ستارگان فیلم‌های زندگی‌نامه‌ای (Biopic) کار سختی را پیش‌رو دارند. فیلم‌های زندگی‌نامه‌ای اساساً درباره‌ی به‌یادماندنی‌ترین، تاثیرگذارترین و جالب‌ترین انسان‌هایی هستند که تاکنون زندگی کرده‌اند. وقتی سعی دارید یک شخص معروف را روی پرده‌ی نقره‌ای زنده کنید، امکان اشتباهات زیادی وجود دارد. البته در زمینه‌ی ساختن فیلم‌های زندگی‌نامه‌ای، فیلمساز خواه ناخواه باید واقعیت را تا حدی تحریف کند، ولی اگر میزان این تحریفات از حدی بیشتر شود، ممکن است مخاطب از دیدن فیلم خشمگین شود، چون در نظرش تصویرسازی شخص محبوب‌اش خیانت به او به حساب می‌آید.

مسئله‌ی دیگر، مسئله‌ی ظاهر است. هیچ تماشاچی‌ای انتظار ندارد بازیگری که نقش شخص معروف را بازی می‌کند، از لحاظ ظاهری کپی برابر اصل او باشد، ولی وقتی هیچ شباهتی هم در کار نباشد، چیز زیادی در دفاع از بازیگر یا کسی که او را برای آن نقش انتخاب کرده نمی‌توان گفت. در آخر، جا دارد اشاره کرد که وقتی بازیگر مربوطه صرفاً دارد بد بازی می‌کند، عوامل دیگر به حاشیه می‌روند. در ادامه تعدادی از بازیگرانی که به هر دلیلی نتوانستند نقش افراد معروف را به‌شکلی موفقیت‌آمیز ایفا کنند معرفی شده‌اند:

۱۰. هیلاری سوانک در نقش آملیا ایرهارت – آملیا (Hilary Swank As Amelia Earhart – Amelia)

• سال انتشار: ۲۰۰۹
• کارگردان: میرا نایر (Mira Nair)

آملیا ایرهارت در زمان زندگی خود (۱۸۹۷ تا ۱۹۳۷، سال ناپدید شدنش) فردی پیشرو و سمبلی از یک زن قدرتمند بود که شاید بتوان او را مشهورترین و محبوب‌ترین خلبان تاریخ حساب کرد. ایرهارت خلبانی فوق‌العاده بلندپرواز بود و اولین زنی بود که به‌تنهایی بر فراز اقیانوس اطلس پرواز کرد و بعد در شرایطی مرموز ناپدید شد. زندگی ایرهارت خوراک تبدیل شدن به یک فیلم سینمایی است.

در کمال تاسف برای میراث یکی از تحسین‌شده‌ترین زنان کل تاریخ، بازی هیلاری سوانک در نقش ایرهارت در فیلم «آملیا» یک مضحکه‌ی تمام‌عیار است. سوانک از لحاظ ظاهری به او شباهت دارد، ولی موفق نشده کاریزمای معروف او را ابراز کند. بازی بی‌روح او طوری است که گویی تماشای این فیلم ۱۱۱ دقیقه‌ای ۱۱ سال طول می‌کشد.

دلیل سلبریتی بودن ایرهارت صرفاً دستاوردهایش در عرصه‌ی هوانوردی نبود؛ او شخصیتی منحصربفرد داشت که توجه میلیون‌ها انسان را به خود جلب کرد؛ او شخصیتی جذاب داشت که عموماً در درخششی پولادین در چشمانش تجلی پیدا می‌کرد. به‌خاطر همین، بازی بی‌روح و بی‌جان سوانک بدجوری به چشم می‌آید و این فیلم برای کسانی که می‌خواهند پی ببرند چگونه می‌توان شخصیتی را در یک فیلم حتی یک درصد پرورش نداد، مورد مطالعه‌ای خوب، ولی عذاب‌آور است. کارگردانی بد فیلم همه‌چیز را بدتر کرده است.

۹. فرانک گریلو در نقش  فروچو لامبورگینی – لامبورگینی: مرد پشت افسانه (Frank Grillo As Ferruccio Lamborghini – Lamborghini: The Man Behind The Legend)

• سال انتشار: ۲۰۲۲
• کارگردان: بابی مورِسکو (Bobby Moresco)

فیلم «لامبورگینی» به‌خاطر بودجه‌ی پایین و تبلیغات ضعیف مورد توجه عموم قرار نگرفت، ولی ایده‌ی ساختن یک فیلم زندگی‌نامه‌ای بر اساس زندگی فروچو لامبورگینی، پدرخوانده‌ی یکی از معروف‌ترین برندهای خودروی اسپرت در سرتاسر دنیا، برای بسیاری از طرفداران پر و پا قرص خودرو هیجان‌انگیز بود.

متاسفانه، چه این طرفداران، چه هرکسی که در حدی بدشانس بوده که بازی فرانک گریلو در نقش لامبورگینی را تماشا کرده، احتمالاً پیش خود آرزو کرده که ای‌کاش هیچ‌گاه سمت این فیلم نمی‌رفت. این فیلم به جای پرداخت عمقی به زندگی هیجان‌انگیز فروچو و شخصیت پیچیده‌اش، صرفاً از یک بخش از زندگی او به بخش دیگر می‌پرد، آن هم با ظرافت و مهارت شاگرد رانندگی‌ای که سعی دارد چشم‌بسته دنده عوض کند.

فیلم زندگی‌نامه‌ای این شخصیت مرموز روی کاغذ تمام ویژگی‌های لازم برای تبدیل شدن به یک فیلم جذاب را داشت، ولی هر بار که به نظر می‌رسد تلاش‌های گریلو در حال حرکت به جهتی مثبت هستند، ناگهان پیشرفت او متوقف می‌شود، انگار که یک نفر سوییچ ماشین را داخل قفلش شکسته باشد. بازی گریلو بسیار گیج‌کننده است، بدین صورت که ماهیتاً باید بسیار هیجان‌انگیز باشد، ولی نتیجه‌ی نهایی چیزی شبیه به ویدئوی آموزشی برای کارمندان از آب درآمده است.

حضور نسبتاً کم‌رنگ خودروهای لامبورگینی داخل فیلم آخرین میخ روی تابوت آن است. گریلو بازیگری بااستعداد است و بازی او در سریال «پادشاهی» (Kingdom)، که درباره‌ی یک مبارز هنرهای رزمی ترکیبی (MMA) است، جزو بهترین بازی‌های دهه‌ی اخیر در تلویزیون است که توجه کافی دریافت نکرده، ولی بازی او در این فیلم به زباله‌دان تاریخ تعلق دارد.

 ۸. مگ رایان در نقش جکی کالان – در برابر طناب (Meg Ryan As Jackie Kallen – Against The Ropes)

• سال انتشار: ۲۰۰۴
• کارگردان: چارلز اس. داتن (Charles S. Dutton)

مگ رایان یکی از محبوب‌ترین بازیگران زن هالیوود بود، ولی در سال ۲۰۰۳ در فیلمی بسیار تاریک به نام در برش (In the Cut) بازی کرد که طبق نظر بعضی از منتقدان، تصویر او به‌عنوان سوگلی آمریکا (America’s Sweetheart) را خدشه‌دار کرد.

رایان در دوران اوج خود  به‌عنوان ستاره‌ی فیلم‌های کمدی رمانتیک شناخته می‌شد و هنوز که هنوز است، به‌خاطر بازی‌اش در فیلم‌هایی چون «وقتی هری سالی را ملاقات کرد» (When Harry Met Sally)، «بی‌خواب در سیاتل» (Sleepless in Seattle) و «نامه داری» (You’ve Got Mail) مورد تحسین قرار گرفته است. بسیاری از منتقدان او را جزو بهترین بازیگرانی حساب می‌کنند که هیچ‌گاه نامزد اسکار نشد.

متاسفانه این مسئله حضور او در فیلم «در برابر طناب» را هرچه بیشتر غیرقابل‌توضیح جلوه می‌دهد. این فیلم بازگویی دراماتیزه‌شده‌ای از زندگی جکی کالان، زنی زبر و زرنگ است که کارش برگزاری و تبلیغ مسابقات بوکس بود. در فیلمی که درگیر کلیشه‌های ژانری و نویسندگی بی‌مایه است، بازی رایان از اول تا آخر رقت‌انگیز است؛ انگار که در حال تماشای بازیگری متفاوت هستید که نقاب او را به چهره زده است.

اقتباس سینمایی از زندگی چنین فرد مهمی در دنیای بوکس می‌توانست به یک فیلم بلک‌باستر تمام‌عیار تبدیل شود، ولی این فیلم چنان درجه‌ای از بی‌تفاوتی را برمی‌انگیزد که تماشاچی آرزو می‌کند ای‌کاش یکی از بوکسورهای داخل فیلم به صورتش مشت می‌زد و او تا پخش شدن تیتراژ پایانی بیهوش باقی می‌ماند.

۷. لئوناردو دی‌کاپریو در نقش جی. ادگار هوور – جی. ادگار (Leonardo DiCaprio As J. Edgar Hoover – J. Edgar)

• سال انتشار: ۲۰۱۱
• کارگردان: کلینت ایستوود (Clint Eastwood)

پیش از روی پرده رفتن «جی. ادگار» در سال ۲۰۱۱، تب خاصی حول آن شکل گرفته بود. در ظاهر همه‌چیز سر جایش بود تا شاهد نگاهی فاش‌کننده و دراماتیک به زندگی یکی از مشهورترین و جنجالی‌ترین چهره‌های تاریخ باشیم؛ شخصی که رییس تشکیلاتی بود که بعداً با نام اف‌بی‌آی (FBI) شناخته شد: جان ادگار هوور.

کارگردان فیلم کلینت ایستوود افسانه‌ای و بازیگر نقش اصلی لئوناردو دی‌کاپریو، یکی از بهترین و بااستعدادترین بازیگران نسل خود بود. همه‌چیز آماده به نظر می‌رسید تا دی‌کاپریو باز هم غرق در تحسین منتقدان شود و در فصل جوایز خوش بدرخشد. با این حال، وقتی فیلم منتشر شد، بیشترین توجه معطوف به پروستتیکی شد که برای شبیه کردن دی‌کاپریو به هوور به کار گرفته شده بود. این حقیقت گویای همه‌چیز است.

بازی دی‌کاپریو در نقش هوور بی‌نقص نیست، ولی به‌طور کلی قابل‌قبول است. با این حال، انتظارات از او به‌طور نجومی بالا بود و حقیقت ناخوشایند این است که بازی او در این فیلم – با در نظر گرفتن تمام ظرافت‌هایی که زیر ۲۰ کیلو گریم دفن شده – با بازی خیره‌کننده‌ی او در فیلم‌هایی چون «هوانورد» (The Aviator)، «جزیره‌ی شاتر» (Shutter Island) و «رفتگان» (The Departed) قابل‌مقایسه نیست.

این مسئله، در کنار کارگردانی بی‌هدف ایستوود (که واقعآً از او بعید بود)، باعث شده شاهد اثری بی‌مایه از دو تن از غول‌های صنعت سینما باشیم.

۶. کالین فرل در نقش اسکندر بزرگ – اسکندر (Colin Farrell As Alexander The Great – Alexander)

• سال انتشار: ۲۰۰۴
• کارگردان: الیور استون (Oliver Stone)

هرجور که به قضیه نگاه کنید، انگلیسی حرف زدن بخش زیادی از بازیگران فیلم «اسکندر» با لهجه‌ی ایرلندی عاقلانه‌ترین تصمیمی که الیور استون برای این فیلم گرفت نبود.

استون، کارگردان فیلمی که موضوع آن یونان باستان است، از تصمیم خود دفاع کرد و گفت هدف این تصمیم، نشان دادن این حقیقت بود که مقدونی‌ها قشر کارگر یونان باستان بودند، ولی می‌توان گمانه‌زنی کرد که دلیل واقعی برای این تصمیم عجیب، ناتوانی کالین فرل برای تغییر دادن لهجه‌ی ایرلندی‌اش بود.

از این نظر، انتخاب او به‌عنوان بازیگر نقش اسکندر در فهرست «انتخاب بازیگر بی‌نقص» جایی ندارد. البته فرل جزو یکی از بهترین بازیگران درام ایرلندی بود و در طی سال‌ها، بابت بازی‌های فوق‌العاده‌اش در فیلم‌های جدی تحسین زیادی دریافت کرده است، تحسین‌هایی که در نهایت به نامزدی اسکار برای بازی در فیلم «بنشی‌های اینیشرین» (The Banshees of Inisherin) منجر شد. با تمام این تفاسیر، حقیقت عوض نمی‌شود: انتخاب او برای ایفای نقش اسکندر فاجعه‌بار بود.

لهجه‌های نامناسب به کنار، تفسیر فرل از پادشاه مقدونی از ناسیونالیسم دیوانه‌وار به اکتشاف گزاف از تمایلات جنسی‌اش جابجا می‌شود و در این میان، خط روایی استون برای فیلم حقایق تاریخی را به‌طور غیرقابل‌بخششی تحریف می‌کند. با این‌که عدم وفاداری به حقایق برای فیلم‌های زندگی‌نامه‌ای کمی تا قسمتی اجتناب‌ناپذیر است، «اسکندر» در این زمینه به‌شکل خنده‌داری بد عمل می‌کند.

فرل طی سال‌های اخیر به آهنربای جوایز سینمایی تبدیل شده است، ولی بهتر است بازی او در این فیلم به دست فراموشی سپرده شود.

۵. اشتون کوچر در نقش استیو جابز – جابز (Ashton Kutcher As Steve Jobs – Jobs)

• سال انتشار: ۲۰۱۳
• کارگردان: جاشوا مایکل استرن (Joshua Michael Stern)

وقتی تریلرهای فیلم «جابز» با بازی اشتون کوچر در نقش استیو جابز منتشر شدند، می‌شد خوش‌بینی مردم به فیلم را درک کرد. کوچر بسیار شبیه به جابز است و عملکرد او در زمینه‌ی تقلید ژست‌های رفتاری جابز قابل‌قبول است.

متاسفانه مشکل اصلی «جابز» تصویرسازی نادقیق از شخصیت‌های به‌تصویرکشیده‌شده داخل فیلم بود و تفسیر کم‌عمق کوچر از جابز گل سرسبد همه‌یشان است. استیو وازنیک (Steve Wozniak)، موسس اپل در کنار جابز، ویرایش اول فیلمنامه‌ی فیلم را در کمال بی‌رحمی «آشغال» خواند و گفت: «تا جایی که می‌توانستم تحمل کنم، آن را خواندم.»

بعداً وازنیک ادعا کرد که کوچر در طول ساخت فیلم هیچ‌گاه برای مشورت گرفتن نزد او نیامد و این ادعا به‌خوبی نشان می‌دهد فیلم با چه وضعیت نابسامانی ساخته شده است. تلاش برای به تصویر کشیدن یکی از تاثیرگذارترین اشخاص قرن ۲۱ بدون مشورت با نزدیک‌ترین افراد به او نشان‌دهنده‌ی بازیگری است که هیچ علاقه‌ای به احترام گذاشتن به میراث جابز ندارد.

در سال ۲۰۱۵ فیلم زندگی‌نامه‌ای دیگری از جابز ساخته شد که در آن مایکل فسبندر (Michael Fassbender) اجرایی هیپنوتیزم‌کننده از جابز به تصویر کشید و با وضوح بیشتری نشان داد مشکل بازی کوچر چه بود. فسبندر – که بابت ایفای نقش در این فیلم نامزد اسکار شد – کاملاً خود را وقف بازی‌اش کرد، طوری‌که تمام حرکات و ژست‌های رفتاری جزیی این مرد مرموز را به بهترین شکل ممکن پیاده کرد. این کار از توانایی‌های کوچر – که عمدتاً بازیگر زمختی است – خارج بود.

۴. تام هیدلستون در نقش هنک ویلیامز – من نور را دیدم (Tom Hiddleston As Hank Williams – I Saw The Light)

• سال انتشار: ۲۰۱۵
• کارگردان: مارک ابراهام (Marc Abraham)

زندگی پرفراز و نشیب هنک ویلیامز، یکی از محبوب‌ترین و ماندگارترین موزیسین‌های کل تاریخ، سوژه‌ای بی‌نظیر برای تبدیل شدن به یک فیلم موفق به نظر می‌رسید.

«شکسپیر پشت‌کوهی‌ها» (Hillbilly Shakespeare) خواننده‌ای نمادین بود که به‌خاطر هیولاهای درونی‌اش زمین زده شد و در نهایت به‌خاطر مصرف مواد مخدر تمام روابط شخصی و حرفه‌ای‌اش نابود شدند. با وجود مرگ نابهنگامش به‌خاطر مشکلات قلبی در سن ۲۹ سالگی، ویلیامز تا به امروز یکی از محبوب‌ترین چهره‌های موسیقی باقی مانده است.

تام هیدلستون در نقش ویلیامز – این روح در عذاب – افتضاح نیست و با الیزابت اولسن (Elizabeth Olsen)، که نقش آدری (Audrey)، همسر ویلیامز را در فیلم ایفا می‌کند، تناسب زیادی دارد. مشکل اصلی بازی او – و به‌طور کلی «من نور را دیدم» – این است که اصلاً حق مطلب را درباره‌ی شخصیت بسیار پیچیده‌ی ویلیامز و هویت جدایی‌ناپذیر او به‌عنوان یک خواننده‌ی جنوبی ادا نمی‌کند.

از همه بدتر این است که قابلیت خوانندگی هیدلستون بسیار سطح‌پایین‌تر از موزیسین برجسته است – نوادگان ویلیامز هم به این حقیقت اذعان داشته‌اند – و برای همین نتیجه‌ی نهایی یک اثر فرمول‌وار و خسته‌کننده از آب درآمده است. این خواننده‌ی افسانه‌ای آهنگ «زوزه کشیدن رو به ماه» (Howlin’ At the Moon) را به ما عرضه کرد، ولی در نهایت تماشاچیان این فیلم بودند که رو به حوادث اعصاب‌خردکنی که در آن به تصویر کشیده شدند زوزه کشیدند.

۳. دمتریوس شیپ جونیور در نقش توپاک شکور – کل نگاه‌ها روی من (Demetrius Shipp Jr. As Tupac Shakur – All Eyez On Me)

• سال انتشار: ۲۰۱۷
• کارگردان: بنی بوم (Benny Boom)

توپاک شکور (Tupac Shakur)، رپر معروف اذعان کرد: «فقط خدا می‌تونه من رو قضاوت کنه»، ولی اغراق نیست اگر بگوییم که وقتی مردم بازی خشک دمتریوس شیپ جونیور را در این فیلم زندگی‌نامه‌ای به‌شدت بد و به‌بی‌راهه‌رفته درباره‌ی رپر معروف دیدند، به‌شدت او را قضاوت کردند.

شباهت بسیار زیاد دمتریوس به توپاک این بازی بد را هرچه بیشتر نابخشودنی جلوه می‌دهد. شباهت ظاهری به کنار، این اولین فیلم زندگی‌نامه‌ای بود که به‌طور کامل به توپاک اختصاص داشت، چون یک دعوای قضایی طولانی سر این‌که حقوق ساخت این فیلم به چه‌کسی تعلق دارد، در جریان بود.

شباهت ظاهری شیپ جونیور به توپک تنها وجه‌مثبت بازی به‌شدت معذب‌کننده‌ی او است؛ این فیلم نشان می‌دهد که انتخاب بازیگر نامناسب چه تاثیر بدی می‌تواند روی یک فیلم داشته باشد، چون ایفای این نقش به‌وضوح از توانایی‌های این بازیگر جوان خارج بود.

۲. نائومی واتس در نقش دایانا اسپنسر – دایانا (Naomi Watts As Diana Spencer – Diana)

• سال انتشار: ۲۰۱۳
• کارگردان: الیور هرشبیگل (Oliver Hirschbiegel)

بازی خیره‌کننده‌ی کریستِن استوارت (Kristen Stewart) در نقش دایانا اسپنسر (Diana Spencer) در فیلم «اسپنسر» (Spencer) در سال ۲۰۲۱ مورد تحسین همگان قرار گرفت. او یکی از هیپنوتیزم‌کننده‌ترین بازی‌ها را از شاهدخت محبوب دل‌ها، پرنسس دایانا به تصویر کشید و به خاطر همین نامزد دریافت اسکار شد.

این حقیقت احتمالاً اعصاب نائومی واتس را هرچه بیشتر خرد کرد، چون او ستاره‌ی فیلم فاجعه‌بار «دایانا» در سال ۲۰۱۳ بود. درباره‌ی فیلم الیور هرشبیگل هیچ حرف خوبی نمی‌توان زد. نائومی واتس – که بازیگر بااستعدادی است – تمام سعی خود را می‌کند تا این فاجعه را نجات دهد، ولی «دایانا» دقیقاً مصداق کابوس فیلم‌های ساخته‌شده برای تلویزیون است که به واقعیت پیوسته است.

در طی تصمیمی اشتباه، فیلم حساسیت بسیار کمی به میراث تراژیک دایانا نشان می‌دهد و سال‌های آخر زندگی‌اش را شبیه به ملودرامایی بی‌انتها به تصویر می‌کشد. به تصویر کشیدن دایانا که چهره‌ای بین‌المللی و محبوب دل میلیون‌ها نفر است، نباید کار سختی باشد، ولی واتس، با وجود تمام تلاش‌هایش، نتیجه‌ای فاجعه‌بار از خود به جا گذاشته است.

۱. زویی سالدانا در نقش نینا سیمون – نینا (Zoe Saldana As Nina Simone – Nina)

• سال انتشار: ۲۰۱۶
• کارگردان: سینتیا مورت (Cynthia Mort)

وقتی به «نینا» نگاه می‌کنیم – فیلم زندگی‌نامه‌ای که از قرار معلوم تجلیل‌خاطری از موزیسین افسانه‌ای نینا سیمون است –  جای تعجب ندارد که چرا ورثه‌ی نینا سیمون در واکنش به بازی زویی سالدانا در نقش این موزیسین گفتند: «لطفاً دیگر اسم نینا سیمون را به زبان نیاور. تا آخر عمر.»‌ واقعآً سخت است که تعیین کنیم توهین‌آمیزترین جنبه‌ی این فیلم منفور چیست.

آیا توهین‌آمیزترین جنبه‌ی فیلم گریم افتضاح آن است که شامل یک سری پروستتیک وحشتناک و آرایش مشکی می‌شد؟ زویی سالدانا، سوپراستار فیلم‌های «آواتار»، که وظیفه‌ی به تصویر کشیدن معادلی کابوس‌وار از سیمون به عهده‌اش گذاشته شده، آفریقایی-لاتین است، نه آفریقایی آمریکایی و از لحاظ ظاهری هیچ شباهتی به سیمون ندارد. این مسئله آنقدر معذب‌کننده بود که فعالان برابری نژادی درگیر بحث درباره‌ی این موضوع شدند.

آیا توهین‌آمیزترین جنبه‌ی فیلم این بود که سازندگانش تصمیم گرفتند سیمون، زنی را که با مشکلاتی از قبیل اختلال دوقطبی، اعتیاد به الکل و سوءاستفاده از جانب شوهر دست‌وپنجه نرم کرده بود، به‌شکل زنی هرز و لذت‌جو به تصویر بکشند که عین خیالش نبود مسیر شغلی درخشان خود به‌عنوان یک موزیسین شناخته‌شده را تحت‌تاثیر دود و دم و الکل دور بیندازد؟ جای تعجب ندارد ورثه‌ی سیمون فیلم را «دلخراش» و «روح‌کُش» توصیف کردند. مسلماً تماشای این فیلم برای طرفداران پرتعداد سیمون تجربه‌ای دردناک بود، چه برسد به کسانی که با «راهبه‌ی اعظم سول» (The High Priestess of Soul) رابطه‌ی نزدیک و شخصی داشتند.

سالدانا بعداً بابت ایفای نقشش در فیلم عذرخواهی کرد و از آن فاصله گرفت، ولی برای کسانی که در حدی بدشانس بودند تا فیلم را تماشا کنند، آسیبی که نباید وارد می‌شد، وارد شده بود.

منبع: Whatculture.com

انتشار یافته در:

مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا

پدیدارشناسی (Phenomenology) مکتبی فلسفی است که ریشه‌ی آن به اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ برمی‌گردد و نقطه‌ی شروع آن را می‌توان به ادموند هوسِرل (Edmund Husserl)، فیلسوف آلمانی نسبت داد.

پدیدارشناسی یک جنبش رادیکال جدید در فلسفه‌ی غرب بود. هدف آن این بود که روشی جایگزین برای رسیدن به حقیقت معرفی کند، چون طی ۲۵۰۰ سال اخیر فلسفه از روشی یکسان برای رسیدن به حقیقت استفاده می‌کرد.

کاری که هوسرل انجام داد این بود که به فلسفه‌ی افلاطون برگشت و از آن نقطه به بعد، مسیری متفاوت برای رسیدن به حقیقت را انتخاب کرد. از این نظر، پدیدارشناسی بیشتر به مکتب‌های فکری شرقی شباهت دارد تا غربی.

در این مطلب به تاریخچه و متدلوژی پدیدارشناسی و وجه شباهت آن به مکتب‌های فکری شرقی می‌پردازیم.

تاریخچه‌ی پدیدارشناسی

بذر پدیدارشناسی در قرن ۱۸ کاشته شد. در این قرن، ایمانوئل کانت (Immanuel Kant) بین جهان نومنونی (Noumenal) اشیاء فی‌نفسه (Things in Themselves) و جهان فنومنی (Phenomenal) تجربه‌ی دنیا از راه حواس پنج‌گانه تمایز قائل شد. در قرن ۱۹ هگل این رشته‌ی فکری را ادامه داد، ولی تولد پدیدارشناسی به‌عنوان یک مکتب فلسفی مجزا را می‌توان به آثار فلسفی ادموند هوسرل در دهه‌ی آخر قرن ۱۹ و سال‌های اولیه‌ی قرن ۲۰ نسبت داد.

حلقه‌ای از پیروان او در چند دانشگاه مختلف در آلمان، تفکرات او درباره‌ی پدیدارشناسی را ادامه دادند، ولی وارث حقیقی او در این زمینه بدون‌شک دانشجوی ممتاز هوسرل، مارتین هایدگر (Martin Heidegger) بود که انتشار اثر معروف او «هستی و زمان» (Being and Time) در سال ۱۹۲۸ لحظه‌ای مهم در فلسفه‌ی قرن ۲۰ بود.

پس از جنگ جهانی دوم، مرکز پدیدارشناسی از آلمان به فرانسه انتقال یافت و در آنجا به عنصری مهم در شکل‌گیری فلسفه‌ی اگزیستانسیالیستی سارتر و فلسفه‌ی موریس مرلو-پونتی (Maurice Merleau-Ponty) تبدیل شد. ردپای تاثیر پدیدارشناسی روی کلیت فلسفه‌ی قاره‌ای (Continental Philosophy) – از فوکو و دریدا گرفته تا ژیژک و جودیت باتلر –  به‌وضوح مشخص است.

پدیدارشناسی چیست؟

واژه‌ی «پدیدارشناسی» یا فنامنالوژی از واژه‌ی یونانی فینومنون (Phainomenon) برگرفته شده که معنی‌اش «آنچه پدیدار می‌شود» است. مکتب پدیدارشناسی سعی دارد ذهن (Consciousness) را به خالص‌ترین شکل خود درک کند و در این راستا،‌ تجربه‌ی ذهنی (یا Subjective) را به‌عنوان نقطه‌ی شروع خود برمی‌گزیند، نه جهان عینی (Objective) طبیعت را. به‌عبارت دیگر، پدیدارشناسی یک فلسفه‌ی تجربه‌گراست، نه عقل‌گرا.

برای درک بهتر این مسئله، بیایید از چند مثال استفاده کنیم.

اگر ما بخواهیم از دیدی عقل‌گرایانه مفهوم زمان را بررسی کنیم، در نظرمان زمان به بخش‌های کوچک‌تر همچون ثانیه، دقیقه و ساعت تقسیم شده است. این زمان نومنونی و عینی است که همیشه با سرعتی یکسان حرکت می‌کند و کاری به تجربه‌ی انسان از آن ندارد.

ولی پدیدارشناسی با تجربه‌ی اول‌شخص ذهنی افراد از زمان کار دارد. در واقع نقل‌قول معروف اینیشتین درباره‌ی زمان خلاصه‌ی خوبی از پدیدارشناسی است: «اگر دستتان را به‌مدت یک دقیقه روی اجاق گاز داغ بگذارید، انگار یک ساعت گذشته است. اگر یک ساعت پیش یک دختر زیبا بنشینید، انگار یک دقیقه گذشته است.»

در نظر فرد عقل‌گرا، زمان همیشه یک چیز است، ولی در نظر یک پدیدارگرا، زمان می‌تواند به‌شکل‌های مختلف ظاهر شود. یک مثال دیگر ترس است. در نظر فرد عقل‌گرا، ترس ناشی از بروز یک سری تغییرات در بدن است، مثل فعال شدن سیستم عصبی همذات‌پنداری یا بالا رفتن ضربان قلب. غیر از این، فرد عقل‌گرا درباره‌ی ویژگی‌های قابل‌مشاهده‌ی فردی که ترسیده حرف می‌زند. ولی پدیدارشناسی با خود تجربه‌ی ترسیدن سر و کار دارد، مثل حرکات و دینامیک‌های ذهنی و شیوه‌ی اثرگذاری آن‌ها روی تجربه.

نکته‌ی قابل‌توجه درباره‌ی پدیدارشناسی این است که این مکتب فلسفی، واژگون‌سازی کل مسیری است که فلسفه‌ی غرب از زمان افلاطون تاکنون طی کرده است. بیشتر فیلسوف‌ها صرفاً تغییراتی ریز روی جریان گفتگوهای بزرگ اعمال می‌کنند. هر از گاهی هم ایده‌های هم‌دوره‌ای‌های خود را نقد می‌کنند و مسیر گفتگو را اندکی تغییر می‌دهند. ولی پدیدارشناسی صرفاً تغییرات کوچک اعمال نمی‌کند، بلکه به زمان افلاطون برمی‌گردد و مسیری متفاوت را در پیش می‌گیرد.

از زمان تمثیل غار (Allegory of the Cave) در آثار افلاطون، فلسفه از راه نظریه‌ای که با عنوان نظریه‌ی بازنمایی ذهن (Representational Theory of Consciousness) شناخته می‌شود، بر موج عقل‌گرایی سوار بوده است.

نظریه‌ی بازنمایی بیان می‌دارد که ما دسترسی ناکافی به واقعیت داریم، چون حواس پنج‌گانه‌ی ما بازنمایی‌ای از آنچه واقعی است به وجود می‌آورند، نه خود آن را. به‌عبارت دیگر، ما از تجربه‌ی واقعیت محروم هستیم، چون حواس ما در حال ایجاد نسخه‌ای انحراف‌آمیز و شخصی‌سازی‌شده از آنچه واقعیت است می‌باشند.

در اینجاست که دوگانه‌گرایی ذهن و بدن (Mind-Body Dualism) که رنه دکارت در آثارش به آن پرداخت، برای اولین بار مطرح شد. این مسئله در کل سنت فلسفی غرب به‌شکل یک تراژدی درآمده است: عدم توانایی انسان در دسترسی به حقیقت. ما در غاری گرفتار شده‌ایم که در آن فقط سایه‌ی هر چیز– یعنی کپی کم‌ارزش‌تری از واقعیت عینی – را می‌بینیم.

پدیدارشناسی مسیری متفاوت را در پیش گرفته است. پدیدارشناسی به جای بی‌ارزش شمردن جهان تجربیات ذهنی، آن را عمیقاً بررسی می‌کند. کاری که هوسرل سعی داشت با پدیدارشناسی انجام دهد، بررسی عینی چیزهای ذهنی بود. او سعی داشت مطالعه‌ی ذهن را به یک علم تبدیل کند و راهش برای این کار استفاده از تعمقات سیستماتیک در راستای تعیین عصاره‌ی ذهن – یعنی ویژگی‌ها و ساختارهایش – بود.

هوسرل به‌جای استفاده از «نظریه‌ی بازنمایی ذهن» افلاطونی، رویکردی جایگزین به نام «روی‌آورندگی» (Intentionality) را ارائه کرد. روی‌آورندگی مفهومی است که در قلب فلسفه‌ی پدیدارشناسی قرار دارد. مثل هر واژه‌ی دیگری که در بستر فلسفه به کار می‌رود، باید حواس‌تان باشد که معنای این واژه در بستر پدیدارشناسی، با معنای روزمره‌اش فرق دارد. (یعنی ربطی به قصد و نیت ندارد).

ریشه‌ی این عبارت به سنت فلسفی قرون وسطایی اسکولاستیک برمی‌گردد و فرانز برنتانو (Franz Brentano)، استاد هوسرل آن را در عصر مدرن احیا کرد. هوسرل این مفهوم را وام گرفت و به یکی از عناصر پایه‌ی پدیدارشناسی تبدیل کرد.

«روی‌آورندگی» عموماً در ارتباط با واژه‌ی «دربارگی» (Aboutness) تعریف می‌شود. حرف حساب آن این است که ذهن چیزی نیست که هویتی جدا داشته باشد. ذهن همیشه درباره‌ی چیز دیگری است؛ همیشه نوعی رابطه یا تعامل با محتویات تجربیاتش دارد.

نکته‌ی جالب درباره‌ی رویکرد «روی‌آورندگی» به ذهن این است که در دنیای خواب و بیداری به یک میزان کارآمد است. این‌که پدیده خیالی باشد یا واقعی فرقی نمی‌کند؛ تمرکز روی تعامل بین پدیده و ذهن است. هدف نه پرداختن به وجود خارجی پدیده، بلکه مطالعه‌ی ذهن به‌هنگام برخورد و تعامل با پدیده است. این پدیده می‌تواند به هر جهانی تعلق داشته باشد: دنیای واقعی، خاطرات ذهنی یا حتی رویا.

رویارویی بین پدیده و ذهن همان «روی‌آورندگی» است که هوسرل در فلسفه‌اش از آن استفاده می‌کند. روی‌آورندگی، بگیر و بستان بین محتویات ذهن و ساختارهای ذهن است.

این ساختارها روی‌آورندگی‌ها (Intentionalities) نام دارند؛ این روی‌آورندگی‌ها تمام روش‌هایی هستند که ذهن از طریق آن‌ها با تجربیات‌اش تعامل برقرار می‌کند. روی‌آورندگی‌ها روابط مختلفی هستند که ذهن می‌تواند با شیئی که «درباره‌ی» آن است داشته باشند.

ساختارهای ذهن بسیار زیاد هستند و شامل قوه‌ی ادراک، حافظه، پیش‌نگری (Protention)، یادسپاری (Retention) و پیوندخوانی (Signification) می‌شود.

متدلوژی پدیدارشناسی

حالا که اصول پایه را می‌دانیم، اجازه دهید درباره‌ی متدلوژی پدیدارشناسی صحبت کنیم. چگونه می‌توان پدیدارشناسی انجام داد؟ اولین کاری که باید انجام داد – طبق تعریف خود هوسرل – در پرانتز نهادن (Bracketing)، تقلیل پدیدارشناسانه (The Phenomenological Reduction) یا اپوخه (Epoché) است.

حال اجازه دهید معنایش را توضیح دهیم.

فرض کنید که با پدیده‌ای مثل آتش روبرو شده‌ایم. برای در پرانتز نهادن، کاری که باید انجام دهیم این است که تمام فیلترها و قضاوت‌هایی را که در ذهن‌مان درباره‌ی مفهوم آتش داریم پاک کنیم. ما باید پدیده را به خالص‌ترین تجربه‌ای که می‌توانیم از آن داشته باشیم تقلیل دهیم. آتشی که می‌بینید، ممکن است در تخیل خودتان باشد، ممکن است خوابش را دیده باشید یا ممکن است واقعی باشد. در نظر فرد پدیدارشناس، هر سه نوع آتش، یک چیز است. در نهایت همه‌چیز به روی‌آورندگی و دربارگی ذهن – رابطه‌ای که ذهن با پدیده‌ی «آتش» دارد – برمی‌گردد.

پس از این‌که پدیده، پروسه‌ی در پرانتز نهادن را پشت‌سر گذاشت و به خالص‌ترین شکل خود تقلیل پیدا کرد، نوبت به مرحله‌ی بعدی می‌رسد: تقلیل آیدتیک (Eidetic Reduction). واژه‌ی «آیدتیک» هم‌خانواده‌ی واژه‌ی یونانی «آیدوس» (Eidos) است که در واقع همان واژه‌ای است که افلاطون برای تشریح فرم‌ها یا ایده‌های متافیزیکی‌اش استفاده کرد.

هدف تقلیل آیدتیک پیدا کردن عصاره یا اسانس هر پدیده است. این کار از راه تکنیکی به نام دگرگون‌سازی خیالی (Imaginary Variation) انجام می‌شود که به‌موجب آن، پدیدارشناس تمام دگرگونی‌های ممکن پدیده و ویژگی‌های مشترک بین‌شان را در نظر می‌گیرد تا پی ببرد عصاره‌ی پایه‌ی آن چیست.

حال بیایید فرض را بر این بگیریم که پدیده‌ی «ترس» را در پرانتز نهادید و تقلیل آیدتیک را روی آن اعمال کردید. با کمک دگرگون‌سازی خیالی، شما ویژگی‌های ترس را به اساسی‌ترین اسانس آن تقلیل می‌دهید. پس از این وارسی – همان‌طور که خوزه آرکایا (Jose Arcaya) در مقاله‌اش «پیرامون پدیدارشناسی ترس» (On the Phenomenology of Fear) نوشته است – به یک سری خاصیت ذاتی می‌رسیم: خاصیت‌هایی چون حق انتخاب نداشتن و حس منجمد شدنی که پس از ترس به ما دست می‌دهد.

کاری که شما انجام می‌دهید، جداسازی بخش‌های ضروری پدیده از بخش‌های حاشیه‌ای آن برای رسیدن به عصاره‌ی ذاتی آن است. پیدا کردن این عصاره، هدف غایی وارسی پدیدارشناسانه است. در نظر هوسرل، در این مقطع ما به یک حقیقت علمی جهان‌شمول رسیده‌ایم. عصاره یا اسانس ذاتی یک پدیده، به همان اندازه برای شما حقیقت دارد که برای بادیه‌نشینان بیابان کالاهاری. ولی جانشین هوسرل با این ایده موافق نبود…

پدیدارشناسی وجودی هایدگر

هدف پدیدارشناسی هوسرل، توسعه دادن یک علم خالص و سخت‌گیرانه بود که از راه در پرانتز نهادن تمام چیزهایی که ممکن بود ذهنیت انسان از چیزی را ناقص جلوه دهد، به «دانش عصاره‌ها» دست پیدا کند.

ولی در فلسفه‌ی هایدگر، پدیدارشناسی مسیری متفاوت را در پیش می‌گیرد. هایدگر جنبه‌ای هستی‌شناختی (Ontological) به پدیدارشناسی بخشید. در نظر او، علم فقط یک راه برای شناختن چیزهاست. فلسفه یک لایه‌ی عمیق‌تر دارد؛ سابقه‌ی فلسفه به پیش از توسعه‌ی علم برمی‌گردد و پایه و اساس آن را شکل می‌دهد.

دغدغه‌ی اصلی هوسرل، شکل دادن علم ذهن (Science of Consciousness) بود. ولی برای هایدگر، هدف، هستی‌شناختی یا درک ماهیت هستی بود. او به دغدغه‌ی هوسرل برای اندوختن دانش عصاره‌ها باور نداشت و استدلال کرد که تجربه‌های ذهنی را نمی‌توان از بطنی که در آن اتفاق می‌افتند جدا کرد. به‌عبارت دیگر، نمی‌توان ذهن را به‌صورت عینی شناخت، چون ذهن با جهان بیرون و هستی درهم‌تنیده شده است؛ شرایط این درهم‌تنیدگی بین افراد مختلف، دوره‌های تاریخی مختلف و گونه‌های زیستی مختلف متفاوت است.

ترسی که شما در قرن ۲۱ حس می‌کنید، با ترسی که یک جنگجوی آزتک در قرن‌های گذشته حس می‌کرد فرق دارد؛ از طرف دیگر ترس شما و جنگجوی آزتک با ترس یک سگ یا آهو فرق دارد. هیچ عصاره‌ای وجود ندارد که بتوان به‌شکل جادویی شکار کرد و در یک بطری گنجاند. پدیدارشناسی نه یک‌جور علم، بلکه چیزی به‌مراتب اساسی‌تر است: نوعی تحقیق در خود مفهوم هستی.

فلسفه‌ی هایدگر پدیدارشناسی وجودی (Existential Phenomenology) نام دارد، در حالی‌که فلسفه‌ی هوسرل پدیدارشناسی استعلایی (Transcendental Phenomenology) نام دارد.

پدیدارشناسی و شرق

تعداد مقاله‌هایی که به ارتباط بین فلسفه‌ی شرق و پدیدارشناسی می‌پردازند، روزبه‌روز بیشتر می‌شود. به نظر می‌رسد که پدیدارشناسی پل بین فلسفه‌ی غرب و فلسفه‌ی چین و هند است، در حالی‌که مکتب‌های دیگر فلسفه‌ی غرب هیچ‌گاه نتوانستند این پیوند را برقرار کنند.

حتی با نگاهی سطحی نیز می‌توان پی برد که چرا این ارتباط منطقی به نظر می‌رسد. اگر به سیستم نصف‌النهاری (Meridian System) طبابت چینی و سیستم چاکرای هندی نگاه کنیم، شاهد پدیده‌هایی هستیم که از دید عقل‌گرایانه عجیب به نظر می‌رسند. از دید علم آناتومی بدن، چیزی به اسم چاکرای قلب و چاکرای چشم سوم وجود ندارد.

ولی از دید پدیدارگرایانه، می‌بینیم که راهی برای رسیدن به این سیستم‌ها وجود دارد. این چاکراها در اصل نقشه‌ای از تجربه‌ی ذهنی انسان از وجود انرژی در بدنش هستند. پدیدارشناس‌های چین و هند باستان تجربیات بدنی خود را روی نقشه‌ای از الگوی بدن انسان درج کردند.

هدف درون‌پویی یا مراقبه (Meditation) این است که با دیدی عاری از قضاوت و پیش‌فرض بدن را نظاره کنیم و نه نسبت به حس‌های منفی بیزار باشیم، نه نسبت به حس‌های مثبت میل شدید پیدا کنیم. هدف صرفاً نظاره کردن است؛ این‌که به تجربه دیدی عینی داشته باشیم و ناپایداری حس‌ها را با گوشت و پوست و استخوان تجربه کنیم.

هدف مراقبه‌ی ویپاسانا (Vipassana Meditation) در پرانتز نهادن است؛ یعنی نظاره کردن حس‌ها، تعصب‌ها، قضاوت‌ها، مقاومت‌‌ها و تمایلاتی که هر لحظه پدیدار می‌شوند و از بین می‌روند۱. مراقبه‌ی ویپاسانا یک عمل ذاتاً پدیدارشناسانه است.

همان‌طور که اشاره شد، تعداد کتاب‌ها و مقالاتی که به رابطه ی بین پدیدارشناسی و بوداییسم و دائوییسم (Taoism) می‌پردازند روز به روز بیشتر می‌شود و به نظر می‌رسد که هایدگر فلسفه‌ی دازاین (Daesin) خود را تحت‌تاثیر خوانشی که از فیلسوف چینی دائوییسم یعنی لائوتزی (Laozi) داشته است، برگرفته است.

به‌طور کلی، پدیدارشناسی رویکردی فلسفی است که سعی دارد ساختار تجربیات ذهنی و خود ذهن را درک کند. تاکید آن روی درک اهمیت بررسی پدیده‌ها در همان لحظه‌ای هستند که در حال تجربه کردنشان هستیم، بدون این‌که پیش‌فرض و پیش‌داوری‌ای نسبت بهشان داشته باشیم. پدیدارشناسی این امکان را برای ما فراهم می‌کند تا ماهیت دنیا و خودمان را کشف کنیم و به درک بهتری از رابطه بین «ذهن» و «آنچه ذهن تجربه می‌کند» برسیم. فیلسوف‌هایی چون هوسرل، هایدگر، سارتر و مرلو-پونتی تاثیر زیادی روی توسعه‌ی این فلسفه داشته‌‌اند و خود این فلسفه هم روی حوزه‌های دیگر (همچون روان‌شناسی) تاثیرگذار بوده است. با این‌که در بستر این مکتب فلسفی همچنان بحث و جنجال وجود دارد، بینش‌ها و روش‌هایی که پدیدارشناسی فراهم کرده، همچنان الهام‌بخش تحقیقات جدید درباره‌ی شیوه‌ی تفکر ما درباره‌ی دنیا هستند.

منبع: The Living Philosophy

انتشار یافته در:

مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا

بازیساز بودن حس قدرت زیادی به آدم می‌بخشد. شما می‌توانید یک دنیا بسازید و قوانین خاص خود را برای آن تعیین کنید. این تجربه یک‌جورهایی مثل خدا بودن است. البته بازیسازان می‌توانند خدایانی خوب یا بد و خدایانی توانا یا بی‌لیاقت باشند، ولی به‌محض این‌که تصمیم بگیرید بازی‌شان را بازی کنید و وارد دنیایشان شوید، تا موقعی که از بازی خارج شوید، باید در برابر هر چیزی که بخواهند به خوردتان بدهند سر تسلیم فرود آورید (خوشبختانه هنوز امکان حبس شدن در یک بازی ویدیویی وجود ندارد). شاید بتوان گفت هرآن‌چه که خلاقیت شما را به کار گیرد، می‌تواند شما را به یک «خدا» تبدیل کند. در واقع، شما خدای هرآن‌چه هستید که در ذهن‌تان می‌گذرد. با این‌که این حرف درست است، یک نکته‌ی بسیار مهم وجود دارد که بازیسازان را متفاوت جلوه می‌دهد: آن‌ها می‌توانند دیگران را به‌طور فعالانه مجبور کنند در بازی‌هایشان شرکت و با آن‌ها تعامل برقرار کنند و بعد اخلاقیات کارهایی را که در بازی‌شان انجام می‌دهند، قضاوت کنند!

این کاری است که بازیسازان به‌وفور انجام داده‌اند (و از آن سوءاستفاده کرده‌اند). آندرتیل (Undertale)، یکی از محبوب‌ترین بازی‌های تمام دوران، بخش زیادی از محبوبیتش را وامدار همین مسئله است. این بازی توانایی بی‌رحم بودن یا مهربان بودن را به شما می‌دهد، و اگر مهربانی به خرج دهید، شما را ستایش می‌کند و اگر بی‌رحم باشید، شما را قضاوت می‌کند. اگر تا به اینجای کار مشخص نبوده، باید بگویم که نگارنده‌ی این مطلب دل خوشی از چنین تلاش‌هایی ندارد. ولی چرا چنین نظری پیدا کرده‌ام؟ اجازه دهید حرفم را با مثالی از کمپین ندای وظیفه: جنگاوری مدرن (Call of Duty: Modern Warfare)، انتشاریافته در ۲۰۱۹، شروع کنم.

خدایان بی‌رحم

در جنگاوری مدرن ماموریتی به نام خانه‌ی پاکسازی‌شده (Clean House) وجود دارد. در این ماموریت، بازیکن وظیفه دارد به‌طور ناگهانی وارد خانه‌ای شود تا از آنجا اطلاعات بسیار مهمی را که جان میلیون‌ها انسان را نجات خواهد داد، بازیابی کند. در این خانه هم شهروندان عادی ساکن هستند، هم تروریست‌ها و هیچ راه واضحی برای تشخیص تفاوت بین این دو وجود ندارد. موقعیتی که در این ماموریت ارائه شده، از لحاظ اخلاقی بسیار پیچیده است (و این چیز بدی نیست)، ولی یکی از صحنه‌های ماموریت به‌طور خاصی قابل‌توجه است. در این خانه مادر و فرزندی حضور دارند که بدون‌شک بی‌گناه‌اند. اگر به کودک شلیک کنید، بازی به شما می‌گوید: «کودکان نیروهای نظامی نیستند» و اگر این کار را سه‌بار انجام دهید، بازی با لحنی سرد از شما می‌پرسید: «واقعاً جدی هستی؟» و بعد شما را از ماموریت خارج و به منوی اصلی منتقل می‌کند.

کاملاً مشخص است که شلیک کردن به کودکان کاری غیراخلاقی است و این موقعیت از لحاظ اخلاقی جای هیچ شک و ابهامی ندارد. نکته‌ی جالب، شیوه‌ای است که بازی این موقعیت را برای بازیکن می‌چیند تا او را قضاوت کند، در حالی‌که احتمالاً تنها دلیل شلیک کردن بازیکن به کودک این است که ببیند بازی به این کار واکنش نشان می‌دهد یا نه؛ و این دقیقاً کاری است که بازی انجام می‌دهد. جالب اینجاست که بازی به شما اجازه می‌دهد تا به کودک شلیک کنید، ولی هیچ‌گاه اجازه‌ی شلیک به همرزم‌تان را نمی‌دهد؛ انگار که سازندگان بازی (طوری‌که به نفعشان باشد) فراموش کردند که در دنیای بازی‌های ویدیویی، از عواقب خبری نیست و هرگاه که کسی در بازی‌ها به کودکان شلیک می‌کند، انگیزه‌اش از این کار ارضای یک فانتزی بیمارگونه و پلید برای آسیب زدن به کودکان نیست (حداقل امیدوارم اینطور نباشد)، بلکه صرفاً می‌خواهد ببیند بازی تا کجا به اعمالش واکنش نشان می‌دهد. از این نظر، در جواب استدلال «بازی می‌خواهد اخلاقیات بازیکن را تست کند»، می‌توان گفت: «نه، بازیکنان می‌خواستند اخلاقیات بازی را تست کنند.»

با این وجود، بیایید فرض را بر این بگیریم که بیانیه‌ی اول درست است. در این صورت این بیانیه از لحاظ اخلاقی چه معنایی در بر دارد؟ معنای اخلاقی این است که سازندگان بازی یک عمل بسیار واقعی و غیراخلاقی را به ابزاری برای برانگیختن واکنش (Engagement) از جانب بازیکن تبدیل کرده‌اند و بدین ترتیب، با اشاره‌ی غیرمستقیم به این‌که موقعیتی که خلق کرده‌اند، آینه‌ای از واقعیت است، روی یک چارپایه‌ی اخلاقی ایستاده‌اند تا راحت‌تر بتوانند نگاه بالا به پایین داشته باشند، در حالی‌که در واقعیت، قضیه اصلاً اینطور نیست. واضح‌ترین مشکل این است که وقتی در یک بازی به یک کودک شلیک کنید، در دنیای واقعی هیچ عاقبتی در کار نیست. مشکل دوم این است که بازی‌های ویدیویی کارکردی شبیه به رسانه‌های دیگر (مثل نقاشی‌ای درباره‌ی جنگ، فیلمی جنگی، کتابی درباره‌ی جنگ و…) ندارند.

در همه‌ی رسانه‌های دیگر، شما با موقعیتی روبرو می‌شوید که شاید با حالتی خاص عرضه شود، ولی در هیچ حالتی شما مستقیماً با موقعیت درگیر نیستید. به‌طور کلی شما یک شاهد هستید و موقعیت را هرگونه که قضاوت کنید یا هر برداشتی از آن داشته باشید، به خودتان بستگی دارد. ولی بازی‌های ویدیویی رسانه‌ای تعاملی هستند و آن‌ها نیز آینه‌ای از اتفاقات واقعی نیستند. آن‌ها در موقعیتی خیالی و کاملاً عاری از عواقب وجود دارند. ماهیت تعاملی و در عین حال خیالی آن‌ها محیطی بی‌نظیر برای وضع اخلاقیات مصنوعی و در عین حال غیرواقعی فراهم می‌کند. با این حال، در واقعیت بازی‌های ویدیویی بیشتر شبیه یک محیط شبیه‌سازی‌شده هستند که در آن‌ها می‌توان سناریوهای مختلف را امتحان کرد و نتیجه‌یشان را دید.

فکر نمی‌کنم قضاوت کردن کارهایی که داخل یک شبیه‌ساز انجام می‌شود، غیرمعقول باشد، ولی هدف این قضاوت نباید شرکت‌کنندگان باشد. این قضاوت به چه درد می‌خورد؟ اگر قرار است قضاوتی صورت بگیرد، هدف آن باید خود موقعیت باشد. در موقعیت بازی جنگاوری مدرن هم ما می‌دانیم شلیک کردن به یک کودک غیراخلاقی است، بنابراین قرار دادن چنین موقعیتی در بازی هیچ چیز جز جنجال بی‌مایه به ارمغان نمی‌آورد. این موقعیت یادآور یک بازی نقش‌آفرینی با بازیگران زنده (LARP) است که در آن حتی بازیگران نیز فراموش کرده‌اند که در حال نقش بازی کردن هستند. بنابراین برای جلوگیری از سوءتفاهم لازم است اشاره کنم که من مشکلی با ارائه‌ی موقعیت‌های اخلاقی پیچیده در بازی‌های ویدیویی ندارم. مشکل من نقش بازی کردن بی‌فایده است.

شبیه‌سازی عواقب

از طرف دیگر، آندرتیل عواقب کارهایی را که انجام می‌دهید شبیه‌سازی می‌کند (یا حداقل تلاش می‌کند این کار را انجام دهد) و هدفش صرفاً ایجاد جنجال بیهوده نیست. ولی در بستر این بازی هم با مشکل بزرگ دیگری روبرو هستیم. انتخابی که اینجا عرضه می‌شود بسیار ساده است: آیا می‌کشید، یا نمی‌کشید؟ آیا تصمیم می‌گیرید بی‌رحم باشید، یا تصمیم می‌گیرید بی‌رحم نباشید؟ به‌شخصه با این‌که بازی‌ها این آزادی عمل را در اختیار شما قرار دهند مشکلی ندارم؛ اکتشاف کردن احتمالات و سناریوهای مختلف بسیار لذت‌بخش است. مشکل موقعی ایجاد می‌شود که بازی سعی دارد آزادی عمل را به یک جور بحران اخلاقی تبدیل کند. سادگی این سناریو، خصوصاً در مقیاس محیط عاری از عواقبی که در آن جریان دارد، کم‌عمق‌تر است که حرف معناداری به ما بزند. بله، شاید حرفی که می‌زند این باشد که اگر ما در موقعیتی قرار بگیریم که قدرتی بسیار زیاد داریم –  در حدی‌که نیازی نیست با عواقب هیچ‌کدام از کارهایمان روبرو شویم – و در دنیایی باشیم که در آن هیچ‌کدام از کارهایمان عواقب دائمی ندارند (با وجود این‌که بازی به‌شدت سعی دارد آن را شبیه‌سازی کند)، ما از پتانسیل انجام کاری پلید برخورداریم. به‌نظر من، این نتیجه‌گیری‌ای بسیار بی‌ارزش است.

البته باید اشاره کنم که استدلال من این نیست که موقعیت‌ها و انتخاب‌های اخلاقی را به‌کل از بازی‌های ویدیویی حذف کنیم. به‌شخصه نسبت به وجودشان حس خوبی دارم. به‌نظرم این‌که آندرتیل نشان می‌دهد که بی‌رحمی پوچ‌گرایانه تا چه‌حد می‌تواند شدید شود، جزو نقاط قوت آن است. با این حال، به‌نظرم وقتی هدف این استدلال‌ها افرادی باشند که در حال ایفای نقش در شبیه‌سازی هستند، به بی‌راهه رفته‌ایم. «تو این کار رو انجام دادی. تو اون‌ها رو کشتی. تو حتی از من هم بی‌رحم‌تری.» نخیر، اشتباه است. از مردم انتظار می‌رود بازی‌ای را که شما برایشان زمینه‌سازی کردید، بازی کنند، نه؟ حتی اگر به این بازی به چشم یک تست نگاه کنیم، شخصی که دارد تست را انجام می‌دهد (تستی که مثلاً انعکاس‌کننده‌ی اخلاقیات جهان واقعی است)، هیچ آسیبی به انسان‌های واقعی وارد نمی‌کند و اگر دارد به موش‌های آزمایشگاهی داخل شبیه‌سازی آسیب وارد می‌کند… خب هدف تست همین است!

و دقیقاً به‌خاطر همین است که مردم مسیر نسل‌کشی (Genocide Route) آندرتیل را بازی می‌کنند. بله، برای بازی کردن مسیر نسل‌کشی باید به شخصیت‌های داخل بازی بی‌رحمی فوق‌العاده‌ای نشان دهید. ولی بسیاری از مردم و حتی خود بازی نکته‌ای مهم را فراموش می‌کنند: بابا این فقط یک بازی است! بازیکن حق دارد به شخصیت‌هایی که مشخصاً خیالی هستند و در دنیایی خیالی، عاری از عواقب و جدا از دنیای واقعی و انسان‌های واقعی حضور دارند اهمیت ندهد (و خود بازی و سازندگانش هردو به این واقف‌اند که این شخصیت‌ها خیالی‌اند). در چنین بستری، اهمیت ندادن نشانه‌ی بی‌رحمی نیست. اگر بازیکن بخواهد، می‌تواند مسیر نسل‌کشی را صرفاً به‌خاطر درجه‌سختی بالاترش بازی کند تا مهارتش را بیازماید و مبارزه‌ی هیجان‌انگیز با سانس (Sans) را تجربه کند. فکر می‌کنم چنین رویکردی کاملاً قابل‌پذیرش باشد.

این ماهیت قضاوت‌گرایانه ریشه در یک پیش‌فرض رایج دیگر در جوامع هواداری بازی‌ها دارد: اگر در بازی از کد تقلب استفاده کنید، یک گیمر واقعی نیستید. قبل از هر چیزی، جا دارد اشاره کنم که موقعیت‌هایی هستند که در آن‌ها تقلب کردن واقعاً غیرقابل‌قبول است. تقلب کردن در بازی‌های آنلاین رقابتی، اسپیدران کردن و به‌طور کلی هر موقعیت دیگری که در آن تقلب کردن عواقب ملموس و جدی در دنیای واقعی دارد، کاملاً قدغن است. به‌طور مثال، تقلب کردن دریم (Dream = یوتوبر و استریمر معروف ماینکرفت) در ماینکرفت غیراخلاقی است، چون او ادعا می‌کند که ران‌هایش واقعی هستند و اصالت ران‌هایش پیوندی ناگسستنی با موفقیت او به‌عنوان یک اسپیدرانر دارد. اگر او خارج از ران‌های رسمی‌اش تقلب می‌کرد، داستان چیز دیگری می‌بود و دیگر تقلب کردنش غیراخلاقی به شمار نمی‌آمد. این کاری بود که او حق داشت انجام دهد، چون در این بستر تقلب کردن عواقب جدی در دنیای واقعی ندارد.

با این حال، به نظر می‌رسد که وقتی مردم به «تقلب کردن» اعتراف می‌کنند، بسیاری از گیمرها احترام خود را نسبت به آن‌ها از دست می‌دهند، حتی اگر در این زمینه شفافیت داشته باشند و در محیطی عاری از عواقب آن را انجام دهند. این طرز تفکر احمقانه است و هیچ کمکی به هیچ‌کس نمی‌کند؛ انگار که مردم یادشان رفته بازی‌ها در ابتدا قرار است سرگرمی‌ای در اوقات فراغت باشند. اگر در حال انجام یک بازی هستید، از آن لذت نمی‌برید و «تقلب» کردن در بازی برای شما امکان لذت بردن از آن را فراهم می‌کند – به‌شرط این‌که تقلب کردن عواقبی در دنیای واقعی نداشته باشد – انجام آن هیچ اشکالی ندارد.

غیر از این، تقلب کردن همیشه به‌قصد تفریح انجام نمی‌شود و گاهی هم کاربردی آزمایشی دارد. اصلاً تا موقعی‌که تقلب کردن در بازی به شخصی در دنیای واقعی آسیب نرساند یا در حق او بی‌انصافی نکند، هیچ اهمیتی ندارد به چه دلیل انجام می‌شود.

از همین نظر، قضاوت کردن اشخاصی که آندرتیل بازی می‌کنند – آنطور که سازندگان بازی (به‌شکلی کنایه‌آمیز) مدنظر داشته‌اند – احمقانه است و بزرگ‌ترین نشانه‌ی ریاکاری بازی است. با این حال، به نظرم نه خود آندرتیل، بلکه طرفدارانش هستند که درگیر چنین رفتارهایی می‌شوند. به نظر می‌رسد توبی فاکس (Toby Fox)، سازنده‌ی بازی نیز در دلتارون (Deltarune)، بازی جدیدش این رویکرد را کنار گذاشته است. ولی یک بازیساز وجود دارد که این رفتار را به شدیدترین شکل به کار می‌برد. آقایان و خانم‌ها، این شما و این هم…

دیوی وردن لعنتی

قبل از ادامه دادن، جا دارد اشاره کنم که من دیوی وردن (Davey Wreden) را شخصاً نمی‌شناسم و این مطلب به هیچ عنوان حمله‌ی شخصی علیه او نیست. صرفاً می‌خواهم دیدگاه متضادمان را درباره‌ی اخلاقیات بیان کنم. دیوی وردن سازنده‌ی بازی‌هایی چون استنلی پربل (Stanley Parable) و راهنمای تازه‌کارها (The Beginner’s Guide) است، دو بازی که هردو بین جوامع هواداری اینترنتی بسیار محبوب هستند. به‌شخصه استنلی پربل را دوست دارم، خصوصاً وقتی قضاوت‌های راوی جنبه‌ی طنزآمیز دارند و تفسیر اجتماعی زورچپانی‌شده درباره‌ی گیمرها نیستند. راهنمای تازه‌کارها را هم دوست دارم. این بازی درباره‌ی این است که آرمان‌های خود را به مردم و کارهایی که انجام می‌دهند تحمیل نکنیم (و این بامزه است، چون هدف من از نوشتن این مقاله منتقل کردن همین پیام است).

اما من از نسخه‌ی Ultra Deluxe استنلی پربل خوشم نمی‌آید. به‌نظرم این نسخه از بازی بیش‌ازحد به بازی قبلی ارجاع می‌دهد و بیانیه‌های راوی گل‌درشت‌تر از آن هستند که بامزه یا جالب باشند. (و حاضرم شرط ببندم اگر فرداروزی دیوی وردن این مقاله را بخواند، به‌نحوی ارجاع به آن را در دگرگونی آتی استنلی پربل خواهد گنجاند. من از این کار استقبال می‌کنم، ولی در عین حال برایم ناامیدکننده است).

خب، مشکل من دقیقاً با دیوی وردن چیست؟ مشکلم دقیقاً بازی‌هایش نیست؛ بلکه توییتی است که چند وقت پیش از جانب شرکت دیوی ورن زده شد:

(توضیح مترجم: عکس بالا در واقع اشاره به یک میم است که به بازی سکیرو (Sekiro) مربوط می‌شود و دیوی ورن (یا استودیوش) احتمالاً آن را با حالتی طنزآمیز به کار برده‌اند. ولی با این حال پیامی که در ادامه منتقل می‌شود، به قوت خود باقی است، چون می‌توان استدلال کرد که نیمچه دلخوری‌ای پیرامون تقلب بازیکنان در گرفتن آچیومنت وجود داشته که در قالب شوخی زده شده.)

پیش از این‌که حرفم را بیان کنم، لازم است یک توضیح کوتاه درباره‌ی آچیومنتی که در عکس آمده بدهم. در نسخه‌ی Ultra Deluxe استنلی پربل آچیومنتی به نام «Super Go Outside» (همانی که بالا می‌بینید) وجود دارد که برای به دست‌آوردن آن، باید به‌مدت ۱۰ سال بازی را بازی نکنید. تا زمان نوشتن این مقاله، ۳.۹ درصد از بازیکنان به این آچیومنت دست پیدا کرده‌اند. این غیرممکن است، چون هنوز ۱۰ سال از تاریخ انتشار بازی (۲۷ آپریل ۲۰۲۲) نگذشته است. این یعنی ملت برای گرفتن آچیومنت تقلب کرده‌اند.

جواب من به این توییت ساده است: استنلی پربل فقط یک بازی کوفتی است. این آچیومنت هم هیچ ارزشی جز پز دادن ندارد. پز هم ذاتاً هیچ ارزشی ندارد. البته نمی‌خواهم بگویم گنجاندن این آچیومنت در بازی احمقانه است (به‌هرحال هرکس سلایق خاص خود را دارد)، ولی انتظار داشتن از مردم برای جدی گرفتن آن (برای ثابت کردن یک نکته‌ی احتمالاً ذکاومت‌مندانه) احمقانه است و هدف خاصی را دنبال نمی‌کند جز این‌که خود را وارسته جلوه دهید و مدرکی قلابی از هوشمندی خود نشان دهید. خود توییت حرف من را به‌شکلی بهتر بیان می‌کند: «نه ریسکی انجام شد، نه چیزی حاصل شد.» این توییت نه‌تنها هیچ بینش یا سودی برای کسی ندارد، بلکه شاید حتی مضر باشد، چون پیش‌فرض نهفته در آن این است که یک آچیومنت مصنوعی که فاقد ارزش است، ارزشمند است و اگر کسی برای رسیدن به آن میان‌بر بزند، فاقد فضیلت‌های اخلاقی است.

کلام آخر

تقلب کردن در بازی‌ها اشکالی ندارد. بازی‌ها سیستم‌های دیجیتالی هستند که وجود خارجی ندارند و تقلب کردن در آن‌ها عواقب واقعی ندارد. فقط در صورتی که تقلب کردن عواقب در دنیای واقعی داشته باشد (مثلاً در اسپیدران‌ها، بازی‌های چندنفره و…)، به کاری غیراخلاقی تبدیل می‌شود.

پلید بودن و غیراخلاقی بودن در بازی‌های ویدیویی اشکالی ندارد، چون فضایی است که در آن از عواقب خبری نیست و هیچ حقیقتی را درباره‌ی درونیات شما فاش نمی‌کند. اگر از فضای بازی‌ها خارج شوید و در دنیای واقعی کاری غیراخلاقی انجام دهید، اینجاست که به شخصی بد تبدیل می‌شوید. گیمرها آزادند هرطور که می‌خواهند بازی کنند و قضاوت کردن آن‌ها به‌خاطر این مسئله احمقانه است.

فرض کنید یک بازی به نام شبیه‌ساز تقلب کردن ساخته شود، بازی‌ای که در آن می‌توانید با تقلب، اسپیدران‌ها و بازی‌های چندنفره‌ای که واقعی نیستند، پشت‌سر بگذارید و این وسط مواظب باشید کسی مچ‌تان را نگیرد. آیا این کاری غیراخلاقی است؟ آیا کسانی که این بازی را بازی می‌کنند، انسان‌هایی غیراخلاقی و بد هستند و باید بابت این کارشان قضاوت شوند؟ جواب سوال را به خودتان واگذار می‌کنم.

با تمام این تفاسیر، راه سالم برای گنجاندن موقعیت‌های اخلاقی در بازی‌های ویدیویی چیست؟ راه سالم این است که صرفاً این موقعیت‌ها را گنجاند و فضایی برای گفتگوی آزاد فراهم کرد. و از همه مهم‌تر، بازیساز نباید در این زمینه طوری رفتار کند که انگار از دماغ فیل افتاده است. جامعه‌ی هواداری بازی‌ها باید از این اضطراب دسته‌جمعی که به آن دچار شده دست بردارد و اعتراف کند که موقعیت‌های داخل بازی با موقعیت‌های دنیای واقعی برابر نیستند و نباید این‌گونه با آن‌ها رفتار شود، وگرنه اخلاقیات مصنوعی در دنیای واقعی حاکم خواهند شد و زندگی شخصی مردم را به هم خواهند ریخت. شبیه‌سازها باید شبیه‌ساز باقی بمانند و نباید کارهایی را که مردم داخل شبیه‌سازها انجام می‌دهند، قضاوت کرد.

نویسنده: مهراد ارشادی‌نیا / منبع: Google Docs

انتشار یافته در:

مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا

در سال ۱۹۰۵، جورج سانتایانا (George Santayana) نوشت: «کسانی که تاریخ را به یاد نداشته باشند، محکوم‌اند به تکرار کردن آن.» ما انسان‌ها فقط توانایی به یاد آوردن گذشته‌ای را داریم که خودمان پشت‌سر گذاشته باشیم، ولی یک فناوری شگفت‌انگیز به نام کتاب را اختراع کرده‌ایم که به ما اجازه می‌دهد گذشته‌ای را که بقیه زندگی کرده‌اند و بعد از اتفاق افتادنش آن را روی کاغذ آورده‌اند نیز به‌طور غیرمستقیم به یاد بیاوریم. برای همین است که کتاب‌های تاریخی جزو جالب‌ترین، مهم‌ترین و ارزشمندترین آثار نوشتاری هستند. اگر دنبال یک سری کتاب هستید که با رویکردی تاریخی به مسائل مختلف پرداخته‌اند، در این مطلب قرار است تعدادی از آن‌ها را معرفی کنیم.

کتاب تاریخی خوب شما را به زمان و مکانی منتقل می‌کند که هیچ‌گاه در آن زندگی نکرده‌اید و شما را با اشخاصی آشنا می‌کند که هیچ‌گاه ملاقات نکرده‌اید. از همه بهتر، شما را صحیح و سالم موقع صرف شام به خانه برمی‌گرداند! چه کنجکاو باشید، چه برای جامعه یا سیاره‌ای که در آن زندگی می‌کنیم نگران باشید، چه بخواهید به موفقیت شخصی دست پیدا کنید، برداشتن یک کتاب از بخش تاریخی قفسه‌ی کتابخانه انتخابی معقول است. ری دالیو (Ray Dalio)، مدیرعامل بزرگ‌ترین صندوق پوشش ریسک در دنیا، درک عمیق خود از اقتصاد کلان را به مطالعه‌ی تاریخ نسبت می‌دهد. خواندن کتاب‌های تاریخی او را به یک میلیاردر تبدیل کردند!

بنابراین اگر برایتان سوال است که انسان‌ها چطور به سیاره‌ی زمین سلطه پیدا کردند، نقاط قوت و ضعف سیستم‌های سیاسی مختلف چیست یا کدام فناوری بزرگ‌ترین تاثیر را روی بشریت داشت، در این مطلب کتاب موردنظر برای پاسخ دادن به سوال خود را پیدا خواهید کرد.

۱. انسان خردمند: تاریخ مختصر بشر، اثر یووال نوح هراری (Sapiens, Yuval Noah Harari)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«تاریخ آن چیزی است که افراد بسیار کمی در حال ساختن آن بودند، در حالی‌که بقیه داشتند زمین‌های کشاورزی را شخم می‌زدند و سطل‌های آب را این‌طرف و آن‌طرف می‌بردند.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«انسان خردمند» راهنمای شما برای تبدیل شدن به متخصص کل تاریخ بشر است، چون تمام کارهایی را که بشریت از دوران ماقبل‌تاریخ تا جهان امروز در حال انجام دادنشان بوده است، مرور می‌کند.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

«انسان خردمند» شاید جامع‌ترین کتاب تاریخ در بازار باشد. این کتاب پر از حقایق و جزییات جالب است و خواندن آن برای هرکس که به تاریخ بشر علاقه دارد واجب است. برخی افراد هستند که با گفته‌ها و ادعاهای هراری درباره‌ی تاریخ موافق نیستند، ولی حتی برای این افراد هم خواندن این کتاب می‌تواند دریچه‌ای برای بحث و گفتگوهای داغ را باز کند.

نکات مهم کتاب

۱. قابلیت تفکر باعث شد انسان‌های اولیه زبان را ابداع کنند؛ ابداع زبان به پیشرفت‌هایی در زمینه‌ی کشاورزی منجر شد و این پیشرفت‌ها به انسان اجازه‌ی رشد تصاعدی دادند.

۲. بهبود در عرصه‌ی تجارت فقط با ابداع پول و نوشتن ممکن شد.

۳. به‌لطف پیشرفت‌های اقتصادی و ارتباطی، پیشرفت علمی نیز ممکن شد و پیشرفت علمی ما را به جایگاه امروزی‌مان رساند.

 

۲. درس‌های تاریخ، اثر ویل و‌ آریل دورانت ( The Lessons of History, Will & Ariel Durant)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«شما نمی‌توانید همه‌ی مردم را در همه حال گول بزنید، ولی می‌توانید تعداد کافی را برای حکومت بر یک کشور بزرگ گول بزنید.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«درس‌های تاریخ» تعدادی درون‌مایه و وقایع تکرارشونده در طول تاریخ ۵۰۰۰ ساله‌ی بشر را شرح می‌دهد که از دیدگاه ۱۲ حوزه‌ی مختلف بیان شده‌اند. هدف کتاب توضیح دادن زمان حال، آینده، ذات بشریت و ساز و کار درونی کشورهاست.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

اگر می‌خواهید به‌طور خلاصه و مفید بدانید که علت وقوع تعدادی از بزرگ‌ترین اتفاقات تاریخ بشر چه بوده، این کتاب را بخوانید. این کتاب طرز فکر شما را به جامعه، سیاست، فرهنگ و حتی روابط شخصی تغییر می‌دهد. با خواندن کتاب یاد می‌گیرید چطور با دیدگاه‌های مختلف به دنیا نگاه کنید و متوجه شوید که دلیل پشت وقوع اتفاقات چیست.

نکات مهم کتاب

۱. انسان‌ها ذاتاً با هم برابر نیستند؛ برای مبارزه با این حقیقت باید آزادی را فدا کرد.

۲. تکامل انسان‌ها اجتماعی بود، نه بیولوژیکی.

۳. جنگ و درگیری وضعیتی طبیعی‌تر از صلح و آرامش است.

۳. واقعیت، اثر هانس رزلینگ (Factualness, Hans Rosling)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«وقتی ترس ذهن ما را اشغال کرده، دیگر جایی برای حقایق باقی نمی‌ماند.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«واقعیت» بیان می‌کند که با گسترش رسانه‌ی مدرن، جهان‌بینی ما دچار انحراف شده است و این جهان‌بینی غلط در کنار ذات انسان باعث تفکرات اشتباه می‌شود. همچنین کتاب به ما نشان می‌دهد که وقتی می‌خواهیم درباره‌ی چیزی نظر خود را شکل دهیم، چگونه بین حقیقت و دروغ تمایز قائل شویم.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

این کتاب به شما کمک می‌کند با بسیاری از تعصبات خود مبارزه کنید. کتاب از راه پژوهش‌هایی آسان‌فهم و بیان مثال‌های درگیرکننده، به شما یاد می‌دهد چگونه جنبه‌ی واقعی مسائل را ببینید، نه تفسیر دروغین رسانه از آن‌ها را. اگر بیل گیتس چیزی از این کتاب یاد گرفته، من و شما هم می‌توانیم.

نکات مهم کتاب

۱. مفهومی به نام «غرب» و «شرق» وجود ندارد. ما فقط یک دنیا داریم.

۲. رشد جمعیت بالاخره روزی متوقف می‌شود، برخلاف تصور ما که فکر می‌کنیم دائماً در حال رشد است.

۳. برای درک دقیق از دنیا، همیشه به چند دیدگاه مختلف نیاز دارید.

۴. تاریخ آمریکا از ۱۴۹۲ تا ۲۰۰۱، اثر هاوارد زین (A People’s History of the United States, Howard Zinn)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«خاطرات مردم ستم‌دیده چیزی است که نمی‌توان از آن‌ها گرفت، و برای چنین مردمی، با چنین خاطراتی، شوریدن به‌اندازه‌ی رگ گردن با آن‌ها فاصله دارد.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«تاریخ آمریکا از ۱۴۹۲ تا ۲۰۰۱» به شما درک بهتری از داستان واقعی رسیدن آمریکا به قدرت ارائه می‌دهد، داستانی که گاهی خجالت‌آور و گاهی الهام‌بخش است.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

از لحاظ تاریخی، ایالات متحده‌ی آمریکا در این باره که چگونه به جایگاه امروزی‌اش دست پیدا کرده است، چندان صداقت به خرج نداده است. ولی این بیانیه درباره‌ی بیشتر کشورها صحیح است. به قول معروف تاریخ را فاتحان می‌نویسند. برای همین اهمیت زیادی دارد که داستان جناح مقابل را هم شنید و این کاری است که این کتاب انجام می‌دهد. فقط حواس‌تان باشد که اجازه ندهید خشم‌تان کاری کند به جای تمرکز روی آینده‌ای بهتر، درگیر گذشته‌ای نه‌چندان خوشایند شوید.

نکات مهم کتاب

۱. پدران موسس ایالات متحده، حکومت آمریکا را طوری طرح‌ریزی کردند که به نفع زمین‌داران ثروتمند عمل کند. این ساختار تا به امروز به قوت خود باقی است.

۲. هدف جنگ داخلی آمریکا بیشتر منافع سیاسی شخصی بود تا پایان دادن به  نظام برده‌داری.

۳. ایالات متحده دائماً از جنگ برای بهبود وضعیت اقتصادی خود استفاده کرده است.

۵. عقل سلیم، اثر توماس پین (Common Sense, Thomas Paine)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«گذر زمان در مقایسه با عقلانیت تاثیر بیشتری روی تغییر دادن باورهای مردم دارد.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«عقل سلیم» یکی از  آثار کلاسیک تاریخ آمریکاست که در آن به اهمیت اتحاد جوامع برای شکل دادن یک حکومت منصفانه و اهمیت چنین ایده‌هایی به‌عنوان پیش‌زمینه‌ی وقوع انقلاب آمریکا پرداخته شده است.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

این کتاب در وقوع انقلاب آمریکا نقش داشت. اگر می‌خواهید بدانید که چگونه باید یک رساله‌ی متقاعدکننده نوشت، این کتاب نقطه‌ی خوبی برای شروع است. همچنین کتاب به شما نشان می‌دهد که چگونه به‌خوبی با دیگران همکاری کنید و با جذب مردم به نهضتی مشترک، تیم‌هایی بزرگ را رهبری کنید.

نکات مهم کتاب

۱. ما برای زنده ماندن و رونق پیدا کردن به یکدیگر نیاز داریم، و این یعنی به یک جامعه و یک سری قوانین نیاز داریم تا ما را راهنمایی کنند.

۲. شاه و ملکه داشتن ایده‌ی بدی است. گزینه‌ی بهتر این است که نمایندگانی را از راه رای‌گیری انتخاب کرد که آن قوانینی را که مردم دوست دارند، اجرا می‌کنند.

۳. ایالات متحده‌ی آمریکا، مثل نوجوانی که یک روز وقت مستقل شدن و بیرون رفتنش از خانه فرا می‌رسد، به درجه‌ای از بلوغ رسیده بود که لازم بود از کشور مادرش جدا شود.

۶. شرق‌شناسی، اثر ادوارد سعید (Orientalism, Edward Said)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«هدف ما گسترش دادن دامنه‌ی گفتمان است، نه این‌که مطابق با تمایلات و منافع قدرت حاکم روی گفتمان خود محدودیت اعمال کنیم.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«شرق‌شناسی» کتابی است که هدفش نشان دادن تمام پیش‌فرض‌های اشتباهی است که جهان غرب طی ۲۰۰ سال اخیر نسبت به جهان شرق داشته است. کتاب سعی دارد توضیح دهد که چرا این پیش‌فرض‌ها شکل گرفتند و چگونه حتی تا به امروز روی دیدگاه مردم به جهان شرق تاثیر می‌گذارند.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

امروزه در جهان غرب، فرهنگ‌های آسیایی جزو مورد تبعیض واقع‌شده‌ترین فرهنگ‌های اقلبیت هستند و اگر به مقوله‌ی نژادپرستی اهمیت می‌دهید و می‌خواهید در مقابل آن بایستید، این کتاب به شما نشان می‌دهد که روش درست ایستادگی در برابر نژادپرستی علیه فرهنگ‌های شرقی چیست.

نکات مهم کتاب

۱. کشورهای جهان غرب دیدگاه‌هایی اشتباه و دروغین را درباره‌ی ملت‌های شرقی رواج دادند و داستان‌هایی درباره‌ی آن‌ها تعریف کردند که به نفع ملت‌های غربی تمام شد.

۲. ترویج کلیشه‌های شرقی (یا اورینتالیستی) باعث شد حتی کسانی که علاقه‌ی واقعی به شناخت راستین شرق داشتند، با چالش‌های بسیار روبرو شوند.

۳. با این‌که واژه‌ی «اورینتالیسم» دیگر زیاد استفاده نمی‌شود، همچنان سه ویژگی اصلی بر شرق‌شناسی مدرن حاکم‌اند.

۷. انسان خداگون، اثر یووال نوح هراری (Homo Deus, Yuval Noah Harari)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«بهترین دلیل برای یادگیری تاریخ این است: نه پیش‌بینی آینده، بلکه آزاد کردن خود از چنگ گذشته و تصور کردن سرنوشت‌های جایگزین.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«انسان خداگون» نگاهی کلی به تاریخ بشر است: به‌این که چگونه به گونه‌ی زیستی غالب در سیاره‌ی زمین تبدیل شدیم، چه روایت‌هایی زندگی ما را در جهان امروز شکل می‌دهند و چه موانعی را باید پشت‌سر بگذاریم تا به پیشرفت ادامه دهیم.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

«انسان خردمند» نگاه هراری به گذشته بود؛ «انسان خداگون» چشم‌انداز هراری به آینده است. اگر برایتان مهم است که دنیا دارد به چه سمت‌وسویی می‌رود و کدام مسیرها به شکل‌گیری دیستوپیا یا یوتوپیا منجر می‌شوند، خواندن این کتاب بسیار جالب است.

نکات مهم کتاب

۱. آنچه به ما کمک می‌کند در مقیاسی بزرگ با هم همکاری کنیم و بدین ترتیب،‌ به گونه‌‌ی زیستی غالب تبدیل شویم، روایت‌های مشترک است.

۲. رایج‌ترین و به‌روزترین روایت مشترک انسان‌گرایی (Humanism) است.

۳. بسته به این‌که کدام روایت احتمالی آتی به روایت غالب تبدیل شود، ممکن است الگوریتم‌ها جای ما را بگیرند.

۸. چگونه به اکنون رسیدیم، اثر استیون جانسون (How We Got to Now, Steven Johnson)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«گاهی شیوه‌ی خراب شدن یک تکنولوژی جدید به‌اندازه‌ی شیوه‌ی کار کردنش جالب است.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«چگونه به اکنون رسیدیم» درباره‌ی تاریخچه‌ی نوآوری و چگونگی ارتباط اختراعات مختلف به یکدیگر است و توضیح می‌دهد که چگونه می‌توان محیطی را ساخت که در آن تغییر و نوآوری به رونق برسند.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

نوآوری پروسه‌ای پیچیده است، ولی این کتاب باعث می‌شود یادگیری درباره‌ی آن به تجربه‌ای مفرح تبدیل شود. اگر به نگاهی کلی، ولی کوتاه به مهم‌ترین نوآوری‌های تاریخ نیاز دارید یا احساس می‌کنید دست‌تنها نمی‌توانید تاریخ را عوض کنید، خواندن این کتاب توصیه می‌شود.

نکات مهم کتاب

۱. نوآوری می‌تواند محیطی ایجاد کند که پتانسیل ایجاد تغییرات را دارد، نه این‌که لزوماً خودش تغییر ایجاد کند.

۲. یک نوآوری می‌تواند سکوی پرتاب نوآوری غیرمنتظره‌ی دیگری باشد و حتی قوانین قضایی را نیز تغییر دهد.

۳. برخی از نوآوری‌ها تا حد زیادی به شخصی که آن‌ها را به وجود می‌آورد، و پیش‌زمینه‌ی غنی‌شان، بستگی دارند.

 

۹. موج سوم: دیدگاه یک کارآفرین از آینده، اثر استیو کیس (The Third Wave: An Entrepreneur’s Vision of the Future)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«فرداروزی متوجه خواهیم شد آنچه در حال ظهور است، اینترنت همه‌چیز است.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«موج سوم» به تاریخ اینترنت می‌پردازد و توضیح می‌دهد که چرا اینترنت قرار است روی همه‌ی جنبه‌های زندگی سایه بیندازد. همچنین کتاب توضیح می‌دهد که کارآفرینان باید چه‌کار کنند تا به بهترین شکل از این پدیده‌ی بزرگ بهره‌برداری کنند و در دنیایی که در آن همه‌چیز به هم متصل است و همه در همه‌حال آنلاین هستند،‌ رونق پیدا کنند.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

اگر احساس می‌کنید که باید اطلاعات خود را درباره‌ی اینترنت به‌روزرسانی کنید یا گسترش دهید، این کتاب برای شماست. همچنین کتاب به شما پتانسیل کنونی اینترنت را برای ساختن بیزنس آنلاین نشان می‌دهد.

نکات مهم کتاب

۱. اینترنت به‌زودی روی همه‌ی جنبه‌های سیاره‌ی زمین سایه خواهد انداخت.

۲. اگر می‌خواهید در دنیای موج سوم رونق پیدا کنید، باید آشفتگی را با آغوش باز بپذیرید.

۳. برای موفق شدن با متصدیان موج دوم همکاری کنید.

 

۱۰ .تاریخچه‌ی خصوصی خانه، اثر بیل برایسون (At Home, Bill Bryson)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«نگاه کردن به دنیایی آشنا از زاویه‌ی جدید و کشف‌نشده، همیشه به‌شکلی بی‌سروصدا هیجان‌انگیز است.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«تاریخچه‌ی خصوصی خانه» توری اختصاصی از خانه‌ی مدرن فراهم می‌کند و تاریخچه و سنت‌های  مربوط به هر اتاق را شرح می‌دهد و بدین ترتیب، نشان می‌دهد که راحتی و رفاهی که امروزه حق مسلم خود می‌دانید، چگونه به وجود آمدند.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

هر چیزی که امروزه به‌عنوان عنصر پیش‌پاافتاده‌ی زندگی خود در نظر می‌گیریم، زمانی یک نوآوری متحول‌کننده بود. بهتر است فراموش نکنیم چیزهایی که در نظرمان عادی هستند، یک زمانی با چه سختی‌ای به دست آمدند. ما همه روی شانه‌های بزرگان پیش از خود ایستاده‌ایم و این کتاب این مسئله را به شما یادآوری می‌کند.

نکات مهم کتاب

۱. غذا تا همین اواخر آسان به دست نمی‌آمد.

۲. تا ۱۰۰ سال پیش، یک شب خواب راحت داشتن به‌خاطر وجود حشرات و خزندگان بسیار سخت بود.

۳. پشت این‌که روی میز هر خانه نمک‌دان و فلفل‌دان قرار دارد، دلیل خوبی وجود دارد.

۱۱. تاریخچه‌ی تقریباً همه‌چیز، اثر بیل برایسون (A Short History of Nearly Everything, Bill Bryson)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«اگر می‌توانستید با موچین اتم‌های بدن خود را دانه‌به‌دانه جدا کنید،  کوهی از غبار اتمی ایجاد می‌کردید که هیچ‌کدام هیچ‌گاه زنده نبودند، ولی همه‌یشان زمانی [بخشی از] شما بودند.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«تاریخچه‌ی تقریباً همه‌چیز» چکیده‌ای از همه‌ی چیزهایی را که تاکنون درباره‌ی جهان خود و کائنات کشف کرده‌ایم بیان می‌کند؛ من‌جمله این‌که جهان چگونه به وجود آمد، ما چگونه یاد گرفتیم منطق پشت مفهوم زمان، فضا و گرانش را درک کنیم، چرا زنده بودن ما معجزه است و چه مقدار از سیاره‌ی زمین هنوز برای ما یک معما باقی مانده است.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

این کتاب کاری می‌کند که یک دقیقه با صدای بلند در حال خندیدن باشید و یک دقیقه‌ی دیگر با شگفتی سر خود را بخارانید. اگر هر هفته به این فکر نمی‌کنید که زندگی یک معجزه‌ی شگفت‌انگیز است، این کتاب را اکیداً به شما توصیه می‌کنیم!

نکات مهم کتاب

۱. بیشتر کائتات در عرض فرآیندی سه‌دقیقه‌ای آفریده شد.

۲. با در نظر گرفتن این‌که احتمال قابل‌زیست بودن یک سیاره چقدر پایین است، زنده بودن ما یک معجزه است.

۳. هر روزی که دنیا به وجود داشتن خود ادامه می‌دهد یک هدیه است، چون عوامل زیادی وجود دارند که می‌توانند به آن پایان بخشند.

۱۲. تاریخچه‌ی مختصر زمان، اثر استیون هاوکینگ (A Short History of Time, Stephen Hawking)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«هوش قابلیت منطبق کردن خود با تغییر است.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«تاریخچه‌ی مختصر زمان» تلاش استیون هاکینگ برای توضیح سخت‌ترین مفاهیم و ایده‌های فیزیک مثل فضا، زمان، سیاه‌چاله‌های فضایی، سیاره‌ها، ستاره‌ها و گرانش به ساده‌ترین زبان است، طوری‌که من و شما بهتر بتوانیم متوجه شویم که سیاره‌ی ما از کجا آمده و به کجا می‌رود.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

استیون هاکینگ به‌عنوان یکی از باهوش‌ترین انسان‌های معاصر شناخته می‌شود، ولی همیشه استعداد بالایی در بیان بینش‌های پیچیده‌اش به ساده‌ترین زبان داشته است. هر دقیقه‌ای که صرف خواندن این کتاب کنید،  یک دقیقه‌ی ارزشمند است.

نکات مهم کتاب

۱. نظریه‌ها را هیچ‌گاه نمی‌توان اثبات کرد.

۲. با توجه به سرعت نور، زمان مفهومی ثابت نیست.

۳. سه دلیل وجود دارد که نشان می‌دهند زمان احتمالاً فقط می‌تواند به سمت جلو حرکت کند.

۱۳. ژن خودخواه، اثر ریچارد داوکینز (The Selfish Gene, Richard Dawkins)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«اجازه دهید پی ببریم که ژن‌های خودخواه ما چه نقشه‌ای در سر دارند، تا شاید حداقل فرصتی داشته باشیم تا نقشه‌هایشان را نقش‌برآب کنیم، کاری که هیچ گونه‌ی زیستی دیگری جز انسان حتی فکر انجام آن به سرش نزده است.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«ژن خودخواه» فرآیند فرگشت را از زاویه‌ی دید ژن‌ها توضیح می‌دهد و نشان می‌دهد که ژن‌ها چگونه در قالب ارگانیسم‌ها تجلی پیدا می‌کنند، برای اطیمنان از بقای خود چه کارهایی انجام می‌دهند، چگونه مغز ما را برنامه‌ریزی می‌کنند، کدام‌یک از استراتژی‌هایشان در طول تاریخ بهترین عملکرد را داشته است و دلیل خاص بودن انسان‌ها در ارتباط با ژن‌ها چیست.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

اگر تا به حال برایتان سوال پیش آمده که آیا ما قوه‌ی اختیار خواهیم داشت یا نه، این کتاب برای شماست. اگر در کلاس زیست چرت می‌زدید، این کتاب بسیاری از اطلاعاتی را که از دست دادید بهتان گوشزد می‌کند و در کنارش یک نظریه‌ی شوکه‌کننده را مطرح می‌کند: شاید انسان‌ها صرفاً «حامل» ژن‌ها هستند و در واقع ژن‌ها هستند که دنیا را اداره می‌کنند. این کتاب کاری می‌کند مخ‌تان سوت بکشد، ولی در عین حال پر از اطلاعات و بینش‌های مفید است.

نکات مهم کتاب

۱. گاهی رفتارهای خیرخواهانه‌ی مشترک برای ژن‌های دو ارگانیسم متفاوت مفید هستند.

۲. انسان‌ها فرهنگ را با پروسه‌ی فرگشت خود پیوند زده‌اند.

۳. قابلیت ما برای شبیه‌سازی و پیش‌بینی به ما اجازه می‌دهد نقاط ضعف ژن‌های خودخواه خود را پوشش دهیم.

۱۴. اقتصاد روایی، اثر رابرت شیلر (Narrative Economics, Robert J. Shiller)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«تلاش برای درک وقایع بزرگ اقتصادی از راه بررسی داده‌های مربوط به رشد و افول اقتصاد، ریسکی با خود به همراه دارد و آن هم درک نکردن انگیزه‌های نهفته پشت تغییرات اقتصادی است. انجام این کار مثل این می‌ماند که سعی کنید دلیل وقوع یک انقلاب معنوی را از راه بررسی هزینه‌ی چاپ رساله‌های مذهبی بفهمید.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«اقتصاد روایی» توضیح می‌دهد که چرا داستان‌ها تاثیری عمیق روی ساز و کار اقتصاد دارند. این کتاب به‌طور خاص به ظهور بیت‌کوین، رشد و افول سریع و ناگهانی تعدادی از بازارهای سهام و ماهیت اپیدمی‌ها می‌پردازد.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

اگر از آن افرادی هستید که دوست دارند همیشه اطلاعات به‌روز داشته باشند، این کتاب برای شماست. اگر احیاناً اهل سرمایه‌گاری و کارآفرینی هستید هم کتاب برای شماست، چون روایت‌ها همیشه در حال شکل دادن چشم‌انداز اقتصادی هستند. هرکس که می‌خواهد بداند چرا بعضی موضوع‌ها نقل محافل می‌شوند و برخی دیگر نه، باید این کتاب را بخواند.

نکات مهم کتاب

۱. بیت کوین مثالی بی‌نقص از شیوه‌ی تاثیرگذاری داستان‌ها روی اقتصاد است.

۲. اپیدمی‌ها و روایت‌های اقتصادی  وجه‌اشتراک زیادی با هم دارند.

۳. اگر بخواهیم برای آینده آماده شویم، باید روایات گذشته را درک کنیم.

۱۵. زندانیان جغرافیا، اثر تیم مارشال (Prisoners of Geography, Tim Marshall)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«چرا فکر می‌کنید ارزش‌های شما در فرهنگی که درکی از آن ندارید، کار می‌کنند؟»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«زندانیان جغرافیا» توضیح می‌دهد که موقعیت جغرافیایی یک کشور چه تاثیر عمیقی روی موفقیت و میزان قدرت آن در دنیا می‌گذارد. همچنین کتاب به چرایی و چگونگی تاثیر جغرافیا روی نتیجه‌ی اتفاقات مهم تاریخی در طی قرن‌ها می‌پردازد.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

این کتاب به شما نشان می‌دهد که چرا وضعیت دنیا چیزی هست که الان می‌بینید. چرا آمریکا اینقدر قدرتمند و آفریقا اینقدر فقیر است؟ چرا روسیه همیشه نگران جنگ است؟ نظریه‌ی پشت کتاب بسیار جالب و استدلال‌های آن نیز تامل‌برانگیزند.

نکات مهم کتاب

۱. روسیه همیشه در خطر مورد حمله واقع شدن از سمت غرب قرار دارد. برای همین است که در کشورهای حوزه‌ی دریای بالتیک حضوری پررنگ دارد.

۲. دلیل غیرقابل‌شکست به نظر رسیدن آمریکا موقعیت جغرافیایی آن است.

۳. دلیل رونق پیدا کردن کشورهای شمال اروپا و در رنج بودن کشورهای جنوب اروپا، جغرافی است.

۱۶. قدرت اسطوره، اثر جوزف کمبل (The Power of Myth, Joseph Campbell)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«ما آنقدر درگیر انجام کارهایی هستیم که برای ما ارزش بیرونی به ارمغان می‌آورند که ارزش درونی را از یاد می‌بریم؛ ارزش واقعی زندگی، حس خلسه‌ای است که با زنده بودن همراه است.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«قدرت اسطوره» کتابی است که بر پایه‌ی مستند محبوب جوزف کمبل و بیل میر (Bill Mayer) به همین اسم در سال ۱۹۸۸ نوشته شده است. این کتاب توضیح می‌دهد که اسطوره‌ها از کجا آمده‌اند، چرا اینقدر در جامعه رایج هستند، چگونه تکامل یافته‌اند و در دنیای امروز که دائماً در حال تغییر است، چه نقش مهمی را ایفا می‌کنند.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

اگر برایتان سوال است که برای چه وجود داریم یا پس از مرگ چه اتفاقی می‌افتد، این کتاب را بخوانید. این کتاب نشان می‌دهد اسطوره‌ها چیزی فراتر از یک سری داستان جالب هستند. همچنین کتاب به شما یاد می‌دهد چطور داستان‌های بهتری تعریف کنید.

نکات مهم کتاب

۱. اسطوره‌ها داستان‌هایی هستند که مردم یک جامعه را با هم متحد می‌کنند، نقطه‌ی شروع یک فرهنگ را شناسایی می‌کنند و هویتی مشترک به مردم اعطا می‌کنند.

۲. افسانه‌ها مثل دستورالعمل برای اعضای یک جامعه عمل می‌کنند؛ یعنی یک چارچوب فکری و عملی برای مردم فراهم می‌کنند که با استناد بر آن می‌توان کار انجام داد.

۳. قدرت اسطوره به ما کمک می‌کند زندگی را بهتر درک کنیم، از آن لذت ببریم و حتی برای مرگ آماده شویم.

۱۷. کاپیتالیسم، اثر جیمز فولشر (Capitalism, James Fulcher)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«مرخصی، به معنای ساعتی مشخص که به کار نکردن اختصاص دارد، چه در قالب تعطیلات، چه در قالب استراحت بعدازظهر، نتیجه‌ی برنامه‌ی کاری منضبط و مشخصی بود که نظام سرمایه‌داری تولید کرد.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«کاپیتالیسم»‌ تاریچه‌ای از شیوه‌ی به وجود آمدن کاپیتالیسم – که شاید موفق‌ترین سیستم اقتصادی تاریخ باشد – را تعریف و آینده‌ای برای آن ترسیم می‌کند. با خواندن این کتاب متوجه می‌شوید که پول چطور چرخ دنیا را می‌چرخاند.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

اولین قدم برای به دست آوردن پول بیشتر، پی بردن به ساز و کار آن است و این کتاب نقطه‌ی شروعی عالی برای پی بردن به این موضوع است. با این حال، اگر می‌خواهید پی ببرید که پول چطور می‌تواند جامعه را فاسد کند و چطور در مقیاس بزرگ روی کشورها تاثیر می‌گذارد، خواندن این کتاب بسیار مفید است.

نکات مهم کتاب

۱. استفاده از پول برای به دست آوردن پول بیشتر فلسفه‌ی اصلی کاپیتالیسم است.

۲. با این‌که تعیین دقیق نقطه‌ی شروع این سیستم اقتصادی کار سختی است، ولی می‌توان ریشه‌ی آن را در اروپای قرون وسطی جستجو کرد.

۳. یکی از مشکلات کاپیتالیسم بحران‌های اقتصادی است و ما باید برای این مشکل راه‌حلی بیندیشیم.

 

۱۸. طبقه‌ی حاکم، اثر ایزابل ویلکرسون (Caste, Isabel Wilkerson)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«هزینه‌ای که باید برای برخورداری از امتیاز اجتماعی پرداخت کرد، وظیفه‌ی اخلاقی برای وارد عمل شدن در شرایطی است که با یک انسان دیگر به‌شکلی غیرمنصفانه رفتار می‌شود. حداقل کاری که از اعضای طبقه‌ی حاکم در جامعه برمی‌آید این است که درد  و رنج طبقه‌های پایین‌تر جامعه را بدتر نکنند.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«طبقه‌ی حاکم» کتابی است که قوانین فرهنگی و اجتماعی پنهان حاکم بر نظام طبقاتی را شرح می‌دهد؛ من‌جمله این‌که ریشه‌ی این نظام به کجا برمی‌گردد، چرا آنقدر ریشه‌ی عمیقی در جامعه دارد و چگونه می‌توانیم برای همیشه آن را از بین ببریم و بالاخره به مردم اجازه دهیم به آن برابری‌ای که شایسته‌اش هستند، دست پیدا کنند.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

اگر فکر می‌کنید که از نظام طبقاتی کشور خود و ناعدالتی ذاتی آن رنج می‌برید، می‌خواهید درباره‌اش اطلاعات بیشتری کسب کنید یا می‌خواهید بدانید چه نظام‌های جایگزین دیگری می‌توان برقرار کرد تا جامعه بهتر کار کند، این کتاب برای شماست.

نکات مهم کتاب

۱. نظام طبقاتی بر پایه‌ی ۸ ستون تشکیل شده و چهار ستون اول آن از این قرارند: ۱. اختیار الهی و قانون طبیعت ۲. وراثت ۳. وصلت با خودی‌ها (Endogamy) ۴. پاکی در برابر آلودگی

۲. چهار ستون دیگر نظام طبقاتی به سلسله‌مراتب قدرت، انسانیت‌زدایی، وحشت و حس برتری مربوط می‌شوند.

۳. می‌توان با ساختن مجسمه‌ها و یابودها و حمایت از تمام کسانی که می‌خواهند این نظام را درهم شکنند، با آن مبارزه کرد.

 

۱۹. قرارداد اجتماعی، اثر ژان ژاک روسو (The Social Contract, Jean-Jaques Rousseau)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«انسان آزاد به دنیا می‌آید، ولی همه‌جا در غل و زنجیر است.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«قرارداد اجتماعی» یک رساله‌ی سیاسی است که به‌نوعی می‌توان آن را چراغ راهنمای دموکراسی‌های امروزی در نظر گرفت. در این کتاب ویژگی‌های یک کشور آزاد بیان شده که در آن مردم موافقیت می‌کنند زیر سایه‌ی حکومتی که نماینده‌ی اراده‌ی عموم است، در کنار هم هم‌زیستی مسالمت‌آمیز داشته باشند.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

بیشتر مردم دوست دارند شهروندان کشوری آزاد باشند، ولی بیشترمان حتی نمی‌دانیم آزادی یعنی چه. این اثر کلاسیک فلسفی معنی این واژه را به شما نشان خواهد داد.

نکات مهم کتاب

۱. یک کشور موقعی مشروعیت پیدا می‌کند که شهروندانش قبول کنند در آن زندگی کنند.

۲. قانون هر کشور دارای مشروعیت، باید بر پایه‌ی اراده‌ی عموم شکل گرفته باشد.

۳. مردم باید مرتباً با هم ملاقات کنند تا خواسته‌هایشان را به گوش هم برسانند و در بهبود شیوه‌ی حکومتی کشور خود نقش داشته باشند.

۲۰. سرمایه‌داری و آزادی، اثر میلتون فریدمن (Capitalism and Freedom, Milton Friedman)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«در نظر انسان آزاد، کشور مجموعه‌ای از اشخاصی است که آن را تشکیل داده‌اند، نه چیزی فراتر از آن‌ها.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«سرمایه‌داری و آزادی» از راه تشریح نقش دولت در اقتصاد به شما کمک می‌کند تا با مهم‌ترین عواملی که از آزادی شما دفاع می‌کنند آشنا شوید. پیام فریدمن در این کتاب این است که هرچه نهادهای دولتی کوچک‌تر باشند و دخالت کمتری در اقتصاد کشور داشته باشند، وضع کشور بهتر می‌شود.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

متاسفانه یا خوشبختانه در تمدن امروزی نادیده گرفتن یا از بین بردن کاپیتالیسم غیرممکن است. اگر می‌خواهید با مفهوم بازار آزاد و نقاط قوت آن (در مقایسه با اقتصادی که دولت روی آن کنترل شدید دارد) آشنا شوید، این کتاب برای شماست.

نکات مهم کتاب

۱. راه رسیدن به آزادی، چه سیاسی و چه اقتصادی، موقعی هموار می‌شود که دولت‌ها کوچک و فاقد مرکزگرایی باشند.

۲. وقتی دولت در اقتصاد دخالت می‌کند، شرایط بدتر می‌شود، حتی اگر نیت واقعی سیاست‌مدارها بهتر کردن شرایط باشد.

۳. مالیات منفی بر در آمد (در کنار راهکارهای دیگر)، باید جایگزین سیستم رفاه اجتماعی ناکارآمد فعلی شود.

۲۱. راه بردگی، اثر فردریش هایک (The Road to Serfdom, Friedrich Hayek)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«به نظر می‌رسد وقتی انسان‌ها نمایندگی گروهی از مردم را بر عهده بگیرند، از بند بسیاری از محدودیت‌های اخلاقی که رفتار آن‌ها را داخل گروه کنترل می‌کند، رها می‌شوند.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«راه بردگی» استدلال می‌کند که برای حفظ آزادی و فردیت خود، باید سوسیالیسم را پس زد. کتاب یک سری از ریسک‌های سوسیالیسم را که ممکن است به تمامیت خواهی منجر شوند شناسایی می‌کند و توضیح می‌دهد که پس از جنگ جهانی دوم، سوسیالیسم چگونه روی سیاست جهانی سایه انداخت.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

این کتاب به شما نشان می‌دهد که قدرت دولت روی جامعه باید محدود باشد و وقتی دولت پایش را از گلیمش درازتر کند، چه اتفاقی می‌افتد. اگر نگران دخالت روزافزون دولت‌ها و حکومت‌ها در زندگی روزمره‌یتان هستید، این کتاب را بخوانید.

نکات مهم کتاب

۱. سوسیالیسم آزادی فردی را افزایش نمی‌دهد؛ آن را در نطفه خفه می‌کند.

۲. در سیستم‌های سوسیالیستی و تمامیت‌خواه، افراد فاسد به راس قدرت می‌رسند.

۳. پس از جنگ جهانی دوم، کشورهای سوسیالیستی درجا زدند، در حالی‌که کشورهای آزادتر به‌خاطر آزادی‌شان رونق پیدا کردند.

۲۲. سوسیالیسم: درآمدی کوتاه، اثر مایکل نیومن (Socialism, Michael W. Newman)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«یوتوپیای امروز اغلب به واقعیت فردا تبدیل می‌شود.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«سوسیالیسم» تاریچه‌ی نظریه‌ی سوسیالیسم را شرح می‌دهد، نظریه‌ای که بیان می‌کند همه‌ی دارایی‌ها باید تحت مالکیت و کنترل کل جامعه باشند، نه فردیت‌ها. همچنین کتاب توضیح می‌دهد که این ایده چطور دنیا را در طی ۲۰۰ سال اخیر دستخوش تغییر کرد، چگونه به بی‌راهه رفت و در آینده چگونه می‌توانیم از آن به نفع خود استفاده کنیم.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

اگر فکر می‌کنید راه‌حل همه‌ی مشکلات ما سوسیالیسم است، این کتاب را بخوانید. این کتاب نشان می‌دهد که چطور این ایدئولوژی با نیتی مثبت پا به عرصه‌ی وجود نهاد و به مرور از مسیر راستین خود منحرف شد. همچنین کتاب به ما نشان می‌دهد از سوسیالیسم چه چیزهایی می‌توانیم یاد بگیریم و در آینده چگونه می‌توانیم از آن استفاده کنیم.

نکات مهم کتاب

۱. شاید سوسیالیسم تعریفی واحد و ساده نداشته باشد، ولی شکل‌های مختلف آن که در طی سال‌ها به مرحله‌ی اجرا درآمدند، ویژگی‌های مشترک دارند.

۲. کاپیستالیسم قرن ۱۹ راه را برای سوسیالیسم هموار کرد و از آنجا به بعد، سوسیالیسم به دو شاخه‌ی مختلف تقسیم شد.

۳. اگر از اشتباهات گذشته درس بگیریم، سوسیالیسم می‌تواند آینده‌ای امیدوارکننده را برای ما به ارمغان بیاورد.

۲۳. هشدار فاشیسم، اثر مادلن آلبرایت (Fascism, Madeleine K. Albright)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«سوال واقعی این است: چه‌کسی مسئول حفظ کردن حقوق بشر است؟ جواب این است: همه.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«هشدار فاشیسم» توضیح می‌دهد که پشت ایدئولوژی راست‌گرای افراطی و تمامیت‌خواه فاشیسم چه ایده‌هایی نهفته است، چطور در دوران نامطمئن بودن مردم به قدرت می‌رسد و چرا تا به امروز، حتی برای امن‌ترین سیستم‌های دموکراتیک دنیا یک تهدید جدی به حساب می‌آید.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

اگر فکر می‌کنید فعالیت چندتا فاشیست کله‌خراب به‌صورت پراکنده مشکلی جدی به حساب نمی‌آید،  این کتاب را بخوانید. این کتاب توضیح می‌دهد که اگر افراطی‌گری به حال خود رها شود، چقدر سریع از کنترل خارج می‌شود. همچنین کتاب توضیح می‌دهد راه درست برای جلوگیری از گسترش فاشیسم بدون توسل به رفتارهای فاشیستی چیست.

نکات مهم کتاب

۱. حزب‌های تمامیت‌خواه عموماً از راه دموکراسی به قدرت می‌رسند.

۲. همان‌طور که تاریخ به ما یاد می‌دهد، همیشه می‌توانیم انتظار داشته باشیم فاشیسم دوباره راه خود را به میادین پیدا کند.

۳. دموکراسی شکننده است و باید همیشه از آن دفاع کرد.

 

۲۴. رساله‌ی درباره‌ی آزادی، اثر جان استوارت میل (On Liberty, John Stuart Mill)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«قدرت یک انسان که قلباً به چیزی باور دارد، به‌اندازه‌ی قدرت ۹۹ انسان است که صرفاً دنبال منافع خود هستند.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«رساله‌ی درباره‌ی آزادی» یکی از آثار فلسفی کلاسیک است که می‌توان آن را پایه‌گذار سیاست لیبرال مدرن حساب کرد؛ این کتاب توضیح می‌دهد که چگونه می‌توان مفهوم فایده‌گرایی (Utilitarianism) را در بستر جوامع و کشورها به کار برد تا یک نظام کارآمد شکل داد که در آن بین قدرت و آزادی توازن برقرار است.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

این کتاب کلاسیک شاید راحت‌خوان نباشد، ولی اگر می‌خواهید دموکراسی و آزادی را درک کنید و متوجه شوید که چرا یکی از آن‌ها لزوماً به دیگری نمی‌انجامد، این کتاب سزاوار چند ساعت مطالعه‌ی متمرکز است.

نکات مهم کتاب

۱. دموکراسی به‌تنهایی آزادی شخصی را تضمین نمی‌کند.

۲. تنها دلیل موجه برای محدود کردن آزادی نجات دادن مردم از آسیب است.

۳. نظرات اشتباه نه‌تنها خوب هستند، بلکه اهمیت دارند.

۲۵. دموکراسی‌ها چگونه می‌میرند، اثر استیون لویتسکی و دانیل زیبلات (How Democracies Die, Steven Levitsky & Daniel Ziblatt)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«دموکراسی‌ها نه به دست ژنرال‌های جنگ، بلکه به دست رهبران، رییس‌جمهورها یا نخست‌وزیرهای منتخب مردم می‌میرند؛ افرادی که می‌خواهند همان پروسه‌ای که آن‌ها را به قدرت رساند، واژگون‌سازی کنند. برخی از این رهبران مثل هیتلر دموکراسی را سریع سرنگون کردند. ولی در بیشتر مواقع، دموکراسی به‌تدریج و در طی اقدامات ریزی که به‌زحمت قابل‌مشاهده‌اند، نابود می‌شود.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«دموکراسی‌ها چگونه می‌میرند» با نگاه به وقایع تاریخی، خصوصاً تاریخ آمریکای جنوبی، اصول اولیه‌ی دموکراسی، نحوه‌ی شکست خوردن دموکراسی‌ها، چگونگی احتمال وقوع این شکست، چگونگی محافظت در برابر خطرهایی چون رهبری بد، نابرابری و افراطی‌گری را توضیح می‌دهد.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

اگر در یک کشور دموکراتیک زندگی می‌کنید، احتمالاً به ارزش واقعی سهیم بودن خود در فرآیندهای سیاسی کشورتان واقف نیستید. این کتاب نشان می‌دهد که دموکراسی ممکن است خیلی سریع به پایان برسد و قبل از این‌که متوجه شویم چه اتفاقی می‌افتد، کار از کار گذشته باشد. برای پی بردن نقاط ضعف دموکراسی و چگونگی فایق آمدن بر آن‌ها، این کتاب را بخوانید.

نکات مهم کتاب

۱. دموکراسی به یک نگهبان قوی برای محافظت از آن نیاز دارد.

۲. با ورود دونالد ترامپ به صحنه‌ی سیاست، آینده‌ی دموکراسی به عملکرد رهبران‌مان بستگی دارد.

۳. با توسل به هنجارهای دموکراتیک، می‌توانیم در برابر تمامیت‌خواهی مقاومت کنیم.

۲۶. تاریخ هرودوت، اثر هرودوت (Histories, Herodotus)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«اتفاقات بسیار کمی در زمان درست می‌افتند، و باقی اصلاً اتفاق نمی‌افتند. تاریخ‌نگار وظیفه‌شناس این کمبودها را رفع می‌کند.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«تاریخ هرودوت» یکی از آثار بزرگ ادبیات یونان باستان است که در آن وقایع تاریخی و فرهنگی مربوط به جنگ بین امپراتوری ایران و شهرهای مستقل یونان شرح داده شده است. این کتاب به ۹ قسمت تقسیم شده که هرکدام به یکی از مقاطع متفاوت جنگ اختصاص داده شده است، از شورش ایونیان (Ionian Revolt) گرفته تا نبرد پلاته (Battle of Plataea). روایت هرودوت پر از جزییات است و او اغلب خاطرات و داستان‌هایی را در بطن روایت می‌گنجاند که بینشی عمیق درباره‌ی آداب و رسوم و باورهای مردم درگیر جنگ ارائه می‌کند. «تاریخ هرودوت» علاوه بر برخورداری از اهمیت تاریخی، به‌عنوان یکی از شاهکارهای قصه‌گویی نیز به شمار می‌آید و عموماً مقام اولین کتاب تاریخی را – حداقل در بطن فرهنگ غرب – به آن نسبت می‌دهند.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

«تاریخ هرودوت» داستانی جالب درباره‌ی جهان باستان تعریف می‌کند و در آن می‌توانید توصیف‌های پرجزییاتی از فرهنگ‌ها، آداب‌ورسوم و وقایع آن دوران بخوانید. هرودوت قصه‌گویی ماهر بود و سبک نوشتاری او درگیرکننده و راحت‌خوان است، بنابراین حتی اگر بعضی از اطلاعات تاریخی کتاب اشتباه یا مبالغه‌آمیز باشند، می‌توانید به چشم داستان خوب به آن‌ها نگاه کنید. همچنین کتاب دیدگاه تاریخی ارزشمندی نسبت به ریشه‌های دموکراسی، جنگ ایران و یونان و ظهور شهرهای مستقل یونانی ارائه می‌کند، اتفاقاتی که همه اثری عمیق روی تمدن غرب گذاشته‌اند.

نکات مهم کتاب

۱. کشمکش برای رسیدن به قدرت و افتخار شخصی می‌تواند نتایجی فاجعه‌بار برای افراد و ملت‌ها به دنبال داشته باشد.

۲. برای درک خود و دنیا درون‌اندیشی و خودشناسی اهمیت زیادی دارد.

۳. زبان، قصه‌گویی و مراودات فرهنگی تاثیر عمیقی روی تاریخ و تمدن‌های بشری دارند.

۲۷. اثر لوسیفر، اثر فیلیپ زیمباردو (The Lucifer Effect, Philip Zimbardo)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«مرز بین خوبی و بدی باریک است و تقریباً هرکس که تحت فشارهای شرایط بیرونی قرار گیرد، ممکن است از یک سمت به سمت دیگر عبور کند.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«اثر لوسیفر» با تشریح مرز بین خوبی و بدی – که اغلب مورد سوءتفاهم قرار می‌گیرد – توضیح می‌دهد که چرا هیچ‌کس همیشه انسان خوبی نیست. منبع او برای ادعاهایش یافته‌های شوکه‌کننده‌اش در طی آزمایش زندان استنفورد (Stanford Prison Experiment) است که خود زیمباردو انجام داده است. این یافته‌ها نشان می‌دهند که می‌توان هرکسی را در شرایط مناسب (یا نامناسب) وادار به انجام کارهای پلید کرد.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

تقسیم کردن دنیا به دو دسته‌ی «انسان خوب» و «انسان بد» کار راحتی است. پی بردن به این‌که هرکسی توانایی انجام کارهای خوب و بد را دارد، سخت است، ولی این حقیقتی است که نیاز داریم به ما گوشزد شود و این کتاب برای همین نوشته شده است. خواندن این کتاب شوکه‌کننده و ضروری برای هرکس که می‌خواهد انسان خوبی باشد یا کنجکاو است تا بداند چرا حتی بهترین انسان‌های دنیا هم ممکن است به پلیدی گرایش پیدا کنند، واجب است.

نکات مهم کتاب

۱. شخصیت شما بسته به موقعیتی که در آن هستید فرق می‌کند.

۲. آزمایش زندان استنفورد مثالی شوکه‌کننده است که نشان می‌دهد در شرایط مناسب یا نامناسب، انسان‌های معمولی تا چه حد می‌توانند پلید شوند.

۳. نگران این نباشید که مبادا تا آخر عمر پلید بمانید؛ همیشه این حق انتخاب را دارید تا قهرمان باشید و کار اخلاقی را انجام بدهید.

 

۲۸. فرشتگان بهتر ذات ما، اثر استیون پینکر (The Better Angels of Our Nature, Steven Pinker)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«وقتی انسان متوجه کاهش آمار خشونت شود، دنیا متفاوت به نظر خواهد رسید. از میزان معصوم به نظر رسیدن گذشته و شوم به نظر رسیدن حال کمتر می‌شود.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«فرشتگان بهتر ذات ما» ادعا می‌کند که ما در صلح‌آمیزترین دوران تاریخ زندگی می‌کنیم. کتاب بررسی می‌کند تا ببیند چه عواملی به ما انگیزه می‌دهد تا رفتاری خشونت‌آمیز داشته باشیم، این عوامل در برابر گرایش ما به زندگی‌ای صلح‌آمیز چه عملکردی دارند و کدام تغییرات بزرگ در تاریخ باعث کاهش آمار جنایت و خشونت شدند.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

اگر نیاز دارید که تاثیر اخبار بد و پیش‌گویی‌های آخرالزمانی را روی ذهن خود کاهش دهید، این کتاب برای شما نوشته شده است. این کتاب – که تحقیقات زیادی برای نوشته شدن آن انجام شده – امیدوارکننده است و به شما نشان می‌دهد دنیا از آن چیزی که به نظر می‌رسد بهتر است و همیشه کارهای بیشتری برای بهتر کردنش می‌توان انجام داد.

نکات مهم کتاب

۱. ایدئولوژی‌ها همیشه با نیتی خوب شروع می‌شوند، ولی ممکن است خیلی سریع به بی‌راهه بروند و در مقیاسی وسیع خشونت به بار بیاورند.

۲. اثر فلین (The Flynn Effect) قابلیت ما برای استدلال کردن را به‌مرور زمان افزایش می‌دهد و برای همین گرایش به خشونت را در ما کاهش می‌دهد.

۳. پس از اختراع دستگاه چاپ، فلسفه‌های انسان‌گرایانه با سرعت بیشتری گسترش پیدا کردند و خشونت را در مکان‌های بیشتری کاهش دادند.

۲۹. انقراض ششم: یک تاریخ غیرطبیعی، اثر الیزابت کُلبرت (The Sixth Extinction: An Unnatural History, Elizabeth Kolbert)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«به‌محض این‌که انسان‌ها شروع به استفاده از نشانه‌ها و نمادها به‌عنوان نماینده‌های جهان طبیعت کردند، شروع به فراتر رفتن از مرزهای این دنیا کردند.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«انقراض ششم» خلاصه‌ای از تاثیر فعالیت‌های انسان‌ها را روی انقراض گونه‌های جاندار شرح می‌دهد و راه‌هایی را برای کاهش اثر منفی بزرگ‌ترین مشکلات زیست‌محیطی ارائه می‌دهد.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

این کتاب به‌جای سرزنش کردن انسان‌ها به‌خاطر خراب کردن محیط زیست، صرفاً روی حقایق تمرکز می‌کند و از این نظر سزاوار ستایش است. اگر دنبال کتابی درباره‌ی محیط زیست هستید که به‌جای القای عذاب وجدان، صرفاً به شما انگیزه‌ی بیشتر برای اقدامات موثر می‌دهد، این کتاب را بخوانید.

نکات مهم کتاب

۱. انسان‌ها از چند راه مسئول ششمین انقراض دسته‌جمعی هستند.

۲. هومو سیپین‌ها مدت‌ها قبل از انقلاب صنعتی در انقراض گونه‌های جاندار مختلف نقش داشته‌اند.

۳. ایده‌هایی برای نجات دادن حداقل بعضی از گونه‌های جاندار وجود دارند.

 

۳۰. ۴۸ قانون قدرت، اثر رابرت گرین (The 48 Laws of Power, Robert Greene)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«انسان‌های قدرتمند با کم‌گویی توجه دیگران را جلب و در آن‌ها حس تهدید ایجاد می‌کنند. هرچه بیشتر حرف بزنید، احتمال زدن حرفی احمقانه بالا می‌رود.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«۴۸ قانون قدرت» با استفاده از مثال‌های تاریخی بسیار زیاد درباره‌ی بازی‌های قدرت، به شما نشان می‌دهد ماهیت قدرت چیست، چگونه می‌توان آن را به دست آورد، چگونه باید در برابر قدرت دیگران از خود محافظت کرد و از همه مهم‌تر، چطور باید آن را حفظ و به‌خوبی از آن استفاده کرد.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

این کتاب با بیان یک سری حقایق ناخوشایند، ولی ضرروی، به شما نشان می‌دهد چگونه در زندگی پیشرفت کنید. در هر مدخل، یک سری حکایت کوتاه درباره‌ی انسان‌های جالب در طول تاریخ تعریف شده است، برای همین کتاب جنبه‌ی سرگرم‌کننده هم دارد.

نکات مهم کتاب

۱. همیشه کاری کنید مافوق‌هایتان حس کنند از شما باهوش‌ترند.

۲. با رفتاری غیرقابل‌پیش‌بینی، رقبای خود را گیج کنید.

۳. دیگران را نه با اجبار کردن، بلکه با اغوا کردن ترغیب به انجام کارهای موردنظرتان کنید.

۳۱. اسکندر بزرگ، اثر فیلیپ فریمن (Alexander the Great, Philip Freeman)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

از قول اسکندر: «برای کسانی که تلاش کنند، هیچ چیز غیرممکن نیست.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«اسکندر بزرگ»، اثر فیلیپ فریمن، بهترین بیوگرافی اسکندر، پادشاه مقدونی عصر باستان است که قلمروی خود را از یک سرزمین کوچک در یونان به ایران، مصر و مرزهای هند گسترش داد و بزرگ‌ترین امپراتوری‌ای را که دنیا به خود دیده بود، تشکیل داد.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

چه بخواهید درباره‌ی اسکندر اطلاعات کسب کنید، چه دنبال یک داستان حماسی هستید، این کتاب خواسته‌ی شما را برطرف خواهد کرد. این کتاب ریشه‌های مسیحیت را توضیح می‌دهد و جزییات تلاش‌های دراماتیک یک مرد برای فتح دنیا را روایت می‌کند. با خواندن آن هم اطلاعات‌تان افزایش می‌یابد، هم سرگرم می‌شوید.

نکات مهم کتاب

۱. انرژی خود را جمع کنید.

۲. همیشه انتظار اتفاقات غیرمنتظره را داشته باشید.

۳. بدون اسکندر، مسیحیت به وجود نمی‌آمد.

 

۳۲. زندگی‌نامه‌ی مالکوم ایکس، اثر الکس هیلی (The Autobiography of Malcolm X, Alex Haley)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

از قول مالکوم ایکس: «یاد گرفتن سواد خواندن در من نیازی خفته برای تقویت ذهن را بیدار کرد.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«زندگی‌نامه‌ی مالکوم ایکس» زندگی و فعالیت‌های مالکوم ایکس، یکی از تاثیرگذارترین اعضای جنبش مدنی آمریکا را شرح می‌دهد.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

اگر می‌خواهید بدانید که رسیدن به موفقیت برای جنبش مدنی آمریکا چقدر سخت بود و برای ایجاد تغییر واقعی در دنیا چه هزینه‌ای باید پرداخت کرد، خواندن این کتاب برایتان بسیار لذت‌بخش خواهد بود.

نکات مهم کتاب

۱. اتفاقاتی که در دوران کودکی برای شما می‌افتد، تا آخر عمر زندگی‌تان را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد.

۲. گاهی لازم است کاملاً گم شوید تا خود را پیدا کنید.

۳. حتی بهترین انسان‌ها نیز ممکن است اشتباه کنند.

۳۳. استیو جابز، اثر والتر آیزاکسون (Steve Jobs, Walter Isaacson)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

از قول استیو جابز: «اشخاصی که در حدی دیوانه هستند که فکر کنند می‌تواند دنیا را تغییر دهند، کسانی هستند که این کار را انجام می‌دهند.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«استیو جابز» پرجزییات‌ترین و دقیق‌ترین روایت از زندگی مردی است که اپل، ارزشمندترین شرکت تکنولوژی در دنیا را پایه نهاد.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

آیا می‌خواهید بیزنسی را توسعه دهید؟ تکنولوژی بی‌نظیر ابداع کنید؟ دنیا را تغییر دهید؟ دیگر نیازی به جستجو نیست. داستان زندگی جابز همه‌ی این ویژگی‌ها را در بر دارد. با توجه به این‌که او جزو شخصیت‌های معاصر است، بیوگرافی او جزو مهم‌ترین‌ها برای مخاطب قرن ۲۱ است.

نکات مهم کتاب

۱. اعضای تیم استیو جابز اسمی برای مهم‌ترین مهارت او ابداع کردند: مدار تحریف واقعیت (Reality Distortion Field)

۲. اسم «اپل» بنا بر دلیلی مشخص انتخاب شده بود.

۳. آن چیزی که جابز را به میلیاردر تبدیل کرد، نه شرکت اپل، بلکه شرکت پیکسار بود.

۳۴. حیات جاودانه‌ی هنریتا لکس، اثر ربکا اسکلوت (The Immortal Life of Henrietta Lacks, Rebecca Skloot)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

«[سلول‌های هنریتا] متفاوت بودند؛ سلول‌های او جزو اولین سلول‌های جاودانه بودند که در آزمایشگاه رشد پیدا کردند.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«حیات جاودانه‌ی هنریتا لکس» داستان ناشناخته‌ی زنی را تعریف می‌کند که بدنش حاوی سلول‌های خارق‌العاده‌ای بود که تا به امروز زنده هستند، سلول‌هایی که به ده‌ها پیشرفت بزرگ در علم پزشکی کمک کرده‌اند.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

اگر می‌خواهید بدانید که مفهوم «رضایت دادن» (Consent) در سیستم سلامت چگونه کار می‌کند و در این میان داستان الهام‌بخش و در عین حال فراموش‌شده‌ای یک فرد بسیار تاثیرگذار را بشنوید، این کتاب برای شماست.

نکات مهم کتاب

۱. هنریتا لکس یک زن سیاه‌پوست فقیر بود که در سن پایین بر اثر سرطان دهانه‌ی رحم درگذشت، ولی سلول‌های جاودانه‌ی او به حیات خود ادامه دادند.

۲. با این‌که سلول‌های هنریتا معروف بودند، بیشتر مردم تا همین اواخر درباره‌ی هنریتا و خانواده‌اش چیزی نمی‌دانستند.

۳. استفاده از سلول‌های هلا (Hela Cells) سوال‌هایی را درباره‌ی حریم خصوصی و اخلاقیات در عرصه‌ی اهدای سلول برانگیخته است.

 

۳۵. راه طولانی به سوی آزادی، اثر نلسون ماندلا (Long Walk to Freedom, Nelson Mandela)

نقل‌قول موردعلاقه از کتاب

از قول ماندلا: «من متوجه شدم که شجاعت نه عدم وجود ترس، بلکه چیره شدن بر آن است. انسان شجاع کسی نیست که نمی‌ترسد؛ بلکه آن کسی است که بر ترس خود غلبه می‌کند.»

خلاصه‌ی کتاب در یک پاراگراف

«راه طولانی به سودی آزادی» خودزیست‌نامه‌ی نلسون ماندلا است. ماندلا یکی از فعالان سیاسی برجسته بود که تلاش می‌کرد به آپارتاید نژادی بین سیاه‌پوست‌ها و سفیدپوست‌ها در آفریقای جنوبی خاتمه دهد. او جزو نمادهای ملی آفریقا و اولین رییس‌جمهور سیاه‌پوست آفریقای جنوبی است که در اولین انتخابات کاملاً دموکراتیک در کشور به این جایگاه رسید.

چرا باید کتاب را بخوانیم؟

اگر تا به‌حال برایتان سوال پیش آمده که یک نفر چطور می‌تواند ۲۰ سال آزگار را در یک سلول زندان کوچک سپری کند و دیوانه نشود،  این کتاب را بخوانید. داستان ماندلا جزو الهام‌بخش‌ترین داستان‌هایی است که تاکنون شنیده‌ام و مطمئنم که خواندن داستانش شما را نیز قدرتمندتر و شجاع‌تر می‌کند.

نکات مهم کتاب

۱. بهترین فرصت شما برای رسیدن به آزادی تحصیل کردن است.

۲. اگر می‌خواهید برای مردم به شخصی به‌یادماندنی تبدیل شوید، باید یاد بگیرید تا نهادهای قدرت را به چالش بکشید.

۳. این اهمیت زیادی دارد که پس از روبرو شدن با بزرگ‌ترین مانع پیش روی خود، بلافاصله تسلیم نشوید.

منبع: Fourminutebooks.com

انتشار یافته در:

مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا