تقریباً سه سالی می‌شود که کانال یوتیوب مارک براون (Mark Brown) در ویدئوهایی کوتاه و آموزنده به بررسی و توصیف جنبه‌های مختلف بازی‌های ویدئویی و مفاهیم مربوط به این حوزه می‌پردازد. ما هم تصمیم گرفتیم محتوای این ویدئوها را با کمی تصرف و تلخیص و منطبق کردن آن با مدیوم نوشتار، به فارسی برگردانیم. این سری مقالات برای کسانی که آرزوی بازی‌ساز شدن را در سر می‌پرورانند، یا صرفاً می‌خواهند بازی‌های ویدئویی را بهتر و عمیق‌تر درک کنند، بسیار مفید خواهد بود. با مجموعه مقالات «جعبه ابزار بازی‌سازان» همراه باشید.

سر و کله زدن با بازی‌هایی که حول محور محتوای تولیدی کاربران (User Generated Content) می‌چرخند، برای کسانی که قصد بازیساز شدن دارند، بسیار مفید است. سیاره‌ی بزرگ کوچک (Little Big Planet)، موتور ساخت مرحله‌ی دوک نوکم سه‌بعدی (Duke Nukem 3D)، ادیتور مسیر در ترایالز (Trials) و ابزار مادینگ اسکای‌ریم (Skyrim) برای شما فرصتی فراهم می‌کنند تا ببینید طراحی مرحله چگونه انجام می‌شود، بدون این‌که نیاز باشد کار با یونیتی، ایکس‌کد (Xcode) و برنامه‌های مشابه را بلد باشید.

برای همین من به‌شدت مشتاق بودم تا سوپر ماریو میکر (Super Mario Maker) را امتحان کنم. سوپر ماریو میکر بازی‌ای برای کنسول وی‌یو (Wii U) است که در آن می‌توانید مراحل ماریو طراحی کنید. من قصدم نبود که مراحل ترول‌وار و گیمیک‌محوری بسازم که نمونه‌یشان را در اینترنت زیاد می‌توانید پیدا کنید، بلکه هدفم ساختن مراحل باکیفیتی بود که از فلسفه‌ی طراحی نینتندو پیروی می‌کنند و می‌شد آن‌ها را درون یک بازی ماریوی واقعی متصور شد.

ولی وقتی جلوی خود یک صفحه‌ی خالی و جعبه‌ای پر از گومبا و لوله و سکه دیدم، به این نتیجه رسیدم که حتی نمی‌دانم باید از کجا شروع کنم. حتی با فکر کردن به توضیحات خودم در مقاله‌ی «طراحی مرحله‌ی ۴ مقطعی در Super Mario 3D World» هم ایده‌ای به ذهنم خطور نکرد.

خوشبختانه به بیشتر ادیتورهای مرحله، علاوه بر خود بازی اصلی، یک خروار محتوای جانبی برای ایده گرفتن الحاق شده است. بازی الحاق‌شده به سوپر ماریو میکر نه یکی، بلکه چهارتاست: برادران سوپر ماریو (Super Mario Bros,)، برادران سوپر ماریو ۳، دنیای سوپر ماریو (Super Mario World) و برادران سوپر ماریوی جدید یو (New Super Mario Bros U).

من قصد دارم یکی از مراحل موردعلاقه‌ی خودم از هریک از چهار بازی بالا را بررسی و تحلیل کنم و ببینم ایده‌ی پشت ساختشان چه بوده و سازندگان به چه طریق سعی در به چالش کشیدن و غافلگیر کردن بازیکن دارند. هدف دیگرم این است که ببینم آیا می‌توانم از این مراحل ایده‌ای برای ساخت مراحل خودم کش بروم یا نه.

اولین مرحله‌ای که می‌خواهم بررسی کنم، مرحله‌ی پل الاکلنگی (Seesaw Bridge)، واقع در جنگل سودا (The Soda Jungle)، برگرفته از بازی New Super Mario Bros U است.

اولین چیزی که در این مرحله می‌بینیم یک‌جورهایی عجیب به نظر می‌رسد. روی بلوک‌ها یک کرم جنبنده وول می‌خورد. این کرم از هیچ لحاظ تهدیدی برای ماریو به حساب نمی‌آید و کشتن آن مثل آب خوردن است. هدف از وجود آن چیست؟ کسب یک پیروزی ساده قبل از سختی‌های پیش‌رو؟

حالا نوبت به معرفی مکانیزم اصلی مرحله می‌رسد: پل‌هایی که مثل الاکلنگ بالا و پایین می‌روند. در وهله‌ی اول فرصتی برای آشنایی با این پل‌ها فراهم شده، ولی هیچ خطری بازیکن را تهدید نمی‌کند. نوک پل هیچ‌گاه زیر آب نمی‌رود، برای همین ماریو هرکجا که بایستد، جایش امن است و با پرشی کوتاه می‌تواند به راهش ادامه دهد.

در ادامه یک بلوک حاوی قارچ سر راه ماریو قرار دارد و پس از آن ماریو باید بین دو پل الاکلنگی پرشی بلندتر انجام دهد. از روی قوس سکه‌ها می‌توان به زمان ایده‌آل برای پریدن از روی پل پی برد.

کوپای لاک‌پشتی (The Koopa Troopa) که روی پل دوم پرسه می‌زند، تهدیدی به حساب نمی‌آید، بلکه زمینه‌سازی برای خلق لحظه‌ای مفرح است. ماریوبازان کارکشته می‌دانند که می‌توانند لاک او را به سمت کوپای بعدی پرتاب کنند و او را بکشند. ساختار مرحله طوری‌ست که لاک او سه کرم جنبنده‌ی دیگر را نیز می‌کشد.

اگر کمی دقت کنید، لوله‌ای پنهانی را آن پایین خواهید دید:

این لوله ماریو را به اتاقی منتقل می‌کند که می‌توانید در آن سکه‌ای بزرگ را از آن خود کنید. برای رسیدن به سکه باید از ترفندهایی استفاده کنید که هنوز در بازی استفاده نشده‌اند. این قسمت منحصراً برای کارکشتگان طراحی شده است.

دوباره برمی‌گردیم بالا. مکانیزم پل الاکلنگی چالش‌برانگیزتر شده است. فاصله‌ی نقاط پرش بیشتر شده، نوک پل‌ها وارد آب سمی می‌شود و اولین دشمن حائل (Interceptor) نیز معرفی می‌شود.

دشمنان حائل موجوداتی هستند که هر از گاهی بین سکوها ظاهر می‌شوند تا شما را مجاب کنند علاوه بر پریدن و فرود آمدن، فکر زمان‌بندی پرش‌هایتان نیز باشید.

حالا باید یک پرش دیگر انجام دهید: این بار از روی یک کرم جنبنده روی کرم جنبنده‌ی دیگر، آن هم در حالی‌که دشمن حائلی آن وسط در حال گلوله پرتاب کردن است.

بازی هر لحظه چالش‌برانگیزتر می‌شود. پل‌های پیش‌رو چرخشی ۳۶۰ درجه دارند. تازه چرخششان هم با یکدیگر هماهنگ نیست، برای همین نمی‌توانید منتظر بمانید تا با یکدیگر هماهنگ شوند. به هنگام پریدن در این قسمت باید حسابی حواستان را جمع کنید.

بلوکه‌ای که آن بالاست به‌نوبه‌ی خود جالب است. بازی‌های ماریو همیشه شما را مجاب می‌کنند تصمیماتی دشوار بگیرید. شما می‌توانید بی‌خیال بلوکه شوید و به مسیرتان ادامه دهید، یا ریسک بزرگی انجام دهید و با کوباندن سرتان به آن، یک قارچ 1UP دریافت کنید. گرفتن این قارچ اختیاری‌ست، بنابراین حق انتخاب دارید.

این قسمت از بازی بسیار تهدیدآمیز به نظر می‌رسد:

اما در اصل زمینه‌سازی دیگری برای به رخ کشیدن قدرت ماریوست. با پرتاب کردن لاک یکی از کوپاها، تمامی دشمن‌ها یک‌به‌یک قلع‌وقمع می‌شوند. هدف اصلی مجموعه بازی‌های ماریو حال کردن بازیکن است و این یکی از لحظاتی‌ست که بازی حسابی بهتان حال می‌دهد. این قسمت از بازی هم طوری طراحی شده که شکست خوردن در آن محال است، چون نحوه‌ی جای‌گیری کوپا و کرم جنبنده طوری‌ست که هرکسی ترغیب می‌شود لاک کوپا را به سمت راست پرتاب کند.

با رد شدن از این حلقه‌های قرمز:

تعدادی سکه‌ی قرمز ظاهر می‌شود که پس از مدتی کوتاه ناپدید می‌شوند.

این حلقه‌ها اهمیت زیادی دارند، چون سرعتی بازی کردن ماریو بسیار مفرح و هیجان‌انگیز است، اما بیشتر مواقع آهسته بازی کردن و آهسته حرکت کردن نتیجه‌ی بهتری در پی دارد. لحظات کوتاهی که در آن‌ها سرعتی بازی کردن مورد تشویق قرار می‌گیرد، چاشنی‌ای ضروری برای بازی‌ست. فرض کنید هر بار که توپی خاردار از دهان دشمنان حائل شلیک می‌شود، ماریو صبر کند و بعد با احتیاط از زیر آن به سکوی بعدی بپرد. این گیم‌پلی برازنده‌ی این بازی نیست.

در قسمت بعد، پل گردان دچار دگرگونی شده است. این بار پل آنقدر دراز است که نمی‌توانید در میانه‌ی چرخیدن پل به سوی دیگر بپرید. اما مسلماً چند عدد سکه تعدادی از بازیکن‌ها را وسوسه خواهد کرد تا دل را به دریا بزنند.

یکی دیگر از راه‌های چالش‌برانگیزتر کردن بازی، افزایش فاصله‌ی بین نقاط امن است. در این تصویر:

نقاط قرمز نمایان‌گر مکان‌هایی هستند که امکان سقوط کردن ماریو در آب وجود دارد و نقاط سبز نمایان‌گر مکان‌هایی هستند که ماریو امن و امان است. هرچه ماریو در مرحله جلوتر می‌رود، بازیکن باید سریع‌تر فکر کند و واکنش نشان دهد و امکان ریلکس کردن نخواهد داشت.

در این قسمت:

حتی از نقطه‌ی امن بعدی خبر ندارید. صرفاً باید پیشروی کنید و در لحظه به هر آنچه مرحله پیش رویتان قرار می‌دهد واکنش نشان دهید. اگر چالشی را که پیش رویتان قرار داده می‌شود پشت سر بگذارید، پاداشتان سه کوپایی‌ست که می‌توانید به‌راحتی بکشید.

حالا نوبت به چالش نهایی می‌رسد. چند پل گردان مجزا کنار هم قرار گرفته‌اند و فاصله تا رسیدن به نقطه‌ی امن بعدی نیز زیاد است. نقطه‌ی پایانی مرحله نیز ارجاعی به نقطه‌ی شروع آن است: کرم جنبنده‌ای که ماریو را از هیچ لحاظ تهدید نمی‌کند، ولی بازیکن بی‌اختیار او را می‌کشد.

بدین ترتیب مرحله به پایان می‌رسد.

***

برادران سوپر ماریو ۳ سرشار از لحظات به‌یادماندنی‌ست، اما یکی از مراحل آن توجه من را به طور خاصی جلب کرد. این مرحله یک‌جورهایی من را دست انداخت و به بازی گرفت. از مرحله‌ی ۴-۶ صحبت می‌کنم که در «سرزمین غول‌ها» (Giant Land)، یکی از معروف‌ترین مراحل بازی واقع شده است.

این مرحله نیز به‌نوعی مثل مرحله‌ی تحلیل‌شده در New Super Mario Bros U آغاز می‌شود: با یک کوپا که قادر نیست به شما آسیب بزند، ولی به احتمال زیاد او را خواهید کشت. از بس که آدم بدی هستید!

این مرحله حالت گیمیکی شدیدی دارد. شما می‌توانید با وارد شدن به درهایی جادویی بین دشمنان غول‌پیکر و دشمنانی با اندازه‌ی معمولی سوییچ کنید.

این تغییر روی ماهیت گیم‌پلی تاثیر چندانی ندارد، اما حق انتخاب جالبی پیش روی بازیکن قرار می‌دهد و به طور کلی ایده‌ای هوشمندانه است.

آن دست انداختنه شدنی که ازش صحبت کردم کمی جلوتر اتفاق می‌افتد: پس از پریدن از روی یک کوپا، به دیوار پیش رو برخورد می‌کنید و از یکی از بلوکه‌های دیوار ستاره‌ای بیرون می‌جهد.

محض اطلاع: در مجموعه بازی‌های ماریو، ستاره‌ها شما را برای مدتی کوتاه از هرگونه ضربه مصون می‌کنند و تحت تاثیر ستاره به هر دشمنی که برخورد کنید دردم می‌میرد.

وقتی ستاره را بگیرید، می‌توانید در مرحله راه بیفتید و دشمنانتان را قلع‌وقمع کنید. پس از کشتن یک کوپا و تصمیم به فرار گرفتن، سه بلوکه‌ی نامرئی بالای سرتان پدیدار می‌شود. از سومین بلوکه یک قارچ 1UP خارج می‌شود، ولی به احتمال زیاد قادر نخواهید بود آن را بگیرید و پیش از این‌که بتوانید کلک کوپاهای پیش رویتان را بکنید، تاثیر ستاره خنثی می‌شود.

هدف از خلق این لحظه غافلگیر کردن است. در این لحظه شوخی‌ای بین بازیساز و بازیکن رد و بدل می‌شود و برای همین در خاطره ثبت می‌شود.

باقی قسمت‌های مرحله بسیار ساده است. تعدادی پازل پرشی ساده پیش روی ماریو قرار می‌گیرد. همچنین بازی به شما خاطرنشان می‌کند که الگوی حرکتی قابل پیش‌بینی کوپاها شما را مجبور می‌کند روی زمان‌بندی برخی از پرش‌هایتان بیشتر دقت کنید.

***

حال نوبت به بررسی مرحله‌ی جزیره‌ی شکلات ۳ (Chocolate Island 3) در دنیای سوپر ماریو می‌رسد.

مکانیزم استفاده‌شده در این مرحله در اصل معادل چالش‌برانگیزتر مکانیزمی‌ست که پیش‌تر در مرحله‌ی دشت دونات ۳ (Donat Plains 3) استفاده شده بود: سکوی گردان، با این تفاوت که این بار سکوی گردان فقط یک بازو دارد.

طبق معمول بازیکن در محیطی نسبتاً امن با این مکانیزم آشنا می‌شود. سوار شدن روی سکو راحت است، دشمنی اطراف آن به چشم نمی‌خورد و فاصله‌ی بین نقاط امن فقط یک سکو است.

بلافاصله چالشی جدید به مکانیزم اضافه می‌شود: کوپایی که وسط نقطه‌ی ثقل سکو ایستاده است. برای همین اگر بازیکن بخواهد روی آن قسمت فرود بیاید، باید حواسش باشد که به کوپا برخورد نکند یا روی لاکش فرود بیاید.

حالا بین نواحی امن سه پل گردان وجود دارد. فاصله‌ی بین دو سکوی اول و دوم بسیار کمتر از فاصله‌ی بین سکوی دوم و سوم است. این تفاوت جزئی‌ست، اما اصل چالش‌برانگیزتر شدن بازی به طور تدریجی در آن رعایت شده است.

در ادامه ماریو به کوپایی برخورد می‌کند که می‌تواند او را بکشد و به بلوکه‌ای حاوی قارچ تقویتی ضربه بزند، یا می‌تواند کوپا را نادیده بگیرد و به راهش ادامه دهد.

در این قسمت دو سکوی گردان با هم هماهنگ نیستند.

این هم تغییری جزئی‌ست، اما قدمی در راستای چالش‌برانگیزتر کردن بازی‌ست. همچنین بازیکن باید تصمیم بگیرد آیا حاضر است ریسک ورود به لوله‌ی بنفش بالای سرش را متقبل شود یا نه. اگر حاضر باشد ریسک کند، پاداشی ارزشمند دریافت خواهد کرد: یک عالمه سکه که برای جمع کردنشان باید مینی‌گیمی مفرح و بی‌آزار انجام دهد.

یکی از ویژگی‌های بازی‌های ماریو رعایت تعادل بین لحظات خطرناک و لحظات مفرح است. البته مینی‌گیم بالا خطرناک‌تر از آن است که فکرش را می‌کنید، چون اگر این مسیر را انتخاب کنید، چک‌پوینت وسط مرحله را از دست می‌دهید.

چک‌پوینت مربوطه هم بسیار بدقلق است. چون یک‌جورهایی در هوا معلق است و برای رسیدن به آن باید مسیری مرتفع را دنبال کنید و با موفق شوید روی سکویی کوچک فرود بیایید.

کمی جلوتر، چالش دوباره دگرگون می‌شود. این بار در نقطه‌ی ثقل سکوی گردان به جای کوپا یک وزوزی (Fuzzy) کمین کرده است. فرق وزوزی‌ها با کوپاها این است که آن‌ها می‌توانند دور سکو بچرخند. برای همین ماریو باید به هنگام ایستادن روی سکو سرش را بدزدد. کوپاهای پرنده نیز نقش دشمنان حائل را ایفا می‌کنند.

حالا نوبت به بخش نهایی مرحله می‌رسد. در این بخش باید از روی شش سکوی گردان، که بعضی‌هایشان با هم هماهنگ نیستند، بپرید. تقریباً روی نقطه‌ی ثقل تمام سکوها وزوزی‌ها کمین کرده‌اند و بلوکه‌ی علامت تعجب و دو سکه‌ی کوپا بازیکن را به ریسک کردن تشویق می‌کنند. کوپاهای پرنده نیز به‌عنوان دشمن حائل حضور دارند.

جلوتر ماریو باید از ساقه‌ی درخت بالا می‌رود، روی یک سکوی گردان عادی می‌پرد (بازتابی از قسمت نخستین مرحله) و بدین ترتیب مرحله به پایان می‌رسد.

***

در آخر نوبت به بررسی مرحله‌ای از برادران سوپر ماریو NES می‌رسد. مراحل این بازی به خاطر تازه‌کار بودن نینتندو در زمینه‌ی ساخت بازی اغلب ساختار ساده‌تری دارند. همچنین با توجه به این‌که برادران سوپر ماریو اولین بازی سری ماریو است، تمام چالش‌ها و دشمنان آن جذاب بودند. بسیاری از مکانیزم‌های آن تا به امروز در حال تکرار شدن هستند و تازگی‌شان را از دست داده‌اند.

با این وجود هنوز چیزهای زیادی را می‌توان از این بازی یاد گرفت؛ تازه آن هم نه فقط از مرحله‌ی اول (۱-۱) که شاید بیشتر از هر مرحله‌ی دیگری در تاریخ بازی‌های ویدئویی تحلیل شده باشد.

من قصد دارم مرحله‌ی ۸-۲ را بررسی کنم و یکی از ویژگی‌های مرحله را که دوست دارم، و یکی از ویژگی‌هایش را که دوست ندارم، شرح دهم.

در این مرحله، لاکیتو (Lakitu)، لاک‌پشتی ابرسوار، دوباره به بازی برمی‌گردد. هنوز مرحله شروع نشده، ماریو باید در برابر حملات او، خارپشت‌هایی که پایین می‌اندازد و کوپای پرنده‌ای که روی پلکانی حفره‌دار جولان می‌دهد جاخالی دهد. این مرحله با شما شوخی ندارد.

اما پس از پشت سر گذاشتن این موانع، به لطف پلکان مرتفع می‌توان در نقطه‌ی شروع لاکیتو را کله‌پا کرد. این اتفاق بسیار رضایت‌بخش است، چون در مراحل پیشین لاکیتو دمار از روزگارتان درآورده بود و به او دسترسی نداشتید. کله‌پا کردن لاکیتو یادآور لحظه‌ای بود که بالاخره موفق شدید هلی‌کوپتری را که در نیمه‌عمر ۲ (Half-Life 2) تعقیبتان می‌کرد منفجر کنید.

کمی جلوتر به فنری برخورد می‌کنید که طبعاً هر بازیکنی روی آن خواهد پرید. از بلوکه‌ی بالای فنر یک قارچ 1UP بیرون می‌آید. ولی با توجه به این‌که به آن دسترسی ندارید، باید هماهنگ با شتاب جلو رفتن آن، جلو بروید و دشمن‌ها را با چابکی پشت سر بگذارید تا پیش از سقوط قارچ به آن برسید.

این هم یکی دیگر از نمونه دفعاتی‌ست که سازندگان بازیکن را ترغیب می‌کنند تا سریع‌تر بازی کند، شده حتی برای چند ثانیه.

در قسمت بعدی دستگاه‌های شلیک گلوله ماریو را محاصره کرده‌اند. اگر سکوباز قهاری باشید، می‌توانید با ماندن روی سکوهای مرتفع این دستگاه‌ها، گلوله‌هایشان و دشمنان دیگر را دست‌به‌سر کنید، اما کمی جلوتر سروکله‌ی این دستگاه‌ها روی سکوهای مرتفع نیز پیدا می‌شود.

این قسمت از بازی کمی تا قسمتی ناخوشایند است:

در این قسمت باید پرشی بلند انجام دهید. این پرش بسیار ناجوانمردانه است، چون برای اجرای درست آن باید روی نوک سکو ایستاده باشید. در کل این پرش اینقدر بدقلق است که احتمالاً سر آن چندتا از جان‌هایتان را از دست خواهید داد. این پرش نمونه‌ی بارزی از چالش بد است.

در ادامه نیز با بخش‌های بدقلق روبرو می‌شوید، ولی موانع پیش‌رو بسیار ساده هستند. دشمن جدیدی در کار نیست، اما ساختار مرحله طوری‌ست که شما را مجبور می‌کند به هنگام پریدن دقت مضاعف به خرج دهید.

در آخر باید پلکانی شکسته، مثل پلکان اول مرحله را پشت سر بگذارید و بعد مرحله تمام می‌شود.

***

پیش از آن‌که به مرحله‌ای که خودم طراحی کردم بپردازم، اجازه دهید، چیزهایی را که از تحلیل این چهار مرحله یاد گرفتیم مرور کنیم.

در هر مرحله از بازی‌های ماریو، یک یا دو ایده ارائه می‌شود و ایده‌ی مربوطه به اشکال مختلف در طول مرحله تکرار می‌شود، طوری که هر بار چالش‌برانگیزتر از دفعه‌ی قبل باشد. این چالش ممکن است افزایش فاصله بین سکوها، افزودن عنصر زمان‌بندی دقیق به پرش‌ها، افزایش فاصله بین نقاط امن یا استفاده از دشمن‌ها به‌عنوان حائل بین پرش‌ها یا مانعی سر راه باشد. همچنین ممکن است ایده‌ی مربوطه از پایه‌واساس تغییر کند تا پیچیده‌تر شود یا نواحی امن به کلی حذف شوند.

بازیساز می‌تواند با استفاده از سکه به‌عنوان یک محرک مسیر پیشرفت بازیکن را هدایت کند و با وعده‌ی پاداش‌های بزرگ، او را ریسک‌پذیرتر کند. همچنین می‌توان با استفاده از وقایعی زمان‌بندی‌شده (مثل تعقیب کردن قارچ 1UP پیش از سقوط کردنش) بازیکن را ترغیب کرد سریع‌تر بازی کند، شده حتی برای چند لحظه. در آخر لحظات مفرح و رهایی‌بخش را نباید فراموش کرد. لحظاتی که در آن‌ها بازیکن پاداش‌های زیاد و متعدد دریافت می‌کند یا فرصت پیدا می‌کند در حد فاصل بین دو قسمت سخت بازی، تعداد زیادی دشمن را به‌سادگی و به‌سرعت قلع‌وقمع کند.

خب حالا می‌رسیم به مرحله‌ی خودم.

شاید بزرگ‌ترین محدودیت ماریو میکر این باشد که شما نمی‌توانید گیمیک انحصاری مرحله‌ی خود را طراحی کنید و فقط به محتوای درون جعبه‌ابزار دسترسی دارید.

سکوی واقع‌شده روی ریل (یا سکوی ریلی) ایده‌ای نو و بکر نیست، ولی من سعی می‌کنم این ایده را به اشکال مختلف تکرار کنم.

در ابتدای مرحله این ایده در محیطی امن به بازیکن ارائه می‌شود. اگر ماریو سقوط کند، ناحیه‌ی امن زیرین به بازیکن اجازه می‌دهد دوباره برگردد بالا و پرش را دوباره امتحان کند.

بعد نوبت یک قارچ می‌رسد. و البته چالش‌های سخت‌تر.

در چالش اول، ماریو باید بین دو سکو بپرد، در حالی‌که یک کوپای پرنده به‌عنوان دشمن حائل جلوی راهش سبز شده است.

در قسمت بعدی یک گومبا روی یک بلوکه‌ی موسیقی می‌پرد و از روی آن به سمت ماریو پرتاب می‌شود.

این ایده مزخرف است، ولی بر حسب تصادف اتفاق افتاد و من هم دلیلی ندیدم حذفش کنم.

در قسمت بعدی سه سکوی ریلی در حال حرکت هستند.

در این قسمت بازیکن حق انتخاب دارد: اگر نخواهد ریسک کند، می‌تواند به راهش ادامه دهد. اگر بخواهد ریسک کند، باید از بین سه تیغ مجاور بالای سکوی آبی عبور کند. پس از عبور از این سه تیغ، ماریو در موقعیتی بغرنج قرار می‌گیرد.

او باید با سه چالش دست‌وپنجه نرم کند: ۱. دستگاه‌های شلیک گلوله ۲. سکوهای دوناتی که پس از چند ثانیه سقوط می‌کنند ۳. تیغه‌هایی بین سکوهای دوناتی

پس از عبور کردن از این قسمت، نوبت به تعقیب قارچ 1UP می‌رسد. این قسمت تقلیدی از مرحله‌ی ۸-۲ است، اما با این تفاوت که چندتا تیغه هم آن وسط گنجانده شده تا با درون‌مایه‌ی کلی مرحله جور باشد.

اگر سریع عمل کنید، قارچ را خواهید گرفت. وگرنه قارچ داخل این تیغه‌ها سقوط خواهد کرد.

در چوبی‌ای که پشت تیغه‌ها قرار دارد، شما را به مرحله‌ی اصلی برمی‌گرداند. در خروجی را در آسمان قرار دادم تا ماریو از آن پایین بیفتد. این کار را برای تجلیل‌خاطر از برادران سوپر ماریو ۲ انجام دادم، چون بابت این‌که در ماریو میکر گنجانده نشده، دلم برایش سوخت.

در مرحله‌ی اصلی تصمیم گرفتم از این سکوهای قارچی استفاده کنم:

با این‌که در عمل با زمین معمولی فرقی ندارند، ولی یک‌جورهایی ناامن‌تر به نظر می‌رسند. البته شاید این تصور من باشد.

کمی جلوتر، مکانیزم شعله‌افکن به بازی اضافه می‌شود. در این قسمت سکویی قرار دارد که به شکلی هدفمند به سمت پایین می‌رود تا بازیکن در مدت زمان پایین رفتن آن، زمان بیشتری برای بررسی ساز و کار شعله‌افکن‌ها داشته باشد.

شما می‌توانید با پریدن روی سه بلوکه‌ی چسبیده‌به‌هم ماریو را از خطر دور نگه دارید، ولی در این صورت هیچ‌گاه از محتوای آیتمی که درون بلوکه‌ی علامت‌سوال نهفته است (یک پر)، آگاه نخواهید شد.

قسمت بعدی ناحیه‌ی امن است.  پس از آن ماریو باید از روی سکویی گردان بالا رود. در این قسمت اتفاقی غیرمنتظره افتاد. کوپایی که در سکوی سنگی مقابل در حال پرسه زدن بود، پس از مشاهده‌ی ماریو به روی سکو می‌آید. احتمال وقوع این اتفاق کم است، ولی جنبه‌ی تصادفی بودن آن مسلماً جزو ریزه‌کاری‌های جالب مرحله بود.

تیغه‌های پشت ماریو نقشی هشداردهنده دارند و تا موقعی که عمداً به سمتشان نپرید، آسیبی به ماریو وارد نمی‌کنند. اما تیغه‌های پس از آن‌ها صد در صد خطرناک هستند. حین این‌که ماریو روی سکوی گردان بالا می‌رود، بازیکن فرصت دارد برای پشت سر گذاشتنشان نقشه بریزد و خود را آماده کند.

راه‌حل پشت سر گذاشتن این قسمت پریدن روی بلوکه‌ی موسیقی است، اما این پرش باید طوری زمان‌بندی شود که با حرکت سکو هماهنگ باشد.

سعی کردم با سرازیر کردن یک خروار سکه که به دست آوردنشان غیرممکن است، بازیکن را ترول کنم، اما پاداش اصلی برای پشت سر گذاشتن این قسمت، کوپایی‌ست که با پرت کردن لاک آن، می‌توانید تعداد زیادی خارپشت را بکشید و از امتیاز کشتنشان چند جان نصیبتان شود. همچنین اره‌ی گردی که درون دیوار قرار دارد، یادآور اره‌ی شروع مرحله است.

پیش از پایان مرحله، بازیکن باید انتخابی انجام دهد.

انتخاب راه ساده:

انتخاب راه سخت و گرفتن یک جان:

بسیار خب، این هم از اولین مرحله‌ی ماریویی من. خودم که از آن راضی‌ام. این مرحله بی‌نقص نیست. شاید اشکال اصلی‌اش آسان بودنش باشد. قسمت پریدن روی بلوکه‌ی موسیقی و تعقیب قارچ 1UP باید کمی چالش‌برانگیزتر باشند.

ولی به طور کلی فکر می‌کنم به‌عنوان تجربه‌ی اول، تلاشی قابل‌قبول بود و تا حد زیای به اصولی که در تحلیل خود از مراحل بازی‌های ماریو یاد گرفتم، پایبند بودم.

منبع: مارک براون – یوتیوب

 

انتشاریافته در:

مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا

تقریباً سه سالی می‌شود که کانال یوتیوب مارک براون (Mark Brown) در ویدئوهایی کوتاه و آموزنده به بررسی و توصیف جنبه‌های مختلف بازی‌های ویدئویی و مفاهیم مربوط به این حوزه می‌پردازد. ما هم تصمیم گرفتیم محتوای این ویدئوها را با کمی تصرف و تلخیص و منطبق کردن آن با مدیوم نوشتار، به فارسی برگردانیم. این سری مقالات برای کسانی که آرزوی بازی‌ساز شدن را در سر می‌پرورانند، یا صرفاً می‌خواهند بازی‌های ویدئویی را بهتر و عمیق‌تر درک کنند، بسیار مفید خواهد بود. با مجموعه مقالات «جعبه ابزار بازی‌سازان» همراه باشید.

چند ماه پیش بازی عصر شکسته (The Broken Age) را بازی کردم. عصر شکسته بازی‌ای ماجراجویی‌ست که شرکت دابل‌فاین (Double Fine) آن را ساخته و در کیک‌استارتر موفق به جمع کردن نزدیک به ۳ میلیون دلار پول از هواداران شد. در پروسه‌ی ساخت بازی، سازندگان آنقدر محتوا به آن اضافه کردند که نتیجه‌ی نهایی در دو قسمت و با فاصله‌ی زمانی تقریباً یک‌ساله منتشر شد.

به‌طور کلی از قسمت اول عصر شکسته لذت بردم. عصر شکسته بازی‌ای بامزه و ملیح است و از هر دو شخصیت اصلی خوشم آمد. یکی از شخصیت‌ها ولا (Vella) نام دارد. او قربانی‌ای ناخواسته برای یک هیولاست. شخصیت دیگر شی (Shay) است، پسری که والدینش زیاد از حد به او توجه نشان می‌دهند و او می‌خواهد خود را از دامنه‌ی نفوذشان خارج کند.

اما وقتی قسمت دوم را بازی کردم، به معماهایی برخورد کردم که طراحی‌شان سوال‌برانگیز بود. مثلاً معمایی که در آن دست بزرگی که علاقه‌ای دیوانه‌وار به چکمه‌ها دارد، علاقه‌ای به کفش‌های ولا نشان نمی‌دهد.

در معمایی دیگر، چند دختر به ولا می‌گویند که به غذا احتیاج دارند، ولی ولا حاضر نیست قرص تاکو به آن‌ها بدهد. ولا می‌گوید: «تا موقعی که ندونم اون قرص چیه، عمراً بهش دست بزنم. ممکنه زهر فضایی باشه.» ولی روی صفحه‌ی نمایشی در همان نزدیکی نوشته که قرص کذایی قرص تاکو است.

راه‌حل یکی از معماها این است که مطلقاً هیچ کاری انجام ندهید. یکی از معماها نیز که با طناب سر و کار دارد، بیشتر شبیه به تست رورشارک می‌ماند تا معما. در آخر بهتر است به معمایی اشاره کنم که نزدیک بود به خاطر آن بازی را نیمه‌کاره رها کنم.

در قسمتی از بازی ولا باید الگوی صحیح را برای دوختن روی این شال فضایی پیدا کند:

ولی راه‌حل معما را نمی‌توان جایی در سفینه پیدا کرد. این راه‌حل اصلاً در خط داستانی ولا وجود ندارد. راه‌حل این معما در اعماق داستان شی مخفی شده است.

در قسمت اول بازی، حتی یک معما هم نبود که راه‌حلش در خط داستانی کودک دیگر نهفته باشد. هیچ‌گاه به شما گفته نمی‌شود که چنین معماهایی در قسمت دوم به بازی اضافه شده‌اند. و از همه مهم‌تر، این دو کودک یکدیگر را نمی‌شناسند و به هیچ طریق نمی‌توانند با هم ارتباط برقرار کنند. این معما غیرمنصفانه، غیرمنطقی و از لحاظ ساختاری ضعیف است.

خیلی‌ها فکر می‌کنند چنین معماهایی، به همراه شکار پیکسل، منطق شترگاوپلنگی (Moon Logic) و مسائلی که پیشامدشان غیرممکن است، بخشی جدایی‌ناپذیر از بازی‌های ماجراجویی اشاره و کلیک هستند.

در بازی گابریل نایت ۳ (Gabriel Knight 3) معمایی وجود دارد که به خاطر منطق شترگاوپلنگی‌اش در میان بازی‌های ماجراجویی زبانزد است. برای حل این معما، بازیکن باید با استفاده از چسب نواری و شیره‌ی درخت افرا (Maple Syrup) پشم گربه را به سبیلی مصنوعی تبدیل کند و سپس این سبیل را روی لبش بچسباند تا خودش را جای کسی جا بزند که اصلاً سبیل ندارد. برای همین باید روی گذرنامه‌ی مسروقه‌اش با ماژیک سبیل بکشید!

بله، چنین معماهایی در بازی‌های اشاره و کلیک قدیمی وجود داشتند، معماهایی که به طور غیرقابل‌دفاعی احمقانه بودند. ولی خب منصفانه نیست که به خاطر چندتا معمای بد کل سبک را محکوم کنیم، خصوصاً سبکی که بستری برای تعریف شدن تعدادی از بهترین داستان‌ها، و البته بهترین جوک‌ها، در عرصه‌ی بازی‌های ویدئویی بود.

آهنگ گیم‌پلی (Pacing) در بازی‌های ماجراجویی اشاره و کلیک نسبت به سبک‌های دیگر متفاوت است. در چنین بازی‌هایی شما باید مثل مک‌گایور (Macgyver) با ابزار و آیتم‌های مختلف سر و کله بزنید و سبک معماهای آن به اندازه‌های بازی‌هایی چون پورتال (Portal) و آنتی‌چیمبر (Antichamber) انتزاعی نیست. بنابراین به‌جای مسخره کردن معماهای احمقانه در بازی‌های اشاره و کلیک (که تعدادشان هم کم نیست)، بهتر است به تعدادی قاعده و قانون قابل‌اطمینان برای طراحی معماهای خوب و قابل‌حل اشاره کنیم. شاید هنوز برای احیای این سبک و به راه انداختن یک عصر طلایی جدید دیر نشده باشد.

قانون اول: تعیین کردن هدفی مشخص

قبل از این‌که بازیکن مشغول حل معما شود، باید به‌طور دقیق بداند دارد چه کار می‌کند. بازیکن باید بداند اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدتش چیست تا از این طریق، بداند که باید کدام معماها را حل کند و انگیزه‌ی کافی برای حل کردنشان نیز داشته باشد.

در بازی ماجراجویی کمدی روز تنتکل (Day of the Tentacle)، بازیکن می‌داند که لاوِرن (Laverne) و هوگی (Hoagie)، دو تن از دوستان برنارد (Bernard)، به اشتباه به آینده و گذشته فرستاده شده‌اند، بنابراین هدف بلندمدت او برگرداندن آن دو به زمان حال، پیش برنارد است.

از این دیالوگ، اینطور برمی‌آید که لاورن باید به زیرزمین برود:

از توضیح لاورن اینطور برمی‌آید که باید وارد ساعت پدربزرگ شود و سپس برای رفتن به طبقه‌ی بالا آن تنتکل بنفش و بدعنق را دست‌به‌سر کند. این می‌شود هدف کوتاه‌مدت بازیکن.

این قاعده شاید بدیهی به نظر برسد، ولی تعداد بازی‌های ماجراجویی‌ای که این اصل ساده را رعایت نمی‌کنند بسیار زیاد است و نتیجه‌ی آن بی‌هدف ماندن بازیکن و تلاش برای حل معما بدون داشتن دلیل موجه است.

در بازی‌های ماجراجویی لوکاس‌آرتز (LucasArts) معمولاً در آن واحد چند هدف برای بازیکن تعیین می‌شود تا در صورت گیر کردن در مسیر حل کردن یکی از آن‌ها، موقتاً به حل معمایی دیگر بپردازد. در سه بازی تخته‌گاز (Full Throttle)، روز تنتکل و ایندیانا جونز: سرنوشت آتلانتیس (Indiana Jones: The Fate of Atlantis) از طریق دیالوگ این اهداف کوتاه‌مدت برای بازیکن مشخص می‌شود:

قانون دوم: استفاده از سرنخ

وقتی بازیکن مشغول حل پازل بشود، مهم‌ترین کاری که بازی ماجراجویی باید انجام دهد، ارائه‌ی سرنخ‌های واضح و مشخص است. بازیکن وظیفه ندارد بفهمد موقع طرح معما در ذهن طراح آن چه می‌گذشته است. این وظیفه‌ی بازی‌ست تا با ارائه‌ی سرنخ‌های زیاد و مشخص، اغلب در توصیف آیتم‌ها یا دیالوگ شخصیت‌ها، مسیر پیشروی بازیکن را هدایت کند.

در روز تنتکل، وقتی بازیکن با تنتکل بنفش حرف می‌زند، سرنخی برای چگونگی دست‌به‌سر کردن تنتکل و بالا رفتن از پله‌ها به او ارائه می‌شود:

به هنگام گپ زدن با نگهبانی که وظیفه‌ی پاییدن زندانی‌های انسان بر دوش اوست، او می‌گوید:

دوباره، طی صحبت با تنتکل بنفش معلوم می‌شود که:

ارائه‌ی سرنخ (Signposting) در واقع تلاشی برای مشخص کردن اهداف کوچک و زیرپوستی برای کسانی‌ست که حواسشان جمع بازی‌ست و با دقت آن را دنبال می‌کنند.

اگر سرنخ زیادی زیرپوستی باشد، کسی متوجه آن نخواهد شد و اگر زیادی تابلو باشد، دیگر سرنخ نیست. اما اگر سرنخ واقعاً سرنخ باشد، به آن لحظه‌ی طلایی و مهم منتهی خواهد شد که بازیکن پیش خود فکر می‌کند: «آهان! که اینطور!» لذت اصلی بازی‌های ماجراجویی در رسیدن به چنین لحظاتی نهفته است، در لحظاتی که پس از رسیدن به سرنخ، خون به مغز هجوم می‌آورد و بازیکن تمام گره‌های پیشین را که درگیرشان بود، یک‌به‌یک می‌گشاید.

سرنخ ضعیف و بی‌مایه باعث می‌شود بازیکن نتواند هدف معما را درک کند. در بازی گریم فندنگو (Grim Fandango)، وقتی منی (Manny) به این لوله‌ی بادی نگاه می‌کند:

صرفاً می‌گوید: «قفله». شاید حرف او باعث شود فکر کنید برای باز کردن آن به کلید احتیاج دارید یا باید قفل را بشکنید. اما راه‌حل آن فرو کردن ورق پاسور داخل شکاف کناری آن است.

حتی احمقانه‌ترین معماها هم با سرنخ کافی موجه جلوه می‌کنند. مثلاً یکی از معماهای روز تنتکل بر پایه‌ی این باور خرافی بنا شده که هروقت بخواهید ماشینتان را بشورید، بعدش باران می‌بارد! در زمان حال، برنارد به هنگام تعامل برقرار کردن با ماشینی قراضه می‌گوید:

در خط زمانی گذشته در بازی، برای حل یک معما به رعد و برق (و متعاقباً بارش باران) احتیاج دارید. برای این‌که این اتفاق بیفتد، کافی‌ست بروید و درشکه‌ای را که جلوی خانه است بشورید.

قانون سوم: بازخورد دادن به بازیکن

معما باید به حل شدن خودش کمک کند و اگر در مسیر حل کردنش قرار دارید یا از راه‌حل درست دور شده‌اید، شما را آگاه کند. وقتی سعی دارید کاری انجام دهید که در نظرتان منطقی‌ست، شنیدن دیالوگ‌هایی کلیشه‌ای از قبیل: «نه، اون دوتا چیز با هم ترکیب نمی‌شن.» یا «من نمی‌خوام این کارو انجام بدم.» واقعا ًاعصاب آدم را به هم می‌ریزد.

برای همین راه‌حل بهتر این است که به‌نحوی به بازیکن توضیح داده شود چرا ترکیب دو آیتم جوابگو نیست تا شاید او اندکی بیشتر به راه‌حل صحیح نزدیک شود. به‌عنوان مثال، در بازی روز تنتکل، باید مومیایی‌ای را در قالب انسانی زنده به داورها عرضه کنید. وقتی دندان‌مصنوعی را در حالت عادی به لب‌های او می‌چسبانید، بازی با ایما و اشاره و از طریق دیالوگ به بازیکن می‌گوید چرا این کار راه‌حل معما نیست:

با پیروی از این سه قانون طلایی، شما می‌توانید معماهای باکیفیت بسازید. وقتی بازیکن بداند باید چه کار کند، و ایده‌ای کلی از حل معما در ذهن داشته باشد، و معما هم در حل شدن خودش به او کمک کند، حس رضایت فراهم می‌کند.

اگر راه‌حل یک معمای خوب را در اینترنت جستجو کنید، واکنش اولیه‌یتان باید این باشد: «اه، چرا خودم نفهمیدم؟»، نه این: «داری شوخی می‌کنی؟!»

معماها باید منصفانه باشند، نه این‌که بازیکن برای حلشان مجبور شود به GameFAQs مراجعه کند یا شماره‌ی دفتر راهنمایی‌رسانی لوکاس‌آرتز (!) تماس بگیرد.

البته فرق بین معمای خوب و معمای عالی به میزان خلاقیت بازی‌سازان بستگی دارد و خلاقیت را نمی‌توان با قاعده و قانون کلی توضیح داد. اگر می‌خواهید بفهمید منظورم چیست، کافی‌ست روز تنتکل را (که نسخه‌ی ریمسترشده‌ی آن هم منتشر شده) بازی کنید و ببینید سازندگان چطور با محوریت سه شخصیتی که در بازه‌ی زمانی ۴۰۰ ساله از یکدیگر قرار دارند، معماهایی طراحی کرده‌اند که بعد زمان و مکان را می‌شکنند و کلیشه‌های مربوط به تاریخ آمریکا و تصویرهای کلیشه‌ای از آینده را به شکلی هوشمندانه با هم ترکیب می‌کنند.

البته روز تنتکل بازی بی‌نقصی نیست. برای حل کردن بعضی از معماهای آن باید اطلاعات عمومی بالایی داشته باشید، شکار پیکسل انجام دهید و اگر با دقت بالا به دیالوگ‌های بازی گوش ندهید، سرنخ نهفته لابلایشان را برای همیشه از دست می‌دهید، چون بسیاری از آن‌ها فقط یک بار ادا می‌شوند.

ولی اگر لوکاس‌آرتز امروزه این بازی را می‌ساخت (یا اصلاً هر بازی‌ای می‌ساخت؛ لوکاس آرتز ۱۹۸۲-۲۰۱۳، روحش شاد، یادش گرامی)، می‌توانست از بسیاری از مکانیزم‌های مدرن بهره بجوید تا تجربه‌ی بازی را هرچه بیشتر مطبوع جلوه دهد.

امروزه بسیاری از بازی‌های ماجراجویی به بازیکن اجازه می‌دهند تمام آیتم‌های قابل‌تعامل در محیط را برجسته کند تا از شکار پیکسل جلوگیری شود.

در بازی‌های اولیه‌ی تل‌تیل (Telltale Games) اگر بازیکن در بازه‌ی زمانی مشخص موفق به حل معما نمی‌شد، یکی از شخصیت‌ها راهنمایی برای حل آن ارائه می‌کرد.

در بازی ماجراجویی سایبرپانک برج جوزا (Gemini Rue)، بعضی از معماها چند راه‌حل مجزا دارند.

بازی ماشیناریوم (Machinarium) هم راه‌حل معماها را لو می‌دهد، ولی به شرط تمام کردن یک مینی‌گیم.

بسیاری از افراد مرگ بازی‌های ماجراجویی را گردن معماهای سخت و احمقانه می‌اندازند، ولی عده‌ای دیگر معتقدند این سبک از تکامل یافتن عاجز بود. گرافیک سه‌بعدی باعث بدقلق شدن بازی‌های ماجراجویی شد و اضافه کردن مکانیزم‌هایی جدید به گیم‌پلی به‌ندرت موفقیت‌آمیز بود. منتقدان معتقدند بازی‌های ماجراجویی از سال ۲۰۰۰ به‌بعد نتوانستند همپای سبک‌های دیگر پیش بروند.

ولی به‌شخصه معتقدم بازی‌های ماجراجویی همچنان پتانسیل زیادی برای خلاقیت دارند و همیشه راه برای برگشتشان باز است. شرکت واجت آی (Wadjet Eye)، که هدفش احیای بازی‌های ماجراجویی‌ست، در بازی رزونانس (Resonance) عنصری به بازی اضافه کرده که خاطرات را به آیتم‌های کوله‌پشتی تبدیل می‌کند. در بازی تکنوبابل (Technobabylon) نیز وقتی وارد حالت خلسه‌ای سایبری می‌شوید، می‌توانید با اشیاء الکتریکی صحبت کنید.

پیش از مرگ مقطعی سبک، در بازی آخرین قطار سریع‌السیر (The Last Express) ایده‌ی ماجراجویی همزمان به کار گرفته شد و بازی بلید رانر (Blade Runner) نیز از طریق انتخاب تصادفی شخصیت رپلیکانت (Replicant)، بازیکن را تشویق می‌کرد چند بار بازی را به پایان برساند.

بنابراین هنوز خیلی مانده تا این سبک به بن‌بست بخورد و هنوز کارهای خلاقانه‌ی زیادی می‌توان در بستر آن انجام داد. اما توجه به طراحی هوشمندانه‌تر و سهل‌گیرانه‌تر معماها امری حیاتی‌ست، چون وقتی صحبت از بازی‌های ماجراجویی باشد، کسی نباید یاد معمای سبیل ساخته‌شده از پشم گربه در گابریل نایت ۳ بیفتد. تا کنترل کیفیت در طراحی معماها رعایت نشود، این سبک بازگشتی معنادار را تجربه نخواهد کرد. به نظر من که حیف است که چنین اتفاقی نیفتد.

منبع: مارک براون – یوتیوب

 

انتشاریافته در:

مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا

تقریباً سه سالی می‌شود که کانال یوتیوب مارک براون (Mark Brown) در ویدئوهایی کوتاه و آموزنده به بررسی و توصیف جنبه‌های مختلف بازی‌های ویدئویی و مفاهیم مربوط به این حوزه می‌پردازد. ما هم تصمیم گرفتیم محتوای این ویدئوها را با کمی تصرف و تلخیص و منطبق کردن آن با مدیوم نوشتار، به فارسی برگردانیم. این سری مقالات برای کسانی که آرزوی بازی‌ساز شدن را در سر می‌پرورانند، یا صرفاً می‌خواهند بازی‌های ویدئویی را بهتر و عمیق‌تر درک کنند، بسیار مفید خواهد بود. با مجموعه مقالات «جعبه ابزار بازی‌سازان» همراه باشید.

به نظر من بازی‌های بتمن شرکت راک‌استدی (Rocksteady) مدرکی دال بر این هستند که بزرگ‌تر شدن به معنای بهتر شدن نیست.

تیمارستان آرکام (Arkham Asylum)، اولین بازی سری، سورپریزی خوشایند بود. این بازی هم ‌به‌نوبه‌ی خودش یک بازی عالی بود، هم از لیسانس بتمن به نحو احسن استفاده کرده بود. سازندگان بازی به‌خوبی درک کرده بودند چه ویژگی‌هایی باعث محبوبیت بتمن شده‌اند. آن‌ها درک کرده بودند بتمن صرفاً یک آدم ثروتمند نیست که شورتش را روی شلوارش پوشیده و به اراذل خیابانی مشت و لگد می‌زند.

برای شروع، بهتر است به شرورهای عالی تیمارستان آرکام اشاره کنم. شرورهای بازی موجوداتی مجنون و تیمارستانی هستند که می‌توانند وارد ذهن شوالیه‌ی تاریکی شوند و او را به بازی بگیرند.

مبارزات تن‌به‌تن بازی بسیار روان‌اند، طوری که یادآور هنرهای رزمی به کار گرفته شده در سریال‌های انیمیشنی بتمن هستند. همچنین وقتی بتمن باید با اراذل تفنگ به دست رو در رو می‌شود، در میان سایه‌ها پنهان می‌شود و از طریق ترساندن دشمن‌ها آن‌ها را خلع سلاح می‌کند.

در واقع تیمارستان آرکام مثل یک بازی وحشت وارونه است، انگار که ایفا کردن نقش زینمورف در بازی بیگانه: تنهایی (Alien: Isolation) به بازیکن واگذار شده است.

به هنگام انتشار تیمارستان آرکام، شهرهای بزرگ و باز یکی از شاخصه‌های اصلی بازی‌های ابرقهرمانی بود، اما ویژگی‌های گیم‌پلی تیمارستان آرکام سازندگان را از محیط شهری و باز بی‌نیاز کرده بود. محیط بازی، محیط نسبتاً کوچک و خودمانی تیمارستان آرکام است.

اما بعد دنباله‌ها از راه رسیدند و در آن‌ها بزرگ‌تر شدن مقیاس بازی اجتناب‌ناپذیر بود. در شهر آرکام (Arkham City) چند بلوک شهری به بازی اضافه شد و ساختار آن از مترویدوانیا به دنیا باز (Open World) تغییر پیدا کرد. شوالیه‌ی آرکام (Arkham Knight) هم که برای خودش یک‌پا مینی جی‌تی‌ای (GTA) است!

ولی آیا بتمن از این فضای اضافه برای جولان دادن سود می‌برد؟ من که اینطور فکر نمی‌کنم. بزرگ‌تر شدن مقیاس بازی به گیم‌پلی پایه‌ی تیمارستان آرکام چیزی اضافه نکرد. در واقع نه‌تنها چیزی اضافه نکرد، بلکه به آن آسیب زد.

در دنباله‌های بازی، به مد شکارچی (Predator Mode) کلی گجت جدید و خرت‌وپرت دیگر اضافه شد. اما این گجت‌ها و خرت‌وپرت‌ها بیشتر در اتاق‌های کوچکی که هدفی مشخص درشان نهفته کارآمد بودند؛ اتاق‌هایی که شما را تشویق می‌کردند هوشمندانه بازی کنید و دشمنانتان را تنهایی گیر بیندازید. برای شکست دادن دشمنانی که باید به طور تصادفی روی پشت‌بام‌های دو دنباله‌ی بعدی باهاشان بجنگید، به این همه ابزار مختلف نیازی نیست.

در دنباله‌ها، سیستم مبارزه‌ی بازی نیز گسترش یافت، اما در عین حال خسته‌کننده‌تر شد، چون جنگیدن با ده‌ها اراذل بی‌نام‌ونشان که بی‌هدف در دنیای بازی پراکنده شده‌اند، حس رضایت خاصی به آدم منتقل نمی‌کند.

بازی‌های سندباکس در آرمانی‌ترین حالت باید حاوی مکانیزم‌هایی باشند که در محیط سندباکس بهشان محتاج می‌شوید. مثلاً آزادی عمل در حمله کردن به مقر دشمن در فارکرای یا تعقیب‌وگریز پلیس و بازیکن در سری جی‌تی‌ای نمونه‌ای از این مکانیزم‌ها هستند. در غیر این‌صورت، تنها کاری که سازنده انجام داده، طراحی یک سیستم منوی پیچیده است که از با استفاده از آن می‌توان بین لحظات مختلف گیم‌پلی جهش کرد.

البته اگر بخواهیم منصف باشیم، راک‌استدی مکانیزم‌هایی که برای اجرا شدن به محیط بزرگ‌تر احتیاج داشتند، به بازی اضافه کرد، اما آیا کسی درخواست کرده بود مبارزات تانک‌مانند با بت‌موبیل یا ماموریت‌های تعقیب و گریز مخفیانه و آزادسازی برج‌ها (به یاد سری کیش قاتلان (Assassin’s Creed)!) به بازی اضافه شود؟

یکی از بزرگ‌ترین قربانی‌های بازی‌های دنیا باز داستان است. وقتی تعداد گزینه‌های پیش روی بازیکن برای سرگرم شدن از حدی فراتر رود، خط روایی انسجام و تمرکزش را از دست می‌دهد و ساختارش به هم می‌ریزد. در شوالیه‌ی آرخام، متوقف کردن مترسک (Scarecrow) چندان اضطراری به نظر نمی‌رسد، چون یک عالمه ماموریت جانبی برای انجام دادن وجود دارد: متوقف کردن سارقان بانک، منفجر کردن محموله‌های تفنگ، تعلیم عزریل (Azriel) و تعقیب کردن یک خفاش انسان‌نما.

در واقع، شوالیه‌ی آرکام می‌خواهد این حس را به بازیکن منتقل کند که هرکس دارد بتمن را به سمت خودش می‌کشد و او دارد زیر بار سنگین مسئولیت له می‌شود، اما این حس پوچ و توخالی از آب درمی‌آید، چون در بازی هیچ نیازی به عجله کردن یا اولویت‌بندی ماموریت‌ها نیست.

یکی از وقایعی را که در ابتدای شوالیه‌ی آرکام می‌افتد به‌عنوان مثال در نظر بگیرید. دو تن از متحدان بتمن تقریباً همزمان با یکدیگر گروگان گرفته شده‌اند، اما برخلاف فیلم شوالیه‌ی تاریکی (The Dark Knight) که در آن بتمن باید در مدتی کوتاه تصمیم می‌گرفت چه کسی بمیرد و چه کسی زنده بماند، در این بازی چنین ریسکی وجود ندارد.

ریدلر (Riddler) با نهایت صبوری منتظر می‌ماند شما به مفخی‌گاه زیرزمینی‌اش بروید و تمام حرف‌هایش راجع‌به کشتن گروگان‌ها صرفاً قپی آمدن است. بتمن هر موقع که دلش خواست می‌تواند آن‌ها را نجات دهد. این صرفاً یک ماموریت جانبی است.

بازی‌های دنیا باز به آهنگ (Pacing) گیم‌پلی نیز آسیب می‌زنند. در بازی‌های کاملاً خطی مثل آنچارتد ۲ (Uncharted 2) سازندگان می‌توانند با هوشمندی و به شکلی حساب‌شده لحظات تیراندازی، سکوبازی، پیشبرد داستان و حل معما را در طول بازی تقسیم کنند تا از سر رفتن حوصله‌ی بازیکن جلوگیری کنند، مکانیزم‌های گیم‌پلی را به طور تدریجی به او آموزش دهند و همچنین سطح چالش بازی را آهسته و پیوسته بالا ببرند.

در بازی‌های سندباکس به‌زحمت می‌توان چنین سیستمی را پیاده کرد. در چنین بازی‌هایی ممکن است مدتی درگیر انجام کارهای تکراری شوید و منحنی سختی (Difficulty Curve) عجیب و بی‌قاعده‌ای را پشت سر بگذارید.

البته بازی‌های دنیا باز هم خوبی‌های خودشان را دارند: بازیکن آزادی عمل بیشتری در اختیار دارد، می‌تواند ماموریت‌ها را به هر ترتیبی که دلش می‌خواهد انجام دهد و محتوای بیشتری برای تجربه کردن دارد و بنابراین خرید چنین بازی‌هایی از لحاظ مالی به‌صرفه‌تر است. بازی‌هایی مثل فال‌اوت (Fallout) و اسکای‌ریم (Skyrim) از دنیاهای بزرگ و باز به نحو احسن استفاده می‌کنند. اما امروزه وقتی سازندگان وعده‌ی دنیاهای بزرگ‌تر و وسیع‌تر را می‌دهند، به‌شخصه چندان هیجان‌زده نمی‌شوم.

در چنین مواقعی دو حالت پیش می‌آید: یا با یک بازی مثل کیش قاتلان طرفیم که اینقدر در آن کار برای انجام دادن وجود دارد که انگار یک نفر روی نقشه‌ی آن یک سطل اکلیل خالی کرده است:

یا با یک بازی مثل سوخت (Fuel) کدمسترز (Codemasters) طرفیم که رکورد گینس بزرگ‌ترین دنیای بازی به آن تعلق دارد، ولی حتی یک چیز جالب درون این دنیا به چشم نمی‌خورد.

برای همین شاید تیمارستان آرکام نشان‌دهنده‌ی این باشد که دنیای باز لزوماً نباید معنی «دنیای» باز بدهد و مقیاس محیط بازی را باید با توجه به محتوای معناداری که داخل آن گنجانده شده سنجید، نه مساحت آن به کیلومتر مربع.

تیمارستان آرکام محیط کوچکی دارد، ولی آهنگ گیم‌پلی آن از شوالیه‌ی آرکام بهتر بود و داستان آن از شهر آرکام متمرکزتر بود. بازی حس کلاستروفوبیکی دارد، اما مکانیزم‌های گیم‌پلی آن با این حس جور هستند.

مرد عنکبوتی به دنیایی باز و بزرگ احتیاج دارد تا در آن به این طرف و آن طرف تاب بخورد، اما نقاط قوت بتمن موقعی معلوم می‌شوند که در مکانی بسته پیش دشمنانش حبس شده باشد.

بازی‌های دنیا بازی که دنیایشان فوق‌العاده باز و بزرگ است جای خود را دارند، اما در کنار آن‌ها به بازی‌های سندباکسی احتیاج داریم که محیطشان کوچک و خودمانی است. مثلاً عمارت اسپنسر (Spencer Mansion) در رزیدنت ایول (Resident Evil) و خانه‌ی کوچک پورتلندی گان‌هوم (Gone Home) نمونه‌هایی از چنین دنیایی هستند: دنیایی سرشار از جزئیات، ولی فاقد مساحت خالی و بی‌معنی، دنیایی که به خاطر گشت و گذار و رفت و آمد زیاد در آن تمام سوراخ‌سنبه‌هایش را از بر می‌شوید، نه دنیایی که تمام بخش‌های آن را به هنگام رانندگی با یک خودروی اسپورت با بی‌تفاوتی پشت سر می‌گذارید، دنیایی که در حافظه‌یتان ذخیره می‌شود و صرفاً یک محیط خشک و سرد نیست که از محتوا و قابلیت پر شده است.

همان‌طور که سفتون هیل (Sefton Hill)، کارگردان سری آرکام، به هنگام عرضه‌ی تیمارستان آرکام گفت: «معلوم است که چرا مردم گول قابلیت‌های زیاد را می‌خورند. ذهن انسان خود به خود قابلیت‌های زیاد را با کیفیت بالا نسبت می‌دهد.»

دن استیپلتون (Dan Stapleton)، یکی از منتقدان IGN، در ویدئویی مخصوص رتبه‌بندی بازی‌های آرکام گفت:

«[شوالیه‌ی آرکام] برای من شماره‌ی اول است و بعد از آن تیمارستان آرکام. صرفاً به خاطر حجم محتوای آن.»

محتوای کم و شگفت‌انگیز، از محتوی زیاد و متوسط بهتر است. تعداد بازی‌هایی که محتوایشان زیاد و متوسط است، زیادتر از حدی‌ست که باید باشد.

منبع: مارک براون – یوتیوب

 

انتشاریافته در:

مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا