهنتان روشن شود و جواب‌تان را با لذتی ارشمیدسی در دفترچه وارد کنید.

وعده‌ی بازی‌های کارآگاهی ایجاد لذت استنتاج کردن است، ولی بیشترشان در راه رسیدن به این هدف شکست می‌خورند. ولی اوبرا دین در انتقال آن موفق است و برای همین به نظرم بهترین بازی کارآگاهی تاریخ و برخلاف چیزی که در ابتدای مقاله گفتم، بهترین بازی سال ۲۰۱۸ است.

منبع: مارک براون – یوتیوب

انتشار یافته در:

مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا

تعریف: مغلطه مقایسه‌ی نسبی موقعی اتفاق می‌افتد که شخصی با مقایسه کردن یک سناریو با بهترین یا بدترین حالت آن، سعی کند آن را بهتر یا بدتر از چیزی که هست جلوه دهد. 

معادل انگلیسی: Relative Privation

معادل‌های جایگزین: می‌تونست بهتر باشه، می‌تونست بدتر باشه

الگوی منطقی: 

سناریوی S مطرح می‌شود. 

سناریوی B به‌عنوان بهترین سناریوی ممکن مطرح می‌شود. 

بنابراین سناریوی S خیلی هم خوب نیست. 

سناریوی S مطرح می‌شود. 

سناریوی B به‌عنوان بدترین سناریوی ممکن مطرح می‌شود. 

بنابراین سناریوی S خیلی هم خوب است. 

مثال ۱: 

برو بابت همین ژیانی که داری خدا رو شکر کن. خیلیا تو کشور اصلاً ماشین ندارن. 

توضیح: این بابا با هر معیاری ماشین قراضه‌ای دارد. فقط در صورت مقایسه‌ی او با کسانی که ماشین ندارند ژیان‌اش شبیه رولز رویس به نظر می‌رسد. با معیار در نظر گرفتن بهترین و بدترین شرایط ممکن نمی‌توان به نتیجه‌ای منطقی رسید. 

مثال ۲: 

پسر: من خیلی خوشحالم! امتحان فیزیک ۱۹/۵ گرفتم. 

پدر: چرا ۲۰ نگرفتی؟ این یعنی یه سوالی رو اشتباه جواب دادی. این راهش نیست! 

توضیح:‌ پسرک درک معقولی از موفقیتش دارد. ولی پدرش دارد موفقیت او را با بهترین شرایط ممکن مقایسه می‌کند و این مقایسه باعث شده انتظاراتش از او بیش از اندازه باشد. «این راهش نیست» انتظار بیجا به حساب می‌آید و برای همین به‌عنوان نتیجه‌گیری مغلطه‌آمیز است. 

استثنا: اگر مقایسه‌ی نسبی عمداً به منظور تحت‌تاثیر قرار دادن طرف مقابل مطرح شود (خصوصاً با نیت خیر) و استدلال و دلیل آوردن در کار نباشد، مغلطه به حساب نمی‌آید. 

مثال: می‌دونم از کار برکنار شدی، ولی در عوض تحصیلات عالیه داری و آدم باتجربه‌ای هستی. این امتیازات بهت کمک می‌کنن راحت‌تر کار جدید پیدا کنی. 

منابع: 

مغلطه‌ای رایج در اینترنت. منبع آکادمیک برای آن یافت نشد.

ترجمه‌ای از: 

Logically Fallacious

انتشاریافته در:

مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا